Për të kërkuar falje nuk është kurrë tepër vonë

Alexander Freund

A duhet të kalojnë vërtetë 71 vjet derisa një president në detyrë i SHBA-së të shprehet i gatshëm që të vizitojë Hiroshimën? Dhe jo për të kërkuar falje në emër të superfuqisë së fundit që ka mbetur, këtë Shtëpia e Bardhë e përjashtoi direkt që në fillim, por thjesht vetëm për të vizituar vendin ku përkujtohen viktimat e bombës së parë atomike.

Gjithsesi ky është një gjest simbolik. Por, asgjë më shumë. Obama nuk do të shkojë në Japoni vetëm për këtë gjest të veçantë, po sepse aty zhvillohet samiti i G7-ës. Në vend që të kërkojë ndjesë Obama, sikurse u tha, do të angazhohet së bashku me kryeministrin japonez Abe “për paqen dhe sigurinë në një botë pa armë bërthamore”.

Ministri i Jashtëm, John Kerry, e bëri një gjë të tillë në fillim të prillit, kur mori pjesë si ministri i parë i Jashtëm amerikan në ceremoninë vjetore përkujtimore në Hiroshimë. As prej tij nuk u tha ndonjë fjalë faljeje, vetëm vështrime serioze. Dhe meqenëse është si të thuash rrugës, Obama përpara vizitës në Japoni do të vizitojë ish-armikun e dikurshëm Vietnamin. Por edhe aty nuk do të bëhet fjalë për të kaluarën e ngarkuar, por për të ardhmen, pra zhvillimin e marrëdhënieve dypalëshe.

71 vjet, dy vizita, asnjë kërkim faljeje. Mua kjo më duket e turpshme! Çdo vend duhet ta dijë vetë, se si sillet ndaj të kaluarës së tij, por unë jam i kënaqur që ne gjermanët jemi përballur me fajin tonë. Ky pranim i fajit është parakusht për të kërkuar falje, dhe vetëm përmes saj ishte i mundur pajtimi. Kjo mund të konsiderohet si dobësi apo përballje e ekzagjeruar me të kaluarën, por gjunjëzimin e Willy Brandit në Varshavë unë e kam konsideruar gjithmonë edhe si një shenjë të rëndësishme force.

Tani, askush nuk pret prej një Obame një rënie në gjunjë përpara viktimave të bombardimeve atomike. Përmasat e krimeve naziste nuk janë të krahasueshme me bombardimin sado të tmerrshëm atomik. Por, Obama duhet të kërkojë falje, gjatë vizitës së tij në Hiroshima për vuajtjet e tyre. Sepse përdorimi i armëve bërthamore ishte një krim që nuk mund të justifikohet me faktin se Lufta e Paqësorit mund të kishte zgjatur shumë më tepër pa bombardimin atomik dhe se në rast të një pushtimi do të kishin vdekur shumë njerëz të pafajshëm.

Ndoshta kjo madje edhe e vërtetë, por edhe nëse ishte ashtu përdorimi i armëve bërthamore është një mëkat. Më së voni pas Hiroshimës këtë e dinin të gjithë, dhe në rastin e bombardimit të Nagasakit Shtetet e Bashkuara donin vetëm të testonin një armë të re dhe të demonstronin forcën e tyre përballë japonezëve, e sidomos ndaj Rusisë. Superfuqia SHBA tregoi për herë të parë muskujt e saj bërthamorë duke shkaktuar fillimin e një spiraleje armatimi bërthamor, efektet e së cilës ndihen ende dhe sot. Është për t’u vlerësuar që Obama së bashku me kryeministrin japonez Abe do të angazhohen “për paqen dhe sigurinë në një botë pa armë bërthamore”, por këtiëmallkim SHBA-ja e solli vetë në botë me hedhjen e dy bombave bërthamore 71 vjet më parë.

Obama duhet të përballet në Hiroshimë me këtë borxh historik, se në fund të mandatit të tij mbajtësi i çmimit Nobel të Paqes – na kujtohet kjo gjë diku – nuk ka gjithsesi asgjë për të humbur. Ndërkohë që do të fitonte mirënjohje, sepse kërkimi i faljes mund të jetë shumë mirë dhe një shenjë force. E njëjta gjë vlen edhe për kryeministrin japonez, i cili gjithashtu nuk arrin të kërkojë falje tek vendet fqinje për krimet e luftës perandorake. Por një pranim i fajit do të ishte parakusht për një falje pa të cilën nuk është i mundur një pajtim i vërtetë me fqinjët në Kore dhe Kinë.