Një tregim mbi keqpërdorimin e xhihadit për qëllime politike

Ndonëse me xhihadin ka kohë që bota është duke u marrë, ne disi vetëm pas luftës në Kosovë kemi filluar të merremi. Gjersa seriozisht kjo temë ka filluar të na preokupojë pasi plasi lufta në Siri, saktësisht me daljen në shesh të xhihadistit (tashmë sipas të gjitha gjasave i vrarë) Lavdrim Muahxherit me shokë.

Por, çka në realitet është xhihadi? Nëse e përkthejmë tekstualisht këtë fjalë në gjuhën shqipe, ajo i bie “përpjekje” apo “rezistim”, Por e ka edhe kuptimin e “luftës”. Në Kur’an e hasim shpesh (rreth 164 herë sipas Yoel Natan, "164 Jihad Verses in the Koran"), e cila më shumë shfaqet në shprehje idiomatike si "përpjekje për në rrugën e Allahut (el-xhihad fi sabil Allah)".

Sipas shumë studiuesve të religjionit islam (shih Tariq Ramadan, Ziauddin Sardar, Akbar Ahmed, Khaled Abou el Fadl, Reza Aslan, etj) në fillim fare xhihadi i pati dy kuptime: kuptimin e xhihadit të vogël (el-xhihad el-esgher) dhe atij të madh (el-xhihad el-ekber). Xhihadi i madh e kishte kuptimin e “luftës së brendshme” – luftës për t’i rezistuar të së keqes (haramit); përpjekjes për të qenë sa më besimtar i mirë; përpjekjes për të jetuar sipas kodit islam, d.m.th. sipas rregullave dhe obligimeve të dinit, të cilat nuk ishin (janë) edhe të lehta për t’ju përmbajtur. Këtë kuptim ja dha Profeti, kur për së pari here përmendi: luftën shpirtërore për t’u bërë njeri sa më i mirë (musliman) në syrin e Plotfuqishmit.

Ndërsa, xhihadi i vogël e kishte kuptimin e xhihadit fizik: të drejtës dhe obligimit për t’u mbrotjur nga sulmi. Pra, e drejta për të mbrojt veten dhe familjen. Këto ishin kuptimet origjinale të xhihadit dhe jo lufta kundër kufarëve (jobesimtarëve).

Xhihadi, kuptimin e “luftës kundër kufarëve (jobesimtarëve)” e mori tek pas kryqëzatave. Sipas shumë studiuesve, personi i parë që ja dha këtë kuptim ishte lideri i turqve selxhuk, Nuredin Zangi (1118-1174), i cili, në luftërat e tij për pushtime dhe kundër krishterëve, ushtarët e tij i motivonte me islam. Ai kishte angazhuar një numër të madh të imamëve të cilët, ushtarëve të tij, për çdo natë ju lexonin Kur’an. Sidomos suret që kishin të bënin me luftën. Si bie fjala nga surja “El Bekara” (apo kapitulli II), ajetet 190; 191; apo ajetin 193 i cili thotë “vritni ata derisa të zhduket fitneja (konflikti, lufta, trazira) dhe të aplikohet feja vetëm për All-llahun…’. Apo suren “En Nisaë” (kapitulli IV), ajetet 71; 72; apo ajetin 74 i cili thotë “le të luftojnë në rrugën e Allaut ata që e japin jetën e kësaj bote për botën tjetër. Kush lufton në rrugën e Allahut e mbytet (bie dëshmor) ose triumfon, Ne do t’i japim atij shpërblim të madh”.

Andaj, jo rastësisht lideri i ISIS-it, Abu Bekr el Bagdadi, shpalljen e Kalifati Islamik, me 29 qershor të këtij viti, e bëri pikërisht nga xhamia e Nuredin Zangit.

Siç e dimë nga historia, në kulmin lulëzimit të Kalifatit Abasid, për shkak se Bizanti kërcënohej dita ditës, Perandori Aleks I Komneni kërkoi ndihmë nga Papa Urbani II për t’i luftuar myslimanët dhe çliruar qytetin e shenjtë, Jerusalemin. Kjo kërkesë i zgjoi interesim Papa Urbanit II, i cili mendonte se ju dha rasti që krishterimin (perëndimor dhe atë lindor) ta bashkojë si dikur më parë dhe të rikthente dominimin e Vatikanit.

Papa, njashtu, ishte i vetëdijshëm se për t’i mobilizuar princërit dhe fisnikët e ndryshëm evropianë i duhej një kauzë e shenjtë. Prandaj, erdhi me idenë e Kryqëzatës (së parë, 1096-1099).

Sipas shumë autorëve, pasi që kryqtarët e morën Jerusalemin (pas një rrethimi të gjatë) ata u sollën brutalisht me banorët myslimanë duke bërë masakra në ata. Ashtu që, këtë masakër, më vonë, Nuredini (Zangi) e përdori si motivim për hakmarrje. Në realitet edhe pasardhësi i tij, Saladini, këtë sjellje të kryqtarëve e përdori shumë për motivimin e ushtarëve të tij, në luftërat e më vonshme kundër kryqtarëve (Kryqëzatën II dhe III).

Por, xhihadi nuk u përdor vetëm kundër të krishterëve. E përdorën myslimanët edhe në luftërat e tyre, kundër njëri-tjetrit, për dominim. Si bie fjala osmanët kundër persianëve dhe mamelukëve arabë.

Xhihadi i Sulltan Selimit I (apo ndryshe Selimi i vrazhdë) kundër Shah Ismailit të Persisë, u bë më 1514, në Betejën e Çaldiranit. Arsyeja ishte natyrisht zilia për pushtim, kurse sebep u bë akti i zëvendësimit të islamit suni me islamin shiit sevadi (të dymbëdhjetë) në Persi, pasi që Sheh Ismaili e ka marrë pushtetin.

Në realitet Shah Ismaili i Persisë edhe më herët i kërcënoi interesat e Perandorisë Osmane (në vitin 1511), kur e përkrahu kryengritjen shiite në Anadolli, të cilën e udhëhiqte Shah Kulu Baba. Këto i dhanë argumente Sulltan Selimit I që të organizojë një sulm (xhihad) kundër heretikëve shiitë nën fetvan se “ata kërcënonin rrugën e vërtet të Allahut’.

Por, Selimi I bëri xhihad edhe kundër sunive mamelukë të cilët i sulmoi në këtë kohë. Derisa për të justifikuar xhihadin kundër persianëve (shia safavi), Sulltan Selimi I nuk e pati aq vështirë, por vështirësitë i dolën me xhihadin kundër mamelukëve suni, për faktin se Kur’ani e ndalon luftën në mes besimtarëve islam. Bie fjala, surja “En Nisaë”, ajeti 92, thotë se "një besimtar nuk guxon të vret një besimtar, përpos aksidentalisht; dhe ai që vret një besimtar aksidentalisht, ai le të lirojë një (besimtar) të burgosur”.

Për më tepër, deri në këtë vit (1516 ) sulltanët mamelukët, pos që kishin në sundim Lindjen e Mesme dhe Afrikën Veriore (Kajron e patën nën sundim deri 1517), ata ishin edhe mbrojtës qyteteve të shenjta, të Mekës dhe Medinës dhe garantuesit e haxhit.

Prandaj, për të justifikuar sulmin e tij kundër tyre, Selimi I kërkoi nga establishmenti fetar osman të lëshojnë fetva me akuzën se mamelukët i persekutojnë myslimanët dhe se ata kanë lidhur aleancë me (heretikët) – shiitët sefavi, D.m.th., xhihad kundër heretikëve mamelukë suni me argumentin se “ai që ndihmon një heretik (sefavi) është edhe vetë heretik”.

Në realitet xhihad kundër mamelukëve suni, në Anadoll dhe Siri pati organizuar edhe Sulltan Bajaziti II, në vitet 1485-91.

Kah mesi i shekullit XVIII, Muhamet Abdul Vehabi (1703- 1792), një studiues i islamit, i cili jetonte në Nexhd, që atëherë ishte pjesë e Perandorisë Osmane në rënie (e që pastaj u bë e njohur si Arabia Saudite), nisi një lëvizje më qëllim të restaurimit të lavdisë së dikurshme të islamit, dhe të leximit tekstual të Kur’anit. Në ditët e sotme ajo lëvizje njihet me emrin selafizëm apo vehabizëm (disa i thonë edhe nexhdizëm).

Sipas Muhamet Vehabiut, në atë kohë (Perandoria Osmane) myslimanët ishin larguar nga mësimi i vërtet të dinit, për shkak se shoqëria ishte korruptuar. Nuk mësohej siç duhej Kur’ani, prandaj duhej të ktheheshin në mësimin e fondamenteve. Sipas tij, çdo interpretim joburimor (joortodoks) i Kur’anit duhej ndaluar. Bie fjala, ai avokonte se në mënyrë të rreptë çdo tradhti bashkëshortore duhet dënuar me gjuajte të gurëve, hajnave duhet prerë dorën… rregulla që ishin në Kur’an por që nuk implementoheshin gjithmonë. Por, edhe të gjitha marrëdhëniet me jobesimtarët (të krishterët, hebrenjtë, mushrikë dhe jo besimtarët tjerë) duhet shkëputur.

Muhamet Vehabi, më 1744, duke udhëtuar nëpër Gadishullin Arabik, takon një lider lokal shumë ambicioz, të quajtur Muhamet bin Saud, i cili kishte për plan të bashkonte tërë regjionin nën udhëheqjen e tij. Prandaj, atij i duhej edhe një pjesë motivuese në planin e tij. Pra, të kombinojë religjionin me politikën, apo ndryshe “shpatën e hekurit me shpatën e fesë”, me qellim që t’i joshë klanet dhe fiset nomade që jetonin të shkapërderdhura në Gadishullin Arabik.

Dhe, pakti u lidh në mes “dy Muhametëve”, sipas së cilës njëri (Vehabiu) të jetë udhëheqës fetar dhe tjetri (Saudi) udhëheqës ushtarak, dhe të dy së bashku të bëjnë politikën e Gadishullit. Ky vit edhe njihet si formimi i Shtetit të Parë Saudit.

Pas vdekjes se Muhamet Saudit, djali i tij Abdylazizi e trashëgon, i cili po ashtu me anë të xhihadit ja arrin të imponojë vullnetin e tij. Gjatë mbretërimit të tij, domeni i Shtëpisë Saud u zgjerua në Riad. Bile ai me 1801 sulmoi dhe pushtoi qytetin e shenjte Qerbelanë dhe Naxhafin në Irak, ku i masakroi myslimanët dhe shkatërroi monumentin e Hazreti Aliut (kushëri e dhëndër i Profetit dhe njeriu i parë që pranoi islamin) dhe monumentin e Hazreti Hysejnit (nip i Profetit).

Pas vdekjes së tij, fronin e merr djali Saudi i cili pos Nexhdit, e fut edhe tërë Hexhazin nën sundimin e Shtëpisë Saud d.m.th. edhe dy qytetet e shejnta Mekën dhe Medinën, dhe i imponon rregullat vehabiste.

Madje, Saudi tentonte të organizonte edhe një xhihad për Damaskun. Por, kjo u bë e tepërt edhe për Perandorinë Osmane e cila kishte kohë që kishte marrë teposhtën.

Kah fundi i shekullit XVIII dhe fillim të XIX, Perandoria Osmane pos asaj që ballafaqohej me luftërat e Napoleonit, kishte të bëjë edhe me luftërat për fron nga pretenduesit e ndryshëm (Selimi III, Mustafa IV dhe Mahmuti II). Sidoqoftë, Sulltan Mahmuti II, në vjeshtën e vitit 1811, luti valiun e Egjiptit, shqiptarin Mehmet Ali Pashën, që ta zgjidhë problemin e saudëve dhe vehabistëve. Mehmet Ali Pasha për atë detyrë angazhoi djalin e tij të dytë, Tosun Pashën, i cili shumë shpejtë e merr Hexhazin, kurse në dhjetor-janar të 1811-1812 edhe qytetet e shenjta Mekën dhe Medinën.

Pasardhësve të Muhamet Saudit ju deshën edhe më shumë se një shekull për të arritur synimin e gjyshërve të tyre, sepse vetëm më 1924 arritën që gadishullin ta fusin në sundim te tyre dhe me 1932 të shpallin shtetin Saud të pavarur, ku doktrina e rreptë selafiste (vehabizmi) u bë ligj. Edhe sot e kësaj dite familja Al ash-Sheik (të cilët janë pasardhës të Abdul Vehabit) e kanë autoritetin kryesor mbi religjionin.

Teksa britanikët kishin futur nën sundimin e tyre nënkontinentin indian, kurse francezët kishin futur nën influencën e tyre shtetet e Magrebit (Tunizinë, Algjerinë dhe Marokun), mbreti gjerman Kaiseri Vilhem II filloi të interesohet shumë se si do të mund t’i dëmtonte interesat e armiqve të tij në ato vende. Andaj, me atë qëllim, ai filloi t’i intensifikonte marrëdhëniet me “të sëmurin e Ballkanit” (Perandorinë Osmane). Madje në vizitat që i bëri, nuk përtonte që në kokë të mbante edhe fezin (kapelën) turk. Dhe, përmes propagandës inkurajonte thashethemet se ai ishte konvertuar në islam. Bile filloi të quhej Haxhi Vilhemi.

Në këtë lojë, një rol të veçantë luajti edhe Maks fon Openhajmi, një orientalist dhe aventurist gjerman, i cili kishte jetuar një kohë të gjatë në vendet e ndryshme në Perandorinë Osmane. Madje, ideja e tij ishte që Gjermania të organizojë xhihadin kundër Britanisë dhe Francës.

Për këtë qëllim, afër Berlinit u ndërtua kampi “Gjysmëhëna” ku ushtarët britanikë dhe francezë të religjionit myslimanë (pra me origjinë arabe apo induse) të zënë rob, dërgoheshin dhe kultivoheshin për xhihadistë. Në atë kamp ndërtuan edhe një xhami dhe e furnizuan mirë me literaturë islamike.

Nga ana tjetër, edhe Perandoria Britanike rekrutoi udhëheqësin (Sharifin) e Mekës për të organizuar xhihad kundër Perandorisë Osmane. Ashtu që, kur Perandoria Osmane, si Kalifat Islamik që ishte (sulltan Mehmeti V) i shpalli luftën forcave aleate, qytetarët e saj i thirri në xhihad kundër kufarëve (Fuqive Aleate). Sipas Eugene Roganit, autorit të librit “Rënia e osmanëve” (The Fall of the Ottomans), i cili tashti doli në shitje, atij apeli ju përgjigjen edhe shumë shqiptarë.

Siç dihet, Perandoria Osmane në Luftën e Madhe (pra në Luftën e Parë Botërore) ishte pjesë e Boshtit Qendror, ku bënin pjesë Gjermania, Austro-Hungaria dhe Bullgaria. Që të tri shtete kufare (krishtere).