Kërkesa problematike e Putinit, për Jaltën e Re

Gjatë shënimit të 75-vjetorit të Konferencës së Jaltës (4-11 shkurt 1945), presidenti rus Vladimir Putin e hodhi idenë e mbajtjes së një Samiti të pesë shteteve anëtare të përhershme të KS të OKB-së (Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara): SHBA-së, Britanisë së Madhe, Francës, Kinës dhe Rusisë. Një shpjegim i thjeshtë e jo bindës i Putinit është se gjoja një Samit i tillë do të jepte përgjigje ndaj një varg problemesh me të cilat përballet bota. Franca e Macronit, përkrahësja tradicionale e Rusisë, menjëherë e ka përkrahur propozimin. Kina po ashtu, kurse Britani e Madhe ka kërkuar sqarime plotësuese. Deri tani, vetëm SHBA-ja nuk është prononcuar. Sidoqoftë, pikërisht në kontekst të gjeopolitikave të reja e në prizmin e agresivitetit të shtuar neo-imperialist të Rusisë, mund t’i veçojmë disa aspekte të cilat burojnë nga të panjohurat e kësaj iniciative ruse.

E para: Propozimi rus vjen 75 vjet pas vendimeve të Konferencës së Jaltës e cila, pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore kishte vendosur themelet e një sistemi të ri ndërkombëtar, i cili determinoi rrjedhat e Luftës së Ftohtë: ndarjes Perëndim-Lindje. Rusia pra si trashëgimtare e BRSS-së së Stalinit, doli përfituesja më e madhe nga vendimet e Konferencës, përkatësisht nga ndarja e atëhershme e sferave të interesit.

E dyta: Vendimet e Konferencës së Jaltës – siç dëshmoi historia – ishin të padrejta ndaj shumë popujve dhe shteteve, ndër ta edhe për popullin shqiptar. Kjo Konferencë ishte vendimtare përse Shqipëria dhe çështja shqiptare ngeli në orbitën e Lindjes e Perëndimit. Hapja e arkivave, shqyrtimi i tyre kritik po dëshmon se me sa mospërfillje diplomacia e kohës e injoroi çështjen shqiptare, duke na shkaktuar pasoja shkatërrimtare!

E treta: Iniciativa më e re e Putinit vjen në kohën kur Rusia po i forcon bindshëm dhe pamëshirshëm pozicionet neo-imperialiste, kur po shpërfaq ambiciet e pansllavizmit modern – të ideologjisë së Rusisë perandorake në simbiozë me Kishën Ortodokse Ruse!

E katërta: Federata Ruse po i kundërvihet Rendit të Ri Botëror, i cili edhe ashtu është i përfshirë nga një krizë jo vetëm ideologjike, por edhe të përçarjeve në raportet SHBA-BE. Këtë mungesë vendosmërie të BE-së dhe mungesën e guximit të saj që t’i dalë përballë Rusisë, Moska zyrtare po e shfrytëzon.

E pesta: Putini nuk po zgjedh mjete që të imponohet si burrështetas i cili gjoja është i pazëvendësueshëm jo vetëm për vendin dhe popullin e tij, por edhe për zhvillimet e sotme botërore.

E gjashta: Propozimi vjen nga presidenti i cili më 2014, përmes pushtimit ushtarak e mijëra civilëve të varë, e aneksoi Krimenë – territor i shtetit të pavarur të Ukrainës. Pushtimi rus ndodhi përballë heshtjes bizare të BE-së dhe të botës demokratike perëndimore! Realisht, aneksimi rus i Krimesë është akt i mbyllur!

Është e qartë se prapa propozimit më të ri të Putinit qëndron synimi që përmes një Samiti të pesë anëtarëve të përhershme të KS të OKB-së, të rishqyrtohet funksionaliteti i Rendit të Ri Botëror të cilit i prinë SHBA-ja, pra Perëndimi! Rusia synon ta prish ekuilibrin e ideuar pas rënies së Murit të Berlinit – pas rënies së komunizmit dhe veçmas pas shpërbërjes së ish-BRSS-së. Prandaj, Moska zyrtare, me doktrinën e putinizmit – të pansllavizmit modern – po u bëjnë thirrje ish-republikave sovjetike për ribashkim. Një ofertë e tillë i bëhet p.sh. Bjellorusisë duke e kushtëzuar me gaz, ndërkohë që forcohet aleanca ushtarake Rusi-Serbi.

Neve – nëse mbahet një Samit i tillë, ku nën ndikimin rus dhe kinez do të shqyrtohej ekuilibri i tashëm i sistemit ndërkombëtar – na intereson çështja shqiptare, sidomos ajo e shtetit të Kosovës. Shqetësimi bëhet më real kur kemi parasysh se në pesëshen e anëtareve të përhershme të KS të OKB-së, janë dy vende që e kundërshtojnë anëtarësimin e Kosovës në OKB. Në lidhje me interesat e Rusisë në Ballkanin Perëndimor, duhet parë me shqetësim jo vetëm këtë propozim, por edhe vizitën e mëparshme në Beograd të ministrit rus të Mbrojtjes, Sergej Shojku, si dhe deklaratën e ambasadorit rus në Beograd, Aleksandar Bocan Harçenko, sipas të cilit “asnjë marrëveshje Prishtinë-Beograd nuk vjen në konsideratë nëse Moska nuk pyetet”!

Sidoqoftë, Perëndimin – në radhë të parë BE-në e pakoordinuar – po e pret një shtrëngatë e re diplomatike ruse! Ndaj, faktori shqiptar duhet të jetë shumë vigjilent, i zgjuar e i bashkuar për t’i renditur veprimet me aleatët, në radhë të parë me SHBA-në!