Edhe me kundërshtarët duhet biseduar

Pas katër vitesh të vrasjeve dhe shkatërrimeve në Siri më në fund duken lëvizje brenda fronteve tepër të ngurtësuara. Uashingtoni bëri një ndryshim dramatik të kursit, duke hequr dorë nga pozicioni themelor i tij lidhur me krizën në Siri. Një hap vendimtar është tani njoftimi i ministrit të Mbrojtjes Ashton Carter për të përdorur në të ardhmen edhe trupa tokësore në luftën kundër IS-it, veçanërisht në Irak, ndoshta edhe në Siri. Por edhe më e rëndësishme është gatishmëria e SHBA për të sjellë në tryezën e bisedimeve tani një nga lojtarët kryesorë në dramën siriane: Iranin.

Këtë javë në Vjenë do të zhvillohen bisedime të reja për të ardhmen e Sirisë dhe kësaj radhe në tryezën e bisedimeve është edhe ministri i Jashtëm i Iranit, krahas atyre të SHBA-së, Rusisë, Arabisë Saudite, dhe Turqisë. Kjo gjë është kundërshtuar për një kohë të gjatë nga SHBA dhe Arabia Saudite. Që në janar 2014, SHBA këmbëngulnin që Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Ban Ki-Moon, të mos e ftonte Iranin në bisedimet për Sirinë në Gjenevë. Tani rritja e ndikimit të islamistëve të IS, intensifikimi i sulmeve ushtarake ruse dhe veçanërisht dështimi i plotë i trupave të rebelëve të përgatitur nga SHBA bënë që të fitonte bindja se nuk mund të bisedosh vetëm me miqtë, kur duhet të zgjidhësh një krizë!

Edhe pse Moska dhe Teherani e shohin Bashar al-Asadin si presidentin e ligjshëm të Sirisë, kundër këtyre aleatëve të rëndësishëm të regjimit sirian nuk do të ketë zgjidhje të konfliktit. Kjo mund të mos i pëlqejë dikujt, por ky është realiteti. Kjo do të thotë edhe se do të ketë së paku një periudhë kalimtare me Asadin. Aq e papranueshme që të duket pas gati 300.000 të vrarëve në luftën e Sirisë, nuk ka alternativa më joshëse.

Opozita e moderuar siriane, aq e mbrojtur nga Perëndimi, është më shumë fantazi se sa realitet. Opozita është e ndarë në qindra grupe të armatosura, të cilat ndryshojnë vetëm në shkallën e ekstremizmit të tyre fetar me IS apo me degën e Al-Kaedës, frontin Al-Nusra. Nga ana tjetër, fakti që tre deri katër milionë sirianë refugjatë brenda vendit kërkojnë mbrojtje pikërisht te mbështetja e Asadit në Damask dhe perifeti, flet për simpatinë, që Assad gëzon ende në mesin e popullsisë.

Aq sa është e kënaqshme, dinamika e re në konfliktin e Sirisë ajo lë pas një shije të hidhur. Kjo që është arritur tani, mund të arrihej edhe para tre vjetësh. Këtë e pohon së paku ish-presidenti i Finlandës Martti Ahtisaari. Fituesi i çmimit “Nobel”, ish-negociatori për Sirinë, tha në mes të shtatorit në gazetën “Guardian”, se në vitin 2012 Rusia kishte propozuar si pjesë të zgjidhjes paqësore “dorëheqjen e Asadit, por duke ruajtur reputacionin e tij”.

Por SHBA, Anglia dhe Franca kishin qenë atëherë aq të bindur, se Asadi do të binte shpejt, saqë e injoruan propozimin rus. Ahtisaari vetë flet për një rast të humbur. Mbetet të shpresohet që tani të pesë palët në Vjenë të mos humbasin më shanset, për të bërë hapat që të çojnë në dhënien fund të gjakderdhjes. Që të vijmë përsëri te vendosja e forcave tokësore amerikane në Siri: Në qoftë se ndodh, atëherë kjo duhet të bëhet vetëm pas bisedimeve me Iranin dhe Rusinë. Përndryshe rreziku, që ushtria ruse dhe ajo amerikane të përplasen dhe konflikti të përshkallëzohet përsëri, është shumë i madh.