Opinione

Maqedonia më afër Hantingtonit

Se a do të rriten në të ardhmen ithtarët e teorisë së autorit të librit Clash of Civilizations, Samuel Hantington, i cili ka tërhequr vërejtjen se bota po zhvillohet në përplasje në mes të civilizimeve më fuqishme për ta rritur sa më shumë riskun e ndikimit në sistemin e vlerave universale, dhe pas tyre do të rreshtohen kombet që ndërlidhen sipas vijave të përafërta etnik, gjuhësore, religjioze, ekonomike, ushtarake. Për këtë problematikë, mbetet më tutje fjalën e vetë më me kompetencë ta thonë politologët dhe studiues të fushave të ndryshme politike.

Ballkani një sajesë e popujve të ndërthurur në një bashkëjetesë gjeografike, me përkatësi të ndryshme etnike, religjioze, i zënë historikisht në grindje të vazhdueshme për territore, mbetet peng i kundërthënieve politike të së kaluarës, mungesës së gatishmërisë për t’iu qasur të ardhmes sipas në vizioni jo vetëm të ri politik, por real karshi realiteteve të krijuara në procesin e integrimeve evropiane.

Maketi politik i propaganduar nga televizionet e Maqedonisë, lidhur me arkitekturën qytetit të Shkupit 2014, e cila mbështet nga shumica e elitës politike maqedonase, lë të kuptohet se në paaftësi për t’i përcaktuar kahet e zhvillimit të proceseve të brendshme politike, po shënohet kthim prapa, duke rrezikuar ato pak përparime të arritura pas luftës së armatosur dhe Marrëveshjes së Ohrit.

Janë një vistër i ngjarjeve që në një cikël të shkurtër kohor kanë filluar t’i lëndojnë përpjekjet për një bashkëjetesë, e cila mbetet e dyshimtë dhe mjaftë e brishtë në mes të dy popujve shtetforues, maqedonas – shqiptar.

Arkitektura e re për kryeqytetin është produkt i një koncepti politik me tendencë të prerjes jo vetëm kulturore, etnike në mes maqedonasve dhe shqiptarëve, por fillim i një procesi të çintegrimit politik, privimit nga e drejta e një komuniteti tjetër për ta reflektuar identitetin brenda kësaj hapësire multietnike.

Kjo situatë e pakuptimtë po nxjerrë pyetje pa përgjigje se nga po ecën Maqedonia? Një përgjigje mund t’i shkojë njërës pyetje; një rruge me thellimin e krizës që shpie pashmangshëm në ndarje dhe e dyta mbajtja e një unitetit të rrejshëm duke forcuar konceptin hegjemonist për të qenë në vazhdimësi më superior se etnitë e tjera, për t’ua imponuar tolerancën të tjerëve ndaj një “zoti” të vetëm të kësaj shtëpie.

Që të dy këto qasje të çojnë deri te një rezultat i njëjtë, shkatërrimi përbrenda i Maqedonisë, e cila siç po duket, ende nuk është e përgatitur sa duhet të zhvillohet në barazi me të tjerët.

Loja me figura historike, të cilave u kontestohet origjina e përkatësisë etnike, me të cilat Maqedonia do t’i ngjante një gjeli të qëndisur me pendla të huaja, dominimi duke i ekspozuar simbolet kishtare, të cilat e kapërcejnë zonën e shtrirjes së këtij religjioni në hapësirën ku nuk i besohet këtij “zoti“, krijon premisa për një konfliktualitet dimensional, duke i afruar zhvillimet e ardhshme më afër teorisë së Hantingtonit.

Kjo qasje aspak realiste bie ndesh me integrimet evropian dhe ballkanike, parim ky që i përjashton format e veprimit, eks-komunikativ ndërmjet bashkësive të ndryshme.

Mungesa e politikave kohezive dhe eksperimentimi me projekte afatshkurtra, të cilat e rrezikojnë perspektiven afatgjatë, lëvizjet kaotike nga drejtuesit e shtetit, të cilat po ecen vazhdimisht në trajtën të ricikluar, po e sjellin vendin në fillet e ngjizjes së konflikteve të hershme.

Situata mbetet shqetësuese, sidomos për faktorin politik shqiptar, i cili energjitë e veta i ka mobilizuar në ndërtimin e projektit të bashkëjetesë së pasigurt me synimin e afirmimit të vlerave nacionale në mënyrë të barabartë me popullin maqedonas.

Edhe pse nënshkrimi i Marrëveshjes së Ohrit, po i afrohet një dhjetëvjeçari, shqiptarët në Maqedoni nuk kanë mundur t’i realizojnë as minimumin e të drejtave më elementare, për të cilat flitet shumë, protestohet dhe ngrihen tensione të shpeshta politike.

Realizimi e projektit arkitektonik Shkupi 2014 është një diskriminim i llojit më të ri, i cili përfundimisht e eklipson identitetin e shqiptarëve duke e ngujuar prapa përmendoreve, i dëbon ata përtej Vardarit, me mesazhin politik se këtu nuk kanë më hise.

Ndërsa, vënia e kryqit ortodoks në pjesën shqiptare në drejtim të Kradakut, është një provokim tjetër, për të cilin askush nuk mund ta falënderoj “zotin” se tërë kjo dhuratë erdhi nga qielli.