Çfarë do të thotë për Evropën një kryeministre britanike si Liz Truss?

Fraza ishte e shkurtër, por dha një pasqyrë të qartë të botëkuptimit të kryeministres së re të Mbretërisë së Bashkuar. Duke u përgjigjur “gjykimi është jashtë” kur u pyet nëse Emmanuel Macron ishte “mik apo armik”, Liz Truss shfaqi kredencialet e saj të rilindura, euroskeptike përpara audiencës vlerësuese të mbështetësve konservatorë gjatë fushatës së lidershipit.

Pavarësisht tonit të këndshëm të pyetjes, përgjigja e bëri Trussin si të kundërtën polare të presidentit francez të dashuruar nga Bashkimi Evropian. Linjat e gabimeve të BREX-it kalojnë nëpër radhët e shumta midis qeverive britanike dhe franceze – nga të drejtat e peshkimit te migrantët ndër-kanalë, nga kaosi kufitar te mbrojtja dhe siguria.

Boris Johnson, në atë kohë ende nominalisht shefi i Trussit, ndërhyri në një mënyrë karakteristike për të përshkruar Macronin si një “très bon buddy de notre pays” (mik shumë i mirë i vendit tonë), raporton euronews.

Por mandati i tij është shënuar nga marrëdhënie të ashpra dhe antagoniste me Francën dhe Bashkimin Evropian në tërësi – pavarësisht pretendimit se “ka përfunduar” BREX-it – dhe ka pak për të sugjeruar një ndryshim rrënjësor në drejtim nga pasardhësja e tij.

Dikur një mbështetëse entuziaste e anëtarësimit të Mbretërisë së Bashkuar në BE, Truss u transformua pas referendumit të vitit 2016 në një BREX-itsiste të pasionuar.

Edhe përpara se të bëhej kryeministre, Truss e kishte vendosur tashmë qeverinë britanike në një kurs përplasjeje me BE-në, transmeton Telegrafi.

Duke nisur fushatën për kreun e partisë, ajo renditi Projektligjin e Protokollit të Irlandës së Veriut – “përballë mospërputhjes së BE” – midis disa arritjeve personale në qeveri.

Tani duke kaluar nëpër parlament, ajo i hap rrugën ministrave britanikë që të grisin një pjesë të marrëveshjes së shkurorëzimit të BREX-it që mbulon territorin e Mbretërisë së Bashkuar.

“Kjo mund të nxisë një luftë tregtare dhe do të përkeqësojë marrëdhëniet tashmë të tensionuara MB-BE”, shkroi Anand Menon, Drejtor i grupit të ekspertëve MB në një Evropë në ndryshim, në një dokument që shqyrton politikat e kandidatëve për udhëheqje konservatore.

Mbretëria e Bashkuar ka afat deri më 15 shtator për t’iu përgjigjur veprimit ligjor të BE-së të ndërmarrë për dështimin e Mbretërisë së Bashkuar për të zbatuar plotësisht kontrollet kufitare të Irlandës së Veriut sipas Protokollit. Sipas Financial Times, Truss po konsideron të aktivizojë menjëherë Nenin 16 të Protokollit – një klauzolë e supozuar e mjetit të fundit që i mundëson secilës palë të marrë masa “mbrojtëse” të njëanshme për të kapërcyer vështirësitë “serioze”.

Aleatët e Trussit i përshkruajnë taktikat e tilla si një “policë sigurimi”, duke theksuar se ajo preferon një zgjidhje të negociuar me Brukselin.

Por Anand Menon argumenton se edhe nëse projektligji tërhiqet, “nëse qeveria këmbëngul në një rinegocim të Protokollit, është e vështirë të shihet se si mund të arrihet ndonjë marrëveshje”.

Lordi Peter Ricketts, një ish-ambasador i Mbretërisë së Bashkuar në Francë dhe zyrtar i lartë i Ministrisë së Jashtme, beson se qasja e dyfishtë e Truss – ndërmarrja e veprimeve për të moszbatuar Protokollin ndërsa kërkon të negociojë me BE-në – do të rezultojë ‘me humbje’ dhe thjesht do të sjellë më shumë veprime hakmarrëse.

Lexo po ashtu Liz Truss formon kabinetin e ri - aleatët e saj kryesorë në postet e larta

“Ne do të futemi në një cikël në rënie të reagimit nga BE në një kohë kur kemi një luftë të madhe në Evropë, kemi krizën më të madhe të kostos së jetesës për një brez”, tha ai për BBC Radio.

“Qeveria duhet ta ndalojë këtë projektligj të Irlandës së Veriut, sepse nëse zbatohet, është shpërthyes me evropianët”, shtoi ai.

Protokolli i Irlandës së Veriut është pjesë e marrëveshjes së BREX-it, e cila u negociua dhe u nënshkrua nga Boris Johnson dhe më pas u ratifikua nga parlamenti i Mbretërisë së Bashkuar dhe BE. Ai imponon kontrolle mbi mallrat e dërguara nga Britania në Irlandën e Veriut, e cila mbetet kryesisht brenda kuadrit të BE-së dhe ka fuqinë e ligjit ndërkombëtar.

Statistikat tregojnë se ekonomia e Irlandës së Veriut ka tejkaluar atë të Britanisë që nga BREX-it, dhe anketat e biznesit thonë se shumica janë përshtatur me marrëveshjet e reja dhe Protokolli nuk është ndër shqetësimet e tyre kryesore.

Por sindikalistët e Irlandës së Veriut argumentojnë se infrastruktura portuale dhe furnizimet e ndërprera dobësojnë lidhjet me pjesën tjetër të MB. Ata kanë refuzuar të ulen në qeverinë e deleguar ndërkohë që Protokolli është në fuqi. Truss ka argumentuar se ajo kërcënon marrëveshjen e paqes të “Premtes së Mirë” të vitit 1998 dhe rrezikon “të copëtojë bashkimin tonë të çmuar”.

Kur Sekretarja e re e Jashtme, Truss mori përsipër negociatat pas BREX-it për Irlandën e Veriut në fillim të vitit 2022, ai u mirëprit në qarqet e BE-së.

Paraardhësi i saj, David Frost ishte i papëlqyer dhe shihej si i papajtueshëm. “Pasi hyri Liz Truss, ne kishim shpresë, por shikoni se si doli kjo”, tha një diplomat i lartë për Euronews në muajin korrik. “Ajo supozohej të ishte më pragmatike dhe tha se donte ta zgjidhte çështjen, por vetëm shikojeni atë tani – ajo po merr një qasje shumë më ekstreme”.

“Edhe me lidershipin e ri, një rivendosje radikale e marrëdhënieve BE-MB nuk ka gjasa”, thonë analistët në Qendrën e Politikave Evropiane, një institut me bazë në Bruksel.

“Duke u mbështetur në krahun euroskeptik të Partisë Konservatore, nuk ka gjasa që Truss mund të tërhiqet nga qasja e saj e ashpër… Kjo do të dëmtojë më tej marrëdhëniet BE-MB”, shkruajnë Fabian Zuleeg dhe Emily Fitzpatrick në një koment, duke iu referuar një raporti se sekretari i jashtëm i atëhershëm ishte ndikuar shumë nga Grupi i Kërkimeve Evropiane (ERG) me zell pro BREX-it të deputetëve konservatorë.

“Mund të priten më shumë taktika Johnsoniane të brinjëzimit, ndërsa një luftë tregtare me BE-në bëhet më e mundshme. Përveç kësaj, duke prezantuar projektligjin (Protokollin e Irlandës së Veriut), Truss dëmtoi seriozisht besueshmërinë e saj me homologun e saj evropian, nënpresidentin e Komisionit Maros Sefçoviq. Rindërtimi i marrëdhënieve do të ishte i vështirë nën udhëheqjen e Truss”.

Lexo po ashtu Truss si kryeministre e Mbretërisë së Bashkuar: Së bashku mund të dalim nga stuhia

“Duke parë më tej, shumë do të varen nga Protokolli. Veprimi i njëanshëm i Mbretërisë së Bashkuar nëpërmjet Projektligjit të Protokollit do të përfshinte gjithçka tjetër (me përjashtim të pjesshëm të bashkëpunimit mbi Ukrainën) për sa i përket marrëdhënieve MB-BE. Edhe nëse supozohet se projektligji nuk bëhet ligj, nevoja për të zgjidhur mosmarrëveshjen mbi Protokollin do të vazhdojë të mbizotërojë marrëdhëniet”, komentoi Anand Menon nga MB në një Evropë në ndryshim, në punimin e tij mbi garën e lidershipit.

Irlanda e Veriut është larg nga zona e vetme e mosmarrëveshjes. Ndërsa qeveria britanike nisi një apel zyrtar kundër përjashtimit të MB nga programet shkencore të BE-së, duke përfshirë Horizon Europe, Truss akuzoi BE-në se “kërkon vazhdimisht të politizojë bashkëpunimin jetik shkencor”.

Ajo është zotuar të rishikojë të gjithë ligjin e BE-së që është ende i zbatueshëm në Mbretërinë e Bashkuar deri në fund të vitit 2023, duke premtuar në fillim të gushtit se do ta “bëjë prioritet uljen e burokracisë së BE-së” në sektorin financiar.

“Si do të menaxhohet Protokolli do të ketë ndikimin më të madh në marrëdhëniet MB-BE, por ekziston gjithashtu një pyetje se sa efektivisht mund të bashkëpunojnë MB dhe BE nëse janë të angazhuar në konkurrencë të ashpër rregullatore”, paralajmëron Anand Menon.

“Si kryeministre, ajo (Truss) ka të ngjarë të mos ishte e gatshme të bënte kompromis me Brukselin, duke vazhduar ndjekjen e qeverisë Johnson për “BREX-it të përhershëm” – duke ndezur rregullisht dhe qëllimisht argumente me BE-në për të dhënë tituj për gazetat eurofobike”, Adam Harrison i European.

Ka disa dëshmi se një qëndrim i tillë do të ishte në kundërshtim me opinionin publik. Një studim në qershor nga Grupi Britanik i Politikës së Jashtme (BFPG), një institut i pavarur, thotë se britanikët mbështesin “një gamë të gjerë të formave të angazhimit me Bashkimin Evropian”.

“Britanikët mbështesin një gamë të gjerë fushash bashkëpunimi me BE-në, me më të njohurat që janë reduktimi i barrierave tregtare, për të lehtësuar lirinë e lëvizjes së njerëzve, kërkimin dhe akademinë, si dhe bashkëpunimin rajonal dhe global të politikës së jashtme”, thotë autorja Sophia Gaston.

Në një artikull për ECFR në muajin janar, Isabella Antinozzi – Analiste Kërkimore në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara (RUSI), një institut kërkimor për mbrojtjen dhe sigurinë në Londër – argumentoi se BE-ja dhe MB duhet të përpiqen të rigjallërojnë marrëdhëniet e tyre në fushat e politikave që kishte shmangur debatet e nxehta politike, si bashkëpunimi për sigurinë.

Si kryeministre e mundshme, ajo shkroi se Truss kishte “një nxitje të fortë për të bërë një fillim të ri në marrëdhëniet me BE” dhe “duhet të kuptojë se siguria dhe mbrojtja janë fusha premtuese në të cilat mund të gjendet mbyllja në divorcin e dhimbshëm BE-MB. “.

Megjithatë, fjalimi i parë i Truss si Sekretare e Jashtme, muajin e kaluar mezi përmendi BE-në. As rishikimi i mbrojtjes, sigurisë dhe politikës së jashtme të Mbretërisë së Bashkuar për vitin 2021.

Lexo po ashtu Tri prioritetet e Liz Truss si kryeministre britanike

Sot, Antinozzi thotë se është pesimiste për çdo përmirësim të rëndësishëm të marrëdhënieve MB-BE nën udhëheqjen e kryeministrit të ri.

“Së pari, sepse ajo nuk ka gjasa të ndjekë një politikë të jashtme rrënjësisht të ndryshme nga paraardhësi i saj, kështu që BREX-it-i i përjetshëm duhet të vazhdojë. Së dyti, dhe ndoshta më e rëndësishmja, sepse ajo vazhdimisht po tregon aftësi shumë të dobëta diplomatike”, tha ajo për Euronews.

“Bashkëpunimi i sigurisë dhe mbrojtjes, veçanërisht që nga lufta në Ukrainë, mund të kishte shërbyer padyshim si një kanal funksional për të rregulluar ose të paktën për të zbutur grindjet politike me BE-në: ato janë fusha të mira për të filluar nga thellimi ose rivendosja e lidhjeve politike. Por nëse Identiteti i lidershipit politik është i mbushur me dëshirën e një konflikti (artificial) me BE-në, sa mund të bëjë vetëm kaq shumë bashkëpunimi në mbrojtje”.

Bashkëpunimi i mbrojtjes me partnerët e BE-së patjetër do të vazhdojë, shtoi ajo, por me grupe individuale ose të vogla vendesh. Në iniciativat e mbrojtjes të BE-së, Mbretëria e Bashkuar “as nga distanca nuk kishte demonstruar” një gatishmëri për të marrë pjesë.

Vlerësimi i Grupit Britanik të Politikës së Jashtme për rekordin e Truss, si Sekretare e Jashtme sugjeron se në prapaskenë, jo gjithçka është aq e zymtë sa sugjerojnë përplasjet publike.

“Përveç Protokollit të Irlandës së Veriut, me portofolin e BE-së që është riatdhesuar në Ministrinë e Jashtme, ajo ka kryesuar gjithashtu një përmirësim modest, por jo thelbësor të marrëdhënieve me BE-në dhe ka krijuar lidhje më të ngushta me disa vende anëtare të BE-së gjatë krizës në Ukrainë”, thuhet në një analizë të politikave të jashtme të kandidatëve për udhëheqje në muajin korrik.

Në një deklaratë të gjatë për Ukrainën në parlamentin e Mbretërisë së Bashkuar në muajin prill, Truss tha se qeveria po “po punonte për një komision të përbashkët me Poloninë” për të ndihmuar vetëmbrojtjen afatgjatë të Ukrainës. Ajo përmendi “kontaktet e vazhdueshme me aleatët dhe partnerët”, por nuk foli asnjë fjalë për Bashkimin Evropian.

Charles Grant, Drejtor i Qendrës për Reformën Evropiane, raportoi në muajin qershor pas një vizite në Paris duke folur me zyrtarët se “marrëdhëniet britaniko-franceze janë ende të vështira”.

“Të gjithë francezët janë të ngopur që Johnson, Truss dhe informatorët e tyre vazhdojnë të thonë “Franca tregohet e ligsht ndaj Ukrainës” kur në thelb Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë të njëjtin pozicion”, shkroi ai në Twitter.

“Truss e trajton botën diplomatike sikur të ishte konferenca e partisë konservatore”, citoi ai të thoshte një diplomat.

Lexo po ashtu Vjen reagimi i Boris Johnson, pas emërimit të Liz Truss si kryeministrja e ardhshme e Mbretërisë së Bashkuar

Kryeministri i ri i ka kaluar dy muajt e fundit duke tërhequr anëtarësimin dërrmues euroskeptik të Partisë Konservatore, por tani duhet të përballet me botën më të gjerë.

Në qarqet e BE-së ekziston frika se tundimi për t’u kënaqur me më shumë sulme nga Brukseli për të larguar vëmendjen nga krizat dërrmuese të brendshme mund të jetë shumë e vështirë për t’i rezistuar.

Analistët evropianë mund të shpresojnë kundër shpresës se ajo do t’i nënshtrohet një lloj transformimi të kundërt për të pasqyruar konvertimin e saj të BREX-it-it nga mbetja në të larguar dhe të nisë një përpjekje drejt pajtimit me BE-në.

Por realisht, shumica presin që marrëdhëniet BE-MB në epokën Truss në krahasim me atë të Boris Johnson të jenë një rast i “plus ça change, plus c’est la même chose” (ajo që shkon rrotull, vjen rrotull). /Telegrafi/