Minatori që frymëzoi regjimet komuniste për ta shpikur “Heroin e Punës Socialiste”

Në dhjetor të vitit 1935, fotografia e kopertinës së revistës “Time” e paraqiti punëtorin e njohur sovjetik, Alexey Stakhanov – figurën e një lëvizjeje të re punëtore, kushtuar rritjes së prodhimit. Por, kohërat e mira për Stakhanovin nuk zgjatën përgjithmonë.

“Ai e donte punën e tij dhe gjithçka që ai arriti ishte përmes punës së tij të madhe, talentit dhe këmbënguljes së tij”, thotë Violeta Stakhanova, vajza e Aleksei Stakhanov.

Stakhanovi ishte minator në Donbass, një rajon qymyri në Ukrainën Sovjetike. Nën sistemin komunist, të gjitha minierat drejtoheshin nga shteti dhe kishin objektiva mujore për prodhimin. Nëse ata humbnin synimet, menaxherët lokalë dhe zyrtarët e Partisë Komuniste ishin në telashe. Miniera ku punoi Stakhanovi ishte me një nga performancat më të këqija në rajon.

“Ishte tepër konkurrues dhe vazhdoi të mendonte se si të rriste produktivitetin e minierës së tij dhe përfundimisht doli me një zgjidhje të shkëlqyeshme”, thotë Violeta.

Në vitet 1930, minatorët zgjodhën mënyra të ndryshme për të punuar qymyrin i cili më pas u tërhoq nga pusi e nga gropat dhe u ngarkua në karroca. I shtrirë në krah ose në shpinë, një minator mund të thyente qymyrin. Ai gjithashtu kishte një sërë rekuizitash – trungje të prera në gjatësi të ndryshme -dhe kohë pas kohe mbështeste kokën në çatinë e tunelit ku punonte.

Stakhanovi doli me idenë që një minator të nxirrte vazhdimisht qymyr, ndërsa një tjetër ta ngarkonte qymyrin në karrocë, një minator i tretë mbante çatinë me gropa dhe një i katërt të bënte transportin brenda dhe jashtë. Dhe, në vend të zgjedhjes tradicionale, Stakhanovi ishte i etur të përdorte këtë praktikë pune në miniera. Puna ishin jashtëzakonisht e rëndë, pasi ngarkesa peshonte më shumë se 15 kilogramë.

“E bëri një kurs dhe mësoi ta përdorë këtë metodë”, thotë Violeta. “Nuk kishte arsim, përveç shkollës fillore, por ai ishte i vendosur.”

Menaxheri i minierës kishte dyshime serioze në lidhje me nismën e Stakhanovit. Sidoqoftë, e bindi udhëheqësin e ekipit të tij dhe shefin lokal të partisë, që ta përdornin këtë nismë.

Më 30 gusht të vitit 1935, në orën 22:00, Alexei Stakhanov dhe tre kolegë hynë në minierë, të shoqëruar nga shefi i partisë dhe nga një gazetar lokal. Gjashtë orë më vonë, u shfaqën triumfues, pasi kishin prodhuar 102 tonë qymyri – 14 herë më shumë se objektivi.

Stakhanovi merr vëmendje dhe u lavdërua menjëherë për këtë arritje: një delegacion i grave lokale i dhuruan atij lule, gazeta lokale botoi historinë e tij dhe ministri sovjetik i Industrisë, Sergo Ordzhonikidze, ia tregoi historinë udhëheqësit sovjetik, Josif Stalin. Shumë shpejt, një artikull që vlerësonte “metodën Stakhanov” u shfaq në gazetën qendrore të Partisë, ‘Pravda’. Sapo u miratua nga Stalini, metoda filloi të përhapet në të gjithë Bashkimin Sovjetik.

“Babai im u shpërblye me një banesë të vogël të mobiluar, madje edhe me një kalë me karrocë për të udhëtuar, sepse në ato kohë ata nuk kishin makina. Babai ishte krenar për kalin”, thotë Violeta.

Por, ajo kujton një histori që i tregoi babai i saj, i cili i thoshte se “jo të gjithë kolegët e mirëpritën arritjet e tij’!

“Një herë, një grup i punëtorëve lokalë kërcënuan babanë tim me një thikë duke e akuzuar se: ‘Pse po përpiqeni të na impononi objektiva tuaja të reja. Ne patëm një jetë të mirë edhe pa iniciativat tuaja?!”

Por, Stakhanovi i kundërshtoi ata. Me mbështetjen e Partisë Komuniste, filloi të udhëtonte nëpër Bashkimin Sovjetik duke e promovuar iniciativën e tij.

Në pamundësi për të përballuar statusin e tij të famës, e dashura e tij, një grua rome e quajtur Yevdokia, e la për një burrë tjetër. Ajo i la dy fëmijët e tyre me Stakhanovit, duke menduar se ata mund të kishin një të ardhme të ndritur me babanë e tyre të famshëm.

Por, duke vizituar vendin, Stakhanovi nuk i mungoi vëmendja e grave. Pasi ai ishte duke vizituar një shkollë në qytetin Kharkov, ku nxënësit dhanë një koncert për ta mirëpritur, kur një vajzë e quajtur Galina Bondarenko doli në skenë për të kënduar një këngë, Stakhanovi u dashurua me këtë vajzë..

