Vendimi i “Komisionit” jugosllav, që shpall Aqif Blytën kriminel lufte

Më poshtë mund të lexoni dokumentin e një Komisioni shtetëror të formuar pas Luftës së Dytë Botërore. Dokumenti që mban datën e 1 marsit 1945, flet për gjoja për përcaktimin e krimeve të okupatorit dhe ndihmësve të tyre gjatë luftës. Ky Komision dënon ata që mbrojtën popullatën e Sanxhakut – shumicën e dikurshme shqiptare dhe ata që deklaroheshin si boshnjakë – nga krimet e çetnikëve dhe të forcave partizane komuniste.

KOMINIKATA NUMËR 31
E KOMISIONIT SHTETËROR PËR VERIFIKIMIN E KRIMEVE TË OKUPATORIT DHE NDIHMËSVE TË TIJ

Dokumentet, të cilat qëndrojnë pranë Komisionit shtetëror, sikurse në zonat shumëkombëshe (term ky i përdorur atëherë për zonat shumë etnike – vërejtje e Ismet Azizit) të shtetit tonë, thonë se pushtuesit gjetën bashkëpunëtor dinjitoz në kryerjen e krimeve kundër popullit tonë dhe në qarkun e Dezhevës dhe në Novi Pazar. Qysh në kohën e Jugosllavisë së paraluftës, shtypja e madhe serbe ndaj popullit shqiptar të këtij rajoni, nga njëra anë, e nga ana tjetër “komitetit” i fshehtë shqiptaromadh, kanë mbjellë farën e helmuese të urrejtjes midis arnautëve dhe serbëve. Kjo farë u zhvillua pas shpërbërjes së Jugosllavisë, në shfarosje të ndërsjellët, grabitje dhe djegie, nënkuptohet në llogari të pushtuesve dhe bashkëpunëtorëve dhe udhëheqësve të tyre në këto krime, të cilët nën pushtim u kryen mbi popujt e kësaj zone, janë bartësit e njëjtë të shqiptaromëdhenjësisë, në të vërtetë serbomdhenjësisë të Jugosllavisë së paraluftës.

Kështu, Aqif Haxhiahmetoviq-Blyta, ish-deputet nga Novi Pazari i cili qysh herët ishte në lidhje të ngushtë me Komitetin shqiptar, menjëherë pas kapitullimit të Jugosllavisë iu përvesh punës. I ndihmuar nga autoritetet pushtuese – italiane dhe gjermane – ia arriti të grumbullonte të gjithë shërbëtorët dhe armiqtë e popullit serb rreth tij dhe arriti të bëhet i frikshëm për të gjithë popujt e Sanxhakut dhe Metohisë. Ai mori afër vetës famëkeqin Ahmet Dacin, të cilin e kishte emëruar si kryebashkiak, hoxhë Ramiz Palevcin, ish-mikun e tij Ejup Lajiqin, pastaj ish-pasanikun – beun Osman Xhanefendiqin, më në fund edhe reaksionarin e njohur Vlladimir Zollaterevskin, të cilin e emëroi si zëvendëskryetar të rrethit.

Me mbështetjen e këtij grupi banditësh, Aqif Blyta, nën përkujdesjen e pushtuesit filloi të zbatojë në mënyrë sistematike politikën e tij tradhtare. Jezerovi (zonë zgjedhore – vërejtja e Ismet Azizit) serbomadh, nën ndikimin e fashizmit u bë një shqiptaromadh. Si detyrë të parë ia shtroi vetes që: rrethet e Dezhevës, Shtavicës dhe Sjenicës, të banuara kryesisht me myslimanë, t’ia bashkojë të ashtuquajturën “Shqipëri e madhe” – kolonisë fashiste italiane. Për të përmbushur këtë detyrë, Blyta mblodhi tradhtarë dhe kriminelë dhe siguroi ndihmën e policisë shqiptare dhe pushtuesin gjerman.

Akti i parë i politikës së tij tradhtare ishte kthimi prapa, rivendosja antipopullore e të drejtave feudale të dhe vendosja e sistemit të bejlerëve, d.m.th. sistemi feudal mesjetar. Me njohjen e këtyre institucioneve të errëta mesjetare, Aqif Blyta ndikoi gjithashtu edhe te qeveria tradhtare të Nediqit, për çka ai personalisht shkoi në Beograd për t’u siguruar nga rezistenca e popullit serb. Por, kur pas kthimit nga Beogradi filloi të zbatojë masat, kjo hasi në pakënaqësitë e serbëve, mbi të cilët binte barra e përmbushjes së këtij plani hajdut e të errët.

Për ta realizuar pa pengesa politikën e tij, ai menjëherë tuboi shumë myslimanë të Novi Pazarit dhe rrethinës, mandej në ndihmë ftoi edhe Milicinë fashiste shqiptare, me pretekst mbrojtjeje nga komunistët, dhe në bashkëpunim me kriminelët e përmendur kreu në vitin 1941 shpërnguljen, ndezjen e shtëpive dhe pasurive, plaçkitje dhe vrasjet masive të serbëve dhe shqiptarëve atdhedashës. Para se t’i zhdukte të gjithë elementët përparimtarë në këtë qark, Aqif Blyta me bashkëpunëtorët e vet ishte i pamëshirshëm si në marrjen e masave drastike kriminale kundër popullit, po ashtu edhe duke shfrytëzuar të gjitha organizatat kriminale, politike e ushtarake të okupatorit. Blyta, përveç formacioneve të veta kundër popullit të pambrojtur, përdori edhe të ashtuquajturën “Milicinë myslimane”, Schuz-policinë dhe trupat SS. Kreu mobilizimin me dhunë, dhe kush nuk i përgjigjej, ishte vrarë ose dërgohej në minierat e Borit dhe të Trepçës në punë të dhunshme.

Për të frikësuar popullsinë, sa më shumë që të jetë e mundur, këta vrasës të popullit kanë ngritur dy trekëndësh të varjes – një në sheshin kryesor në Novi Pazar dhe tjetri në hyrje të Suvodollit.

Ata, kur kishin nevojë, mbanin kontakte me Drazha Mihajlloviqin, kishin mbështetjen e Milan Nediqit dhe Komitetit të Kosovës, duke shfrytëzuar herë njërin e herë tjetrin për ekzekutimin e politikës tradhtare dhe vrasëse. Kryen konsultime të shpeshta me çetnikët, si Tihomir Sharkoviqin, po ashtu edhe me gjeneralin e Nediqit, Joniqin, kolonelin Nediq dhe të tjerë, me qëllim të bashkimit në luftën kundër Lëvizjes Çlirimtare Popullore, prandaj me këtë qëllim së bashku kryen mobilizimin e dhunshëm. Organizuan një rrjet të tërë politik dhe të spiunëve në Sanxhak, Shqipëri, Kosovë dhe Serbi. Eliminuan të gjithë patriotët që penguan në realizimin qëllimeve të tyre dhe organizuan vrasjen e qytetarëve të ndershëm, simpatizantët e Luftës Nacionalçlirimtare. Midis tyre ishin katër Hamzagiqët, ndërsa vrasjen e kreu krimineli i njohur Gjiko Dresheviq, kreu i këtij grupi banditësh. Krijuan një lidhje dhe bashkëpunim me “Policinë speciale” duke e ndihmuar në shërbimin e spiunazhit dhe duke bashkëpunuar në atë mënyrë duke tradhtuar disa persona duke dëshmuar se i njihnin si