Morali në politikë

Konceptin e moralit në bashkërenditje me politikën mund ta shohim ndryshe nga paraqitja në realitet. Pra, mund ta shohim si barazi "absolute" midis lidhjeve të kombeve dhe shteteve, që do të shërbente për të mirën e përgjithshme të vlerave njerëzore. Politika si veprimtari e ushtrimit të detyrave publike, por dhe si vullnet për pushtet, përmban në esencë vetitë e moralit për qeverisje autoritative me institucionet e shtetit. Ndërkaq, politika sipas Macchiavelit konsiderohet si veprimtari që mund të çlirohet prej moralit, duke e shndërruar në një përvojë jo relevante kur vjen në shprehje bindja për pushtet, dhe, ndërkohë aludon në ushtrimin e detyrës së pushtetit me motive më të ashpra ndaj gjithkujt që tenton ta prishë interesin apo ushtrimin e detyrave të pushtetit. Pushteti mund të thuhet se e shfaq autoritetin e vet në forma të ndryshme, duke e pasqyruar moralin e politikës varësisht kushteve dhe aftësive për veprim.

Morali në politikë nuk është koncept i shprehjes për të fituar politikisht, por është një vlerë humane e cila shërben në ngritjen e vetëdijes kolektive drejt të mirës universale. Ndërkaq, morali që prezantohet në vendet e rajonit është bërë pothuaj i pavlefshëm ndaj interesit të përgjithshëm të shoqërisë, duke u marrë më shumë me çështjet, sesa me fenomenet ose interesin publik. Nga kjo farsë për të shfrytëzuar motivet vetjake, e madje për të përmbushur nevojat e tyre, thelbësisht dëmton rëndë shtetin e së drejtës dhe zhvillimin normal të shoqërisë, e cila mund të shndërrohet në niaiserie (frëngj. gomarllëk).

Politikani i rastit është i vendosur për më tepër të shfrytëzojë motivet dhe synimet vetjake për të plotësuar nevojat private. Motivet e politikanit të rastit janë të bazuara kryesisht në interesin personal të individit apo të një grupi të caktuar që i lidh interesi i përbashkët i pushtetit. Paraqitjet e tij politike nuk janë asgjë tjetër, veçse motive të ngushta të interesit që i shërben pushteti i përkohshëm me të gjitha format e mundshme. "Morali buron dhe mund të burojë vetëm nga liria", thoshte Kanti.[1] Gjithkush që ka moral e ndien nevojën e domosdoshme ta respektojë ligjin si veprim human ndaj vetes dhe shtetit.

Politikani ideal është i prirur të kthejë nevojën e popullit në mirëqenien e përbashkët të shoqërisë për të gëzuar autoritet ekzistencial në formën e tij më të përkryer. Politikani ideal i shton vlerë moralit politik dhe përforcon shtetin e së drejtës të funksionojë në interesin e përgjithshëm shoqëror, duke u bazuar në standardin e udhëheqjes së mirë ligjore, respektimin e lirive dhe të drejtave të njeriut dhe të qytetarit, ngritjen e vetëdijes në pjesëmarrje politike, rolin efikas të shoqërisë civile në vendimmarrjet politike, përmirësimin estatusit të gruas në shoqëri.

Lideri e ka për detyrë të zbatojë kodin e etikës, për të përmbajtur ose përmbushur vlerat më të larta që spikasin dhe promovojnë shoqëritë në përgjithësi. Lideri ose figura publike është përfaqësuesi kyç i një shoqërie, i angazhuar për të kryer me sukses çdo menaxhim publik në shërbim të së mirës universale, i cili me idetë dhe pikëpamjet e veta drejton një shtet, organizatë, parti politike.

Lideri duhet të ketë aftësi të mira menaxhuese për të gjitha veprimtaritë publike, sepse është person që bart, pos autoritetit dhe besueshmërisë në masë, përgjegjësi morale dhe shpirtërore për veprimet e tij karshi udhëheqjes publike. Ai duhet të jetë promotor i ambicieve të mëdha në suaza të udhëheqjes publike, që në radhë të parë të ketë përkushtim dhe guxim intelektual për t’i çuar proceset publike drejt një suksesi konkret. Po sjell principet e stilit të drejtimit sipas James Wilson-it:

Principet e stilit të drejtimit sipas James Wilson (2000)[2]

Lideri duhet të ketë principe të forta.
Lideri duhet të krijojë një atmosferë ku shpresa të larta duhen pritur.
Duhet të përdor teknika të zgjidhjes së problemeve për të sqaruar pritjen për shpresat.
Duhet të ketë aftësitë bazike, si dhe të zbatojë një rregull për të mbajtur kulturën dhe mbrojtur ambientin e agjencisë.

______________

[1] LL. M. Ikonomi, Luljeta. Filozofia e së drejtës, Ekspres, Tiranë, 2006, f. 39.
[2] Wilson, James. Bureaucracy: What Government Agencies Do And Why They Do It, Library of Congress, Washington DC, 2000.