Raportimi për koronavirusin: Dezinformata dhe gjuha sensacionale

Javët e fundit, koronavirusi është shqetësimi kryesor i shumë shteteve të globit. Në Kosovë tashmë janë konfirmuar mbi 30 raste, megjithatë shoqëria kosovare kishte informacione të shumta e të ndryshme lidhur me këtë pandemi, ende pa u shfaqur ndonjë rast në Kosovë. Si pasojë e mënyrës së raportimit të mediave, qytetarët nisën ta ndjejnë frikën, sidomos pas shfaqjes së koronavirusit në Shqipëri. Mediat, nëpërmjet raportimit mund të vendosin agjendën e debatit publik, kështu që pas çështjes së tarifës ndaj mallrave të Serbisë dhe marrëdhënieve Kosovë-ShBA, tema tjetër më e diskutuar për publikun kosovar është koronavirusi.

Profesori amerikan Bernard Cohen, thotë se media mund të mos jetë e suksesshme në atë se si duhet të mendojnë njerëzit, por është e suksesshme për t‘u treguar atyre për çfarë të mendojnë. Ndjeshmëria në raportimet për rastet që ndërlidhen me shëndetin, si çështja e koronavirusit, kërkon nga gazetarët që të jenë shumëfish më të kujdesshëm kur raportojnë për tema të tilla. Mediat duhet të kryejë funksionin e informimit të shoqërisë, mirëpo këtë duhet ta bëjnë duke e ndërgjegjësuar shoqërinë për një epidemi si kjo e koronavirusit e asnjëherë të mos mendojnë të përfitojnë nga situata për më shumë klikime apo shikueshmëri.

Pra, mediat mund t’u dalin në ndihmë institucioneve përgjegjëse, duke shpërndarë informacionet e nevojshme të mbështetura në rekomandimet e ekspertëve të fushës, me qëllimin kryesor që të plotësohet nevoja e publikut për informim të drejtë, të qartë dhe të shpejtë. Nën thjerrëzat e gazetarit dhe të mediave, çështjet më të rëndësishme janë tri: informimi i saktë i publikut për koronavirusin, shmangia e gjuhës dhe elementeve sensacionale, si dhe kujdesi i shtuar në përdorimin e pamjeve për të mos krijuar panik te publiku.

Raportimi për koronavirusin sa është i nevojshëm, mund të jetë edhe i dobishëm, mirëpo gazetarët duhet të tregojnë shkallë të lartë profesionalizmi duke shmangur publikimin e informacioneve jozyrtare. Gazetari nuk duhet të përdorë tituj me fjalët ‘rrezik për jetën’, ‘katastrofë’, ‘vdekjeprurës’ etj., sepse devijon nga misioni i tij dhe faktikisht, një raport me elemente sensacionale ka të vetmin qëllim, rritjen e klikimeve/shikimeve. Titulli “Koronavirusi vdekjeprurës është më ngjitës dhe i rrezikshëm se sa pritej” është nga ata titujt që duhet të shmangen. Të tjerë tituj të papërshtatshëm që u publikuan këto ditë nga mediat tona ishin: “Shifra alarmante: Koronavirusi mbyt…”, “Koronavirusi vret një tjetër person…”, “Koronavirusi: Vaksina do vonojë, katastrofë nëse përhapet tek vendet e varfra” etj. Gjithashtu, përdorimi i fotografive apo videove duhet të bëhet duke respektuar parimet profesionale dhe etike gazetareske, për të qenë në shërbim të raportimit dhe jo të tërheq vëmendjen te diçka tjetër që mund të trazojë qetësinë e publikut. Ngarendja për të publikuar lajmin, shpesh shtyn gazetarin të mos ia jap rëndësinë e nevojshme përzgjedhjes së fotografisë apo pamjeve, ndërkohë që në raportimet për situatat të tilla një detaj mund të mjaftojë për të shkaktuar panik në shoqëri.

Një tjetër gjë për të cilën mediat duhet të kenë kujdes është respektimi i privatësisë së individëve të prekur nga koronavirusi. Gazetarët nuk duhet të zbulojnë identitetin e atyre individëve, pavarësisht se ai lajm mund të zgjojë interes. Normat etike të gazetarisë e trajtojnë raportimin etik karshi privatësisë apo interesit publik dhe përcaktojnë që për personat të cilët nuk janë figura publike, në raportim nuk duhet të zbulohet identiteti po duhet të përdoren vetëm inicialet.

Sidoqoftë, në një kohë të mbushur me dezinformata, qytetarët duhet të jenë tejet të kujdesshëm se ku i marrin informacionet lidhur me koronavirusin, qoftë për rrezikshmërinë e virusit apo edhe për masat mbrojtëse. Ndaj, kjo temë ndërlidhet me edukimin medial, gjykimin ndaj përmbajtjeve mediale dhe mënyrën se si duhet të përdoren mediat.