Vdekja e Ramiz Llopovit

Në fund të lagjes gjendej një shtëpi e cila për ne fëmijët ishte e çuditshme dhe misterioze. Shtëpia e vetmuar shtrihej në pjesën e një shpati dhe disa qindra metra larg shtëpive tjera. Shtëpia ishte e kthyer me shpinë nga lagja dhe për këtë arsye kjo pjesë nuk kishte dritare. Dera dhe dritaret ishin në pjesën tjetër (jugore), të cilat ne nuk i shihnim. Shtëpia ishte e stilit ‘dy dhoma me një korridor’, por në pjesën e poshtme kishte një podrum. Shtëpia ishte e ndërtuar në një shpat jo të thepisur, por pjesa e epërme dukej sikur që dëshironte të hynte në dhe. Çatia zigzage ishte e ndërtuar pa ndonjë mjeshtëri sikur edhe e tërë shtëpia. Kjo pamje fliste për varfërinë e njerëzve që jetonin në këtë shtëpi.

I zoti i shtëpisë kishte mustaqe mjaft të gjata, kurse në kokë bartte një beretë apo kapelë franceze, siç i thoshim ndryshe. Ishte njeri i urtë, çfarë ishte edhe gruaja e tij. Ata kishin ardhur në këtë pjesë të qytetit nga një fshat i largët me shpresë se do të ndërtonin jetë të mirë.

Me sa më kujtohet, ky çift kishte tre fëmijë: dy djem dhe një vajzë. Djali i vogël quhej Ramiz dhe ky është personazhi i këtij tregimi. Ramizin e kisha vënë re sa isha në shkollë të mesme, kurse ai në fillim të shkollës fillore. Që atëherë vërehej se ai nuk e kishte ndërmend të ambientohej apo të uniformohej me tjerët. Rrugës kur kthehej apo kur shkonte në shkollë, i shante apo i gjuante me gurë njerëzit me të cilët ngacmohej. Kur Ramizi hyri në moshë 15-vjeçare, u bë aq problematik sa që e njihte i tërë qyteti. Filloi të vidhte, plaçkiste njerëzit dhe shtëpitë, por edhe dyqanet. Shkollën e kishte lënë më herët dhe i kishte hyrë karrierës së kriminelit. Kjo ishte koha kur ai e mori ‘mbiemrin’ Llopovi.

Dikur ai u bë aq i dhunshëm dhe i rrezikshëm sa që njerëzit thoshin “Zoti mos t’përpjektë n’to”. Kishte edhe nga ata që mendonin ndryshe për te. Pasi që ai, zakonisht, nuk vidhte e nuk bënte të këqija në lagjen tonë, thoshin se ky është hajn i mirë se ai shkonte të vidhte diku larg. Fakti që ai nuk bënte keq në lagje, nuk ishte kurrsesi arsye të merrte poenë pozitivë.

Diku në fillim të viteve të ‘90-ta, Ramizi arriti ta formonte grupin e tij apo bandën kriminele. Ky është zhvillim i zakonshëm i kriminelëve: fillojnë individualisht, por dikur krijojnë kolektivitet. Në këtë kohë grupi e shtoi dhunën duke e zgjeruar aktivitetin edhe për shkak se njerëzit nuk i lajmëronin veprimet e tyre kriminale pasi që e bojkotonin pushtetin serb.

Një natë grupi kishte përplasje të brendshme. Njerëzit thoshin që belaja kishte krisur për shkak të ndarjes së plaçkës. Disa thoshin që shkas kishte qenë një femër e cila ishte motra e njërit nga anëtarët e grupit. Sidoqoftë, nga kjo zënkë Ramizi kishte përfunduar i vdekur. Trupi i tij ishte gjetur në mëngjes i masakruar me thikë në mënyrën më barbare. Pothuajse e tërë lagjja e mori këtë lajm me gëzim.

Anëtari i bandës, i cili tashti kishte mbetur udhëheqës, vazhdoi të ngritet në një kriminel që ia kaloi shumëfish Ramizit. Thuhet se ky tipi, emri i të cilit nuk më kujtohet, gjatë luftës kishte bashkëpunuar me pushtetin serb për të vjedhur e plaçkitur. Disa thonë se e kanë parë edhe të veshur me uniformë të paramilitarëve serbë. Kjo ka qenë arsyeja që edhe ky përfundoi i vdekur menjëherë pas çlirimit.

Sidoqoftë, vdekja e tmerrshme e Ramizit krijoi një efekt të veçantë në lagje. Askush nuk shkoi në shtëpi për nisjen e xhenazes nga shtëpia te varret, siç është zakoni. Atë ditë unë kam qenë me disa dhjetëra moshatarë që rrinim shpesh në një tarracë të një vetëshërbimi ku bisedonim dhe pinim apo hanim diçka. Nga aty e kemi vërejtur procesin e përcjelljes së Ramizit për në banesën e fundit. Para syve tanë ‘kortezhi’ kaloi me vetëm tre vetë. Kufoma bartej me një motokultivator të cilin e ngiste vëllai e tij. Pas i shkonin vetëm babai dhe një njeri tjetër të cilin nuk e kam njohur as atëherë. Kurrë nuk kisha parë aq pak njerëz në një varrim. Njerëzit shkojnë në varr apo largohen nga kjo botë ashtu siç e kanë bërë vendin. Megjithatë, unë dhe disa tjerë u ngritëm në këmbë, por disa refuzuan. Babai i Ramizit na shikoi dhe vazhdoi hapin duke gjëmuar. Nën peshën e rëndë të mërzisë, ai lëshonte gjëmë pa ia nda:”Oh bre…”

Edhe sot i shoh dhe i ndjejë këto detaje të rënda të kësaj situate të pazakontë. Çfarëdo që të jetë fëmija, prindin nuk e lejon natyra që të heq dorë nga ai. Kurrë nuk e kam pasë këtë situatë më të qartë se atë ditë. E kam ndje dhembjen e babait për aq sa ka qenë e mundshme. Kam menduar se duhet të shkohet në varrim, sidomos në t’pame apo për ngushëllime. Jo për Ramizin, por për babain dhe nënën e tij. As që kam guxuar ta çeli këtë muhabet në lagje se do të më bënin horë.

Kjo ka ndodhur në fillim të viteve të ‘90-ta, kur ne, nën ndikimin e lëvizjes paqësore ishim mobilizuar që të mos e përkrahnim të keqen dhe të tregoheshim të drejtë dhe atdhetarë. Por, a është atdhetari të mos i shprehësh ngushëllime prindit për vdekjen e fëmijëve, çfarëdo që kanë qenë ata? Prindi, tekefundit, nuk është përgjegjës për veprat e bijve dhe bijave të moshës madhore dhe anasjelltas.

Para dy muajve, kur isha në Zvicër, po bisedoja për këtë temë me dy fqinjë të lagjes time që i takova atje. Ata ma përkujtuan edhe një fakt të cilin unë e kisha harruar. Kur Ramizin po e dërgonin në varr, pas këtyre tre vetave po shkonte edhe një qen. Qeni ka qenë i Ramizit dhe kishte vazhduar të shkonte çdo ditë, me muaj të tërë, e të qëndronte pranë varrit. Si duket, qentë nga besnikëria e tepruar ndaj njeriut, nuk janë në gjendje t’i dallojnë nëse veprat e zotriut janë të mira apo të këqija. Dilemat janë vetëm për njerëzit.