Sa kohë mund të përballojë Ukraina ‘luftën në qiell’ me Rusinë?

Nga të gjitha surprizat që presidenti Vladimir Putin ka hasur që kur filloi agresionin mbi Ukrainë muajin e kaluar, ndoshta më e madhja ka qenë se Rusia ende nuk ka fituar epërsi ajrore.

Në letër, aftësia ushtarake e Rusisë nënkupton që së bashku me fitoret e shpejta në tokë, forcat ajrore ruse duhet të kishin qenë në gjendje të merrnin me shpejtësi kontrollin e qiellit mbi Ukrainë.

Duke u futur në konflikt, 1391 aeroplanë të Rusisë ndaj 132 të Ukrainës – të plotësuar me 948 helikopterë ndaj 55 të Kievit – ende nuk i kanë dhënë Putinit llojin e dominimit ajror që kërkohet për të eliminuar rezistencën e Ukrainës, shkruan Luke Paul McGee, në një analizë të tij për CNN, përcjell Telegrafi.

Në këtë drejtim nuk ka ndihmuar as buxheti i përgjithshëm i mbrojtjes i Rusisë prej 45.8 miliardë dollarësh, që është pothuajse 10 herë më i madh se ai i fqinjit të saj.

Ekspertët, duke filluar nga ish-personeli i forcave ajrore e deri te zyrtarët qeveritarë, besojnë se dështimi i Rusisë vjen nga një kombinim i përgatitjes së dobët nga Moska, një përdorim i zgjuar i burimeve të bazuara në inteligjencën nga Ukraina dhe donacioneve të synuara të armëve nga aleatët perëndimorë për Ukrainën.

“Me sa kuptoj unë, ata ishin në gjendje të shpëtonin një pjesë të madhe të forcës së tyre ajrore duke lëvizur aeroplanët nga fushat ajrore përpara se rusët t’i shkatërronin, bazuar në inteligjencën përpara sulmeve”, thotë gjenerali Riho Terras, një ish-komandant i Forcave të Mbrojtjes të Estonisë.

Sophy Antrobus, bashkëpunëtore kërkimore në Institutin Ajror dhe Hapësinor Freeman dhe ish-oficere në Forcën Ajrore Mbretërore të Mbretërisë së Bashkuar, pajtohet se në fazat e hershme të luftës, Ukraina dukej se ndërmerrte hapa inteligjentë që tani po tregojnë se ia kanë vlejtur.

“Ata kanë qenë të zgjuar duke vendosur që të mos i vënin në veprim të gjitha burimet e tyre që mund të rrëzonin aeroplanët rusë. Kjo ndoshta e çoi Rusinë në një ndjenjë të rreme sigurie dhe Ukraina ka qenë në gjendje të vazhdojë të mbrojë qiellin e saj ndërkohë që mbërrijnë përforcime nga aleatët”, ka vlerësuar ajo, përcjell Telegrafi.

Këto përforcime përfshijnë sistemet anti-ajrore S-300, raketat Stingers dhe Javelin që janë përdorur nga Ukraina deri më tani. Dhe prania e sistemeve të tilla raketore shënon një përmirësim dramatik për Ukrainën.

Ndërsa republikani Mike McCaul, nga Komiteti i Punëve të Jashtme i Dhomës së Përfaqësuesve i tha CNN se S-300, të prodhuar nga Rusia, kanë aftësi “me lartësi më të madhe” sesa raketat Stinger, të cilat SHBA i ka dërguar gjithashtu në Ukrainë.

“S-300-të janë të lartësive të mëdha – disi si ajo e raketave Patriot – sistemi anti-ajror. Fakti që ata janë në atë vend dhe më shumë do të vijnë do të jetë shumë efektiv”.

Megjithatë, ndërsa këto sisteme raketore mund të jenë efektive, ka ende një pikëpyetje se sa kohë mund të qëndrojë Ukraina nga sulmet e Rusisë – si në ajër ashtu edhe në tokë.

Rrezik i lartë për Rusinë

Mbetet të shihet se sa ushtria ruse “është shumë më e madhe”, nëse NATO do të jetë e gatshme të përfshihet drejtpërdrejt ose të krijojë një zonë ndalim-fluturimi dhe se, me zgjatjen e luftës, sa do të mbështetet Ukraina te aleatët e saj për të siguruar armë vdekjeprurëse.

Sa do të zgjasë kjo varet pjesërisht nga sa shumë është i gatshëm “të sakrifikojë” Putini për të fituar luftën – dhe nëse ai dëshiron të përsërisë taktikat e përdorura nga forcat ruse në mbështetje të presidentit sirian Bashar al-Assad kundër rebelëve në luftën civile të vendit të tij – vlerëson Antrobus.

“A është i gatshëm të imitojë Alepon dhe të kryejë mizori kaq të dukshme për pjesën tjetër të botës? Ditët më të këqija të luftës në Siri erdhën vite pas konfliktit dhe fatkeqësisht njerëzit thjesht po i kushtonin më pak vëmendje. Ky konflikt është vetëm tri javë që ka filluar”, paralajmëron ajo, përcjell Telegrafi.

Megjithatë, nëse Putini do të ishte i gatshëm të shkonte në ekstremet që shihen në Siri, thekson Antrobus, kjo do të vinte me një rrezik shumë më të lartë për Rusinë, “për shkak të armatimit kundërajror që Ukraina ka dhe po furnizohet”.

Rusia duhet të marrë në konsideratë afatin e saj afatmesëm, thekson ajo: sa janë të gatshme të humbasin në aspektin e pajisjeve dhe personelit me koston e interesave të tjera.

“Vendosja e luftëtarëve të tij në atë nivel rreziku dhe shpenzimi i burimeve ruse ndërkohë që e bën këtë do të jetë shumë e vështirë të justifikohet”, thotë ajo.

Nëse kjo do të ishte “një humbje e tolerueshme dhe e qëndrueshme” për të kontrolluar qiejt e Ukrainës është gjithashtu e panjohur.

Ndërkohë Justin Bronk, hulumtues i fuqisë ajrore dhe teknologjisë në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara me bazë në Londër, nuk beson se Rusia mund “të arrijë epërsi domethënëse ajrore mbi pjesën më të madhe të Ukrainës”.

“Ka pasur pak prova që tregojnë se forcat ajrore ruse janë të afta për operacionet ajrore komplekse në shkallë të gjerë që do të kërkonte kjo detyrë”.

Veç kësaj, vlerëson analiza e CNN, beteja e Rusisë për qiellin e Ukrainës në disa aspekte varet gjithashtu nga ajo pjesë e tokës që ajo kontrollon.

Terras thotë se “përderisa Rusia është ende duke nisur shumicën e sulmeve të saj nga jashtë Ukrainës, ato janë të varura në atë se sa nga hapësira e madhe ajrore e Ukrainës mund të dominojnë realisht”.

Kjo do të thotë se Rusia, në shumë raste, duhet të lëshojë bombardues nga jashtë kufijve të Ukrainës, në mënyrë që të kryejë sulme raketore kundër objektivave brenda Ukrainës.

Terras shton se forcat ukrainase deri më tani kanë qenë të mençura në përzgjedhjen e pjesëve strategjike të vendit për të mbrojtur.

Lutja për zonën e ndalimit të fluturimeve

E panjohura tjetër kur bëhet fjalë për sa kohë do të zgjasë kjo luftë është se sa kohë aleatët e Ukrainës mund të vazhdojnë realisht të ofrojnë armë që forcat ukrainase janë të trajnuar për t’i përdorur.

Shumë nga armët e dërguara, duke përfshirë S-300 për të cilat McCaul i tha CNN se kishin mbërritur në Ukrainë që nga e mërkura, janë nga epoka sovjetike dhe nuk dihet se sa lehtë mund të bëhet një furnizim i tillë.

Ukraina ka në pronësi S-300 për vite, raportoi më parë CNN. Sllovakia ka rënë dakord paraprakisht të dërgojë më shumë furnizime në vend. CNN gjithashtu raportoi më parë se SHBA po përpiqej të përcaktonte se cilat vende mund të dërgonin S-300 në Ukrainë.

NATO e ka bërë të qartë shumë herë se nuk do të sigurojë një zonë ndalim-fluturimi mbi Ukrainë, sepse nuk dëshiron të “tërhiqet” drejt një lufte NATO-Rusi.

SHBA ka dekurajuar vendet e Evropës Lindore si Polonia anëtare e NATO-s që të dërgojnë armë për të njëjtën arsye.

Polonia fillimisht kishte propozuar t’i jepte të gjithë aeroplanët e saj luftarakë MiG-29 në bazën ajrore Ramstein të Forcave Ajrore të SHBA-së në Gjermani, në mënyrë që më pas t’i jepeshin Ukrainës në luftën e saj kundër Rusisë.

Megjithatë, administrata amerikane e quajti shpejt idenë “të paqëndrueshme”, sepse fluturimi i aeroplanëve nga një bazë e SHBA-së dhe NATO-s “në hapësirën ajrore që kontestohet me Rusinë mbi Ukrainën ngre shqetësime serioze për të gjithë aleancën e NATO-s”, sipas sekretarit të shtypit të Pentagonit, John Kirby.

Këtu vihen në dyshim optimizmi i atyre që kanë parë Ukrainën të mbrohet.

Edhe pse SHBA premton një ndihmë shtesë prej 800 milionë dollarësh për sigurinë, hezitimi i Perëndimit për t’u përfshirë drejtpërdrejt ia lë “pjesët më të vështira të punës” vetëm Ukrainës.

“Ne duhet të ofrojmë më shumë mbrojtje me bazë tokësore dhe ajrore që ukrainasit janë të trajnuar për t’i përdorur. Ne duhet të konsiderojmë dorëzimin e aeroplanëve të epokës sovjetike. Ka aeroplanë luftarakë krejtësisht të mirë në Evropë, që Ukraina është në gjendje t’i përdorë për t’u mbrojtur“, thotë Terras.

Se sa larg është e gatshme të shkojë aleanca perëndimore në furnizimin e këtij lloji të pajisjeve varet nga politika, thuhet në analizën e CNN, përcjell Telegrafi.

Gjithashtu, shkalla në të cilën Ukraina mund të mbrojë me besueshmëri qiellin e saj do të varet nga sa larg është e gatshme të shkojë aleanca perëndimore.

Dhe se sa kohë Putin mund të justifikojë luftën e tij të kushtueshme do të përcaktohet nga sa gjatë Ukraina mund të mbrojë me besueshmëri qiellin e saj.

Sidoqoftë, ukrainasit kanë bërë një punë të jashtëzakonshme deri më tani për t’i rezistuar sulmit rus. Por ndërsa konflikti vazhdon, fati i atyre që po mbrohen do të lihet ‘në duart dhe durimin’ e të tjerëve. /Telegrafi/