Kur vendi mbulohet nga nata

Është një poezi e famshme e Bodëlerit (Baudelaire) me titullin “Spleen” që shenjon melankolinë e thellë, mërzitjen pa shkak, një lloj neverie që e kap njeriun ndonjëherë edhe pa asnjë arsye. Veçanërisht një vuajtje të papërballueshme e kanë quajtur kritikët gjendjen shpirtërore që shfaq kjo poemë e tij.

Po sidomos katër vargjet e para vizatojnë një imazh të errët e të trishtë që vështirë të ndeshet kund : « Kur qielli i rëndë dhe i ulët rëndon si një saç/mbi shpirtin që lëngon në mërzitje pa fund/ Dhe nga horizonti që mbyllet si një rreth/ derdhet mbi ne një ditë më e zezë se nata. » (Ky është një përkthimi i lirë i imi.) Pra, përfytyroni një qiell të errët, të nxirë, që ngjet me një kapak gjigand, një horizont të mbyllur si një rreth i zi dhe që andej jo të lindë, po të derdhet një ditë që nuk është me dritë, por e zezë dhe më e errët se nata.

E solla këtë strofë të Bodëlerit i bindur se çdo krahasim çalon, por i sigurtë që në qoftë se do të donim të krijonim një imazh të shpirtit të shqiptarëve që lëngojnë në këta vjet nën regjimet që u instaluan pas rënies së diktaturës, në të gjitha rastet, kush e kush më shumë nxiton të hedhë një rrëke të zezë mbi këtë vend për ta paraqitur atë, ashtu siç thotë Bodëleri, me një ditë më të zezë se nata. Mirëpo veçanërisht në këto vite, pra qysh kur Sali Berisha u largua nga qeverisja dhe Lulëzim Basha u emërua prej tij kryetar i PD-së, në këtë vend, thuajse në çdo sekondë e minutë, në çdo orë e ditë, mbi fytyrën tonë bien copëra plehrash, mbetjesh fjalësore, klithma çnjerëzore dhe tinguj që vizatojnë një Shqipëri makabre, një vend që, nëse i merr seriozisht ato që hidhen nga horizonti i mbyllur si një çark, dëshpërimi i Bodëlerit do të dukej një luks. Me të drejtë ka ardhur koha të pyesim seriozisht, ne shqiptarët jemi të gatuar kështu keq, pra nuk njohim institucionet dhe nuk na e ndien për to apo kjo është një fazë kalimtare.

E njëjta histori edhe në Kosovë. Edhe atje ligjërimi publik e ka ndarë klasën politike në dy kampe, në banditë dhe në ëngjëj të trishtuar. Në Shqipëri opozita e përdalë dhe e çartur mendsh ka pesë vjet që reciton nga mëngjesi në darkë të njëjtin tekst, krim, drogë, mafie, dhe tani në fund edhe Babale. Në Kosovë, edhe atje, banditë që kanë vrarë, kriminelë të rinj me kollare që kanë vjedhur pasurinë publike dhe të dyja vendet, nëse i merr seriozisht, të ngjajnë me lagjet e Palermos apo të ndonjë qyteti meksikan ku njëri grup i mafies lufton kundër grupit tjetër.

E kam shumë të vështirë të kuptoj se çfarë është ky sistem shoqëror që po jetojmë. E kam të pamundur të kuptoj se çfarë është roli i opozitës në një vend normal. Cila është pesha e institucioneve të tjera në një vend të tillë. Po Parlamenti ky është ? Ky që shohim tani ? E them me plot gojën, nëse ky është parlamenti që ne paskemi ëndërruar kur përmbysëm diktaturën, unë e refuzoj dhe do të parapëlqeja çdo formë tjetër të organizmit të jetës politike, por jo këtë demokraci dhe jo këtë Parlament.

Nëse ka një shqiptar të arsyeshëm që mund të thotë një fjalë pozitive për këtë Parlament, unë i tërheq fjalët e mia. Si është e mundur që njerëzit më të paguar në këtë vend, mblidhen një herë në javë dhe japin shfaqjen më të shëmtuar, më të ndyrë dhe ua errësojnë jetën shqiptarëve duke u derdhur mbi fytyrë një natë të errët më të errët se errësira.

Fjalët që njerëzit nxjerrin nga goja janë në të njëjtën kohë edhe nxitëse për veprim, por mund të kthehen edhe në ndotje të rrezikshme për ambientin. Filozofët e ligjërimit kanë vënë re me kohë se veprimet që kryejnë njerëzit janë të ndryshme nga rrëfimet që ata bëjnë për to. Njerëzit jetojnë në dy realitete paralele ; njëri është ai që e jetojnë fizikisht, pra të shkosh në plazh, të lexosh, të flasësh në auditor, shkurt, të gjitha veprimtaritë që kryejnë njerëzit në një kohë të caktuar dhe jeta tjetër është rrëfimi i këtyre veprimeve. Gjëja e parë që kanë vënë re filozofët e ligjërimit është konstatimi për autorin e rrëfimit apo të rrëfimeve.

Siç mund ta marrim vesh nga kjo paraqitje e shkurtër, jetën e gjithsësecilit nga ne nuk e tregojmë dot, por ama gjithësecili nga ne e ka një rrëfim të vetin për atë që kryen. Ndërkaq, në vendet demokratike, mediat e gjithëfarëllojshme e nisin veprimtarinë e tyre për të treguar atë që ndodh në jetën e njerëzve. Mirëpo, meqenëse ajo që ndodh është një shumësi e madhe, atëhere mediat, normalisht, vendosin kriterin e përzgjedhjes dhe ky kriter përcaktohet më së shumti edhe nga parapëlqimet e autorit apo të autorëve e të pronarëve të këtyre mediave. Në një demokraci banale si kjo e jona, partitë politike hyjnë me arrogancë në rrëfimin e jetës së shqiptarëve dhe bëhen ato autore të rrëfimit të jetës së tyre. Mirëpo, meqenëse këto parti politike nuk janë ndërtuar mbi asnjë platformë besimi dhe meqenëse në to, në shumicën e herës mësyjnë njerëz pa integritet moral, rrëfimi i tyre mbështetet mbi gënjeshtrën dhe manipulimin.

Popujt e mëdhenj dhe të qytetëruar kanë disa cilësi morale të shenjta që nuk preken. Një prej tyre është kjo që popullin tënd nuk duhet ta gënjesh, që kushtetuta është e shenjtë dhe Shqipëria mbi të gjitha. E shoh që edhe vetë po bie në romanticizëm abstrakt dhe e di që sot është modë të shash e të shkatërrosh me fjalë gjithçka. E di këtë. Ajo që ende nuk arrij ta kuptoj është kjo : si ka mundësi që një forcë politike apo një opozitë e tërë, e ngre gjithë veprimin e saj politik mbi dhunën e fjalëve, mbi gënjeshtrën dhe manipulimin.

Si ka mundësi që një opozitë e tërë pretendon se e ka ajo monopolin e së vërtetës kur dihet që ka shkaktuar Marsin e vitit 1997, Gërdecin, ka vrarë në Bulevard 4 demonstrues dhe ka vjedhur 220 million euro në Rrugën e Kombit. Nëse kjo opozitë e konsideron vetën si kapomafia e gjysmë qytetiti meksikan apo të ndonjë qyteti siçilian, atëhere paskemi marrë fund të gjithë dhe nuk e paskemi ditur se duke rrëzuar diktaturën do të instalonim banditët dhe injorantët me kollare.