Si po i jep Ukraina grushtin më të fortë Rusisë, në betejën për Detin e Zi

Ukrainasit nuk kanë pasur shumë për të festuar ndërsa afrohet përvjetori i dytë i fillimit të agresionit rus, por sukseset e vazhdueshme në Detin e Zi janë një pikë befasuese për të mirë.

Të mërkurën, Inteligjenca e Mbrojtjes e Ukrainës njoftoi se kishte sulmuar dhe shkatërruar një anije të madhe zbarkimi të flotës ruse të Detit të Zi – Caesar Kunikov – me drone detare në brigjet e Krimesë.

Nuk ka pasur asnjë koment zyrtar nga Rusia në lidhje me pretendimin e Ukrainës.

Ukraina praktikisht nuk ka marinën e saj, por inovacioni teknologjik, guximi dhe paaftësia ruse i kanë dhënë asaj avantazhin në pjesën më të madhe të Detit të Zi.

Tani ajo ka shkatërruar ose çaktivizuar më shumë se 20 anije detare ruse në rajon, një e treta e totalit të flotës ruse të Detit të Zi, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.

Kjo nga ana tjetër ka siguruar një korridor detar që i lejon Ukrainës të eksportojë shumë nga drithërat e saj dhe prodhimet e tjera nga portet si Odesa – një përfitim ekonomik në një kohë kur ekonomia është goditur nga konflikti.

Kështu, mes një dimri jo të mirë në vijën e frontit në rajonet lindore të Donetsk dhe Kharkiv, presidenti Volodymyr Zelensky ishte në gjendje të thoshte në një intervistë këtë muaj: “Rusia humbi shumë anije dhe në Detin e Zi arritëm të ndërtonim një korridor gruri kështu që kjo pjesë pragmatike e operacionit me efekte në ekonomi u zhvillua në mënyrë pozitive”.

Ndryshe, vë në pah shkrimi i CNN, para pushtimit rus, bujqësia ukrainase përbënte rreth 11% të GDP-së së vendit.

Bujqësia ishte gjithashtu një burim kritik i të ardhurave nga eksporti (rreth 40% e totalit), të cilat mbështetën fermat e Ukrainës dhe ndikuan në çmimet globale të grurit.

Pothuajse i gjithë prodhimi transportohej përmes Detit të Zi.

Në korrik të vitit të kaluar, Rusia u largua nga Iniciativa e Detit të Zi, e ndërmjetësuar nga OKB-ja, e cila i kishte lejuar Ukrainës një kalim të sigurt për të transportuar 31.5 milionë tonë drithë dhe produkte të tjera ushqimore nga portet e saj në tregjet botërore. Marrëveshja kishte zgjatur pak më pak se një vit.

Në vend se “të pajtohen me fatin”, ukrainasit deklaruan një “Korridor Humanitar të Detit të Zi” të njëanshëm për transportin tregtar dhe shtuan përdorimin e dronëve detarë dhe sulmet me raketa kundër flotës ruse të Detit të Zi.

Korridori “bashkohet” me bregdetin ukrainas përpara se të arrijë në ujërat e dy shteteve të NATO-s, Rumanisë dhe Bullgarisë.

Rezultati: Ukraina ka zhvendosur 22.6 milionë tonë mallra përmes korridorit në vetëm shtatë muaj, sipas zyrtarëve ukrainas dhe amerikanë. Më shumë se 700 anije kanë përdorur kalimin në Bosfor dhe më gjerë në tregjet botërore.

Vetëm në janar, sipas Ministrisë së Ekonomisë, eksportet ukrainase me vlerë 1.9 miliard dollarë u transportuan nga deti (nga një total prej 3.4 miliardë dollarësh.) Kjo është më pak se vëllimet e paraluftës, por po rritet çdo muaj.

Në këtë drejtim, disa anije e kanë “kompensuar” rrezikun duke marrë sigurime nëpërmjet një skeme të quajtur UNITY, e krijuar nga qeveria ukrainase së bashku me një grup kompanish sigurimesh.

Kur u rrëzua Iniciativa e Detit të Zi, Rusia nisi sulme me dronë dhe raketa kundër infrastrukturës së portit dhe magazinimit dhe kërcënoi të fundoste (por nuk i fundosi) anijet që transportonin mallra drejt dhe nga Ukraina.

Por ushtria ukrainase e ka çuar betejën në Rusi. Një e treta e flotës së Detit të Zi është çaktivizuar ose shkatërruar, dhe anijet e mbetura rrallë hyjnë në gjysmën perëndimore të detit.

Në gusht, Rusia tërhoqi një pjesë të flotës së Detit të Zi nga selia e saj në Sevastopol në portet relativisht më të sigurta në bregdetin rus.

Ajo ka përdorur forma të ndryshme në përpjekje për t’u mbrojtur kundër dronëve detarë.

E Zelensky tha gjatë vizitës së tij në dhjetor në Uashington se “Rusia po fsheh mbetjet e flotës së saj detare në gjire të largëta”.

Të mërkurën, zëdhënësi i marinës ukrainase, Dmytro Pletenchuk, i tha CNN se anijet ruse tani janë “të detyruara të qëndrojnë kryesisht në pjesën lindore të Detit të Zi në pikën bazë të Novorossiysk, dhe ato gjithashtu i bëjnë thirrje Soçit që të shpërndajë anijet. Dhe përdorimi i transportuesve të raketave të lundrimit që mund të sulmojnë territorin e Ukrainës është i vështirë sepse logjistika është lënë në Krime në bazën kryesore detare në Sevastopol.

Pletenchuk shtoi se kur Rusia filloi pushtimin e saj, ajo kishte 13 anije zbarkimi në Detin e Zi. Vetëm pesë janë tani në shërbim.

Ndërkohë thekson shkrimi i CNN, përcjell Telegrafi, sulmi i së mërkurës dhe ai i mëparshmi – kundër një anijeje raketore ruse, Ivanovets, në brigjet e Krimesë në fund të muajit të kaluar – u kryen nga ajo që ukrainasit e quajnë MAGURA (Aparati robotik pa pilot i Gardës Autonome Detare), i cili gjithashtu ndodh të jetë emri i një perëndeshë deti.

E MAGURA-5, është pjesërisht e financuar nga një iniciativë private dhe e vendosur nga një njësi brenda Inteligjencës së Mbrojtjes.

Drone, raketa dhe sabotim

Ukraina ka qenë pioniere në zhvillimin dhe vendosjen e një sërë dronësh detarë, duke i përdorur ato për të sulmuar anijet detare ruse në det dhe kur ankorohen në portet si në Krime ashtu edhe në Rusi.

Si Inteligjenca e Mbrojtjes ashtu edhe Shërbimi i Sigurisë, SBU, kanë ndjekur zhvillimin e tyre.

Një nga anijet kryesore zbarkuese të flotës së Detit të Zi, Olenogorsky Gornyak, u gjymtua nga një dron detar në portin e tij të origjinës në Novorossiysk në gusht, disa ditë pasi u rrëzua “Iniciativa e Drithërave të Detit të Zi”.

Novorossiysk, pranë qytetit rus të Krasnodarit, është porti më i madh i Rusisë për nga vëllimi i ngarkesave të trajtuara dhe është një bazë për flotën ruse të Detit të Zi.

Një komentator ushtarak rus vuri në dukje se “është koha për të kuptuar se armiku ka një ‘krah të gjatë’ dhe mund të arrijë shumë larg me të”.

Një cisternë ruse kimike dhe nafte – SIG – u dëmtua ditë më vonë nga një dron detar në ngushticën e Kerçit.

Shpejtësia me të cilën ukrainasit kanë zhvilluar flotën e tyre të dronëve detarë ka qenë mbresëlënëse.

MAGURA-5 është rreth 5 metra i gjatë dhe ka një rreze prej rreth 450 milje detare, sipas prodhuesit të saj.

Ai është pothuajse i dukshëm mbi vijën ujore dhe ka një ngarkesë prej 320 kilogramë, e mjaftueshme për të shkaktuar dëme serioze për shumicën e anijeve.

Ai është gjithashtu i manovrueshëm, kështu që ishte në gjendje të shmangte armët mbrojtëse AK-630M të Ivanovets.

Blogerët ushtarakë rusë kanë kritikuar marinën se nuk ka bërë më shumë për t’iu kundërvënë kërcënimit.

Pas sulmit të së mërkurës, njëri prej tyre, Rybar, tha se “herë pas here Flota e Detit të Zi është e paaftë për të zmbrapsur sulmet nga formacionet ukrainase”.

Ukraina ka përdorur gjithashtu raketa me rreze të gjatë veprimi të furnizuara nga Britania e Madhe dhe Franca për të goditur anijet ruse në portin e Krimesë, si dhe për të shkaktuar dëme të mëdha shtatorin e kaluar në selinë e flotës së Detit të Zi në Sevastopol, një goditje poshtëruese.

Sulmet e sabotimeve dhe raketave kundër radarëve rusë dhe instalimeve të tjera në Krime kanë ndihmuar gjithashtu në zbutjen e kapacitetit të rusëve për të projektuar fuqinë në Detin e Zi.

Po kështu edhe operacionet speciale kundër platformave shpuese të pushtuara nga Rusia dhe dëbimi i forcave ruse nga ishulli i gjarpërinjve në vitin 2022.

Në janar, ukrainasit pretenduan se një njësi e operacioneve speciale kishte nxjerrë një stacion radar rus Neva-B (i cili zbulon transportin në sipërfaqe) në një platformë në brigjet e Krimesë.

Grupi iu afrua platformës nga deti dhe vendosi eksploziv të cilët më pas u shpërthyen.

Megjithatë, ka ende rreziqe për transportin tregtar duke përdorur Detin e Zi perëndimor.

Ka pasur sulme të shpeshta me dronë dhe raketa ruse kundër Odesës, portit më të madh. E fundit ishte këtë javë.

“Prioriteti i armikut ishte edhe një herë brezi bregdetar i infrastrukturës dhe objekteve bujqësore”, tha komanda jugore e Ukrainës.

Ekziston edhe rrezik nga minat. Të paktën një anije u dëmtua nga një minë lundruese me origjinë të panjohur në brigjet e Rumanisë në fund të vitit të kaluar. Por shumica dërrmuese e anijeve kanë udhëtuar të sigurta drejt dhe nga Odesa dhe portet e tjera të Ukrainës. Turqia ka ofruar të ndihmojë në pastrimin e minave.

Dhe Rusia nuk ka gjasa të jetë në gjendje ta kthejë ekuilibrin në Detin e Zi në favor të saj.

Një traktat ndërkombëtar i nënshkruar në 1936 – Konventa e Montreux – ndalon çdo vend që është në luftë të lëvizë anijet e tij përmes Bosforit.

Kjo do të thotë se Moska nuk mund të përforcojë flotën e saj tashmë të pakësuar me forca të tjera detare.

Që nga fillimi i pushtimit të Rusisë, dronët ajrore kanë qenë një pjesë jetike e arsenalit të secilës palë – për mbikëqyrje, inteligjencë dhe sulme. Në gjashtë muajt e fundit, ukrainasit kanë përdorur ekuivalentin detar për të përmbysur ekuilibrin e fuqisë në det – dhe “kanë ringjallur një litar shpëtimi ekonomik” në proces. /Telegrafi/