Galina ishte gjysma e moshës së Stakhanovit; vinte nga një familje e arsimuar mirë, por e varfër. Pas martesës, ajo u kthye në shkollë dhe vazhdoi studimet.

“Babai im e adhuroi atë”, thotë Violeta për nënën e saj. “Ajo nuk e donte saktësisht atë, por e respektonte, si një plak. Unë nuk mendoj se ajo ishte dashuruar me pasion me të, ashtu siç janë disa gra me burrat e tyre”

Gjatë muajve të ardhshëm, duke udhëtuar nëpër vend, Stakhanovi frymëzoi mijëra mbështetës nga të gjitha degët e industrisë dhe bujqësisë sovjetike të cilët ishin të lumtur të zbatonin idetë e tij për të rritur produktivitetin. Në nëntor të atij viti, u mblodh në Moskë Konferenca e Parë e ‘Lëvizjes Stakhanov’. Një reporter nga revista ‘Time’ e ndoqi ngjarjen. Lindi një fjalë e re – ‘Stakhanovist’ që do të thotë një person që punon jashtëzakonisht shumë.

Mijëra punëtorë të lumtur fshinin lotët e gëzimit, ndërsa dëgjonin liderin sovjetik, Josif Stalin, duke lexuar fjalimin e tij në konferencë.

“Jeta është bërë më e lehtë, shokë; jeta është bërë më e lumtur. Dhe, kur dikush është i lumtur, puna shkon mirë. Nëse jeta jonë do të ishte e vështirë, e trishtuar dhe pa gëzim, nuk do të kishim pasur lëvizjen, Stakhanoviste”, shprehej në mes të tjerash lideri suprem i Kremlinit

Fjalimi i Stalinit asokohe u prit me duartrokitje të zjarrta dhe dekada më vonë rusët kujtonin me sarkazëm fjalët e Stalinit ku thoshte se: “Jeta u bë më e lumtur”, por për shumicën e qytetarëve sovjetikë, vitet 1930 në të vërtetë ishte një kohë urie, si dhe shtypjeje brutale.

Por, për Alexei Stakhanovit, në atë kohë gjërat vërtet po shikonin mirë. Partia Komuniste i dha atij një apartament elitar në Moskë dhe një punë në Ministrinë e Industrisë së Rëndë dhe Minierave. Gruaja e tij e re e bukur, Galina, e ndihmoi për të “lundruar” në politikën makiaveliane të kryeqytetit sovjetik.

“Një herë, në një pritje, Stalini e prezantoi mamanë time, në sy të të gjithëve – ajo ishte gjithnjë elegante – dhe ai tha: ‘Jam i kënaqur t’ju prezantoj me gruan e ministrit tonë të ardhshëm të qeverisë’. Babait tim gati i ra të fikët. Ai ishte tmerruar. Nëna më tha më vonë se ajo duhej t’i shtrëngonte dorën, për ta qetësuar. Përfundimisht, babai tha: ‘Faleminderit për nderin, por unë nuk kam arsim të mjaftueshëm’”.

Jeta në Moskë kishte rreziqe të tjera. Një ditë Galina ishte jashtë për të bërë pazar, kur vuri re një makinë që ecte ngadalë pas saj. Automjeti ndaloi së bashku dhe një oficer dhe me mirësjellje i kërkoi asaj të hynte brenda. Ajo hyri në makinë duke e pyetur se ku do të shkonin, por oficeri refuzoi të zbulonte destinacionin e tyre. Ajo u dërgua në rezidencën e Lavrenty Beriaa, një nga bashkëpunëtorët më të frikshëm të Stalinit. Në vitet 1930-‘40, Beria dërgonte ndihmësit e tij për të rrëmbyer gra të bukura në rrugët e Moskës. Padyshim që Galina i kishte rënë në sy për paraqitjen e saj.

“Ajo hyri brenda dhe një oficer tjetër doli ta takonte”, thotë Violetta. “Ajo tha: ‘Unë jam gruaja e Stakhanovit dhe jam shtatzënë. Nuk e di pse jam këtu’?! Oficeri ishte shumë i zgjuar, ai thirri dikë menjëherë dhe ata e lëshuan dhe e çuan në shtëpi brenda disa minutash. Më pas babai u tërbua dhe i tha: ‘Si mund të hipje në makinë me ta? Ti e di se çfarë u bëjnë ata grave…’”?!

Në 20 vitet e tij në Moskë, Stakhanovi nuk u mësua kurrë me jetën e tij të re të ndërlikuar dhe i mungonin ish-kolegët e tij.

Në vitin 1957, katër vjet pas vdekjes së Stalinit, lideri i ri Sovjetik, Nikita Khrushchev, nuk pa asnjë nevojë për të mbajtur Stakhanovit në Moskë dhe e urdhëroi atë të kthehej në Donbass. Stakhanov ndjeu se ishte në një internim virtual – veçanërisht pasi familja e tij mbeti në Moskë – dhe kaloi 20 vitet e fundit të jetës së tij duke abuzuar me pije.

Violeta kujton se babai i saj ishte veçanërisht i mërzitur që Partisë Komuniste iu deshën plot 35 vjet për t’i dhënë çmimin më të lartë sovjetik, “Heroin e Punës Socialiste”. Ai mori medaljen vetëm në vitin 1970.

Aleksey Stakhanov vdiq pas një ataku kardiak në Donbass, në Ukrainën lindore, në vitin 1977. /Memorie.al/