A do të bie Putini, si Hrushovi dhe Gorbaçovi?

Nga: Peggy Noonan / The Wall Street Journal
Përkthimi: Telegrafi.com

Deklaratat publike nuk janë në përpjesëtim me peshën e situatës në Ukrainë. Janë bërë shumë joformale, të papërgatitura dhe të cekëta.

Rusia vazhdon breshërinë e saj të raketave kundër qyteteve të Ukrainës. Ura e Krimesë ra me guxim, duke i dhënë Vladimir Putinit një goditje të vërtetë, dhe brenda pak orësh Ukraina zbuloi në mënyrë tallëse një pullë postare që përshkruante hapësirën e rrënuar. Gazsjellësi Nord Stream është sabotuar. Secila palë fajëson tjetrën, por, sido që të jetë, Evropa është përgatitur për një dimër të gjatë dhe të errët. Dhe, të dyja palët ose kërcënojnë ose spekulojnë me zë të lartë për përdorimin e armëve bërthamore.

Kjo luftë nuk po përparon, them unë, është veçse përplasje.

Presidenti Biden ka filluar ta krahasojë, publikisht, momentin aktual me Krizën e Raketave në Kubë. Komenti i raportuar nga një mbledhje fondesh – të demokratikëve të qytetit të Nju-Jorkut – është ky: “Kemi kërcënim të drejtpërdrejtë të përdorimit të armës bërthamore, nëse në fakt gjërat vazhdojnë në rrugën që po shkojnë … Nuk jemi përballur me perspektivën e Armagedonit që nga Kennedy”. Vladimir Putini “nuk po bën shaka”.

Nëse përballemi me Armagedonin, kjo duhet ta marrë gjithë kohën e presidentit. JFK nuk ishte në mbledhjet e fondeve, në tetorin 1962, dhe atë që foli e bëri në mënyrë të studiuar, të kujdesshme dhe për gjithë kombin.

Qëkur tanket u zhvendosën për herë të parë në shkurt, një nga preokupimet e opinioneve ka qenë toni, vëllimi dhe shpejtësia e deklaratave, cicërimave, postimeve në internet dhe spontaniteti që pasoi. Presidenti ukrainas Volodimir Zelenski, që në fillim duhej të përcaktohej se ai dhe vendi i tij do të luftojnë: “Kam nevojë për municion, jo për udhëtim”. Perëndimi, nga ana e vet, duhej ta bënte të qartë se do t’i rezistonte kësaj shkeljeje brutale të ligjit ndërkombëtar, të pushtimit të dhunshëm të një kombi sovran. Nëse nuk do të ndodhte, do të ishte pranimi i idesë se ligji nuk vlen; se bota është një xhungël ku egërsirat kanë përparësi.

Që atëherë, dhe teksa bastet rriteshin, udhëheqësit janë bërë shumë të rastësishëm – joseriozë dhe të ngathët. Pjesë e tyre janë rrjetet sociale, në të cilat e gjithë bota është e lidhur. Ambasadorët lëshojnë cicërima tallëse si raketat, dhe marrin vlerësime të larta në vend të kratereve me rrezatim. Nuk arrij t’i kuptoj frazat “luftë e mundshme bërthamore” dhe “të bëhemi cinikë” e të ikim së bashku në kokën time. Shumë të tjerë po munden.

Ajo që nevojitet është një dokument serioz, me peshë, me tekst që pasqyron gravitetin e momentit në të cilin ndodhemi, një adresim i plotë i Zyrës Ovale që nuk emocionon, por i flet në mënyrë racionale një kombi me njerëz të zhytur në mendime. Një deklaratë e madhe përkufizuese. Ku jemi ne? A po komunikojmë me Kremlinin? Si duhet të mendojë populli amerikan për gjithë këtë?

Ka momente në jetë dhe në diplomaci kur heshtja duhet të ruhet, derisa rrethanat evoluojnë dhe shfaqen opsionet e reja. Por, ne nuk heshtim. Sa i përket efikasitetit të të menduarit, ndonjëherë ai mund t’i qetësojë gjërat ose t’i ngadalësojë ato. Nëse po udhëtojmë drejt Armagedonit, rruga e ngadaltë është më e mira.

Këtu kaloj te vetë z. Putin. Është e vështirë të imagjinohet një zgjidhje paqësore derisa ai mban pushtetin. Është e mundur që bisedat të kenë filluar mes anëtarëve të institucioneve që mund të lëvizin më me efikasitet kundër tij – aparatit të inteligjencës shtetërore, ushtrisë, madje edhe kabinetit. Nëse ata po flasin, do të ishte kështu: vetë z. Putin e nisi luftën, që ishte ide e keqe, e ekzekutuar keq; ka të ngjarë që nuk mund të fitohet me mjete konvencionale; përdorimi i armëve bërthamore ose kimike do të krijonte rrezik fizik dhe katastrofë të reputacionit për Rusinë; aventura e Ukrainës ka dëmtuar ekonominë ruse dhe ka tensionuar stabilitetin e saj politik; njerëzit nuk e duan këtë – as elitat që shohin se bota e tyre ngushtohet, mesi që i sheh aspiratat e prishura, njerëzit e brendësisë së vendit, djemtë e të cilëve po sakrifikohen.

Një analist veteran këtë javë tha se z. Putin është njeri i fortë që tani është njeri i dobët. Ky lloj, nënkuptoi ai, nuk mund të vazhdojë.

Kur Nikita Hrushov u përmbys në tetor 1964, djali i tij i rritur, Sergei, mbante një ditar. 24 vjet më vonë, kur u botuan ditarët, Sergei foli me gazetaren Felicity Barringer të New York Times-it.

Hrushovi, i cili ishte 70 vjeç në vitin 1964, kishte turpëruar Kremlinin me Krizën e Raketave në Kubë, kur agresioni dhe rrëmuja e tij u pasuan nga tërheqja. Fillimisht e vërejti komplotin kur një truprojë e një ish-anëtari të Byrosë Politike, telefonoi dhe paralajmëroi Sergein se shefi i truprojës, kreu i KGB-së, sekretari i Partisë Komuniste dhe dy anëtarët aktualë të Byrosë Politike, po planifikonin një grusht shteti. Nikita Hrushovi nuk e besoi, por kërkoi që t’i flasin mikut të tij, presidentit Anastas Mikojan. Më vonë, në shtëpinë e tij në Detin e Zi, merr një telefonatë: do të mbahet një takim urgjent në Moskë, prania e tij ishte e nevojshme. Hrushovi papritmas kuptoi se kishte parë gjëra të çuditshme – një anije që rri pezull pranë plazhit, truproja jashtë detajeve të zakonshme.

Në mbledhjen e Byrosë Politike, krerët e grushtit të shtetit e akuzuan për menaxhim të keq, nepotizëm dhe për sjellje pa takt. Pranoi se ishte i pasjellshëm, por kundërshtoi pikat e tjera. Në një takim të dytë e pranoi fatin e vet. Agjencia zyrtare e lajmeve Tass, raportoi se po tërhiqej për shkak të shëndetit të dobët dhe të moshës së shtyrë. E kaloi jetën duke punuar në kopsht, i fshirë nga fotot historike, dhe vdiq në vitin 1971. Me kalimin e kohës, pothuajse në mënyrë perverse i tha Mikojanit se ajo çfarë ndodhi ishte provë e përparimit që kishte krijuar. A do të kishte guxuar dikush t’i thoshte Stalinit të jepte dorëheqje? “Nuk do të mbetej asgjë prej nesh”.

Kohët e fundit, në gusht 1991, ishte përpjekja për grusht shteti kundër Mihail Gorbaçovit. Ishte në shtëpinë e vet në Detin e Zi, kur komunikimet iu ndërprenë dhe u arrestua. Vendet e Traktatit të Varshavës kishin filluar të çliroheshin. KGB-ja dhe Ushtria nuk e pëlqyen qasjen e Gorbaçovit dhe thanë se kishin frikë se ishte radha e Bashkimi Sovjetik. Ata i vunë tanket në Moskë, morën televizionin shtetëror dhe njoftuan se Gorbaçovi po largohej për arsye shëndetësore. Turmat masive u mblodhën në rrugë, duke kundërshtuar grushtin e shtetit, ndërsa figura pro-demokracisë, Boris Jelcini, u ngjit në maje të një tanku për të nxitur rezistencën. Ushtria u shpërbë, KGB-ja u tërhoq dhe Gorbaçovi u kthye në Moskë. Por, Moska tani ishte e Jelcinit. Disa muaj më vonë, në ditën e Krishtlindjeve, Gorbaçovi dha dorëheqjen. Jelcini e shpalli të mbaruar Bashkimin Sovjetik. Tani do të ishte Rusia, përsëri Rusia.

Në fjalimin e tij të lamtumirës, Gorbaçovi tha se e kundërshtoi “shpërbërjen” e asaj që ka qenë më parë shtet sovjetik dhe paralajmëroi për rrezikun që vjen nga vendet e ndara. Gjashtë vjet më vonë, Jeltsini emëroi një drejtues të ri të krahut të brendshëm të shërbimit të inteligjencës, një djalë të ri të quajtur Vladimir Putin.

Z. Putin ka çmontuar ose deformuar disa nga institucionet që mund të dalin kundër tij. Ka të ngjarë t’i ketë gjërat të lidhura shumë ngushtë. Ndryshe nga KGB-ja, kur u përball me protestat e grushtit të shtetit ndaj Gorbaçovit, ai nuk do të tërhiqet nga gjakderdhja. Hrushovi ishte akter krejtësisht racional, siç ishte Gorbaçovi, siç ishin me sa duket edhe ata që i kundërshtonin. Nuk mund të jemi të sigurt se z. Putin është i tillë.

Dhe, z. Putin ka njohuri se si përfunduan dy përpjekjet e mëparshme për grusht shtet. Ai ndoshta e ka bërë një studim të thellë të të dyjave. Dhe, sigurisht se punoi kundër Gorbaçovit më 1991, si oficer i KGB-së, megjithëse më vonë këmbënguli se dha dorëheqjen kur kjo filloi.

Ne do t’i ndihmojmë disidentët vetëm nëse tregojmë seriozitet, maturi dhe gravitacion, dhe nëse përsërisim dallimet e vjetra të Luftës së Ftohtë: Jemi kundër veprimeve të qeverisë ruse, por ndiejmë vetëm respekt dhe respekt për popullin e Rusisë, me të cilin duam vetëm paqen. /Telegrafi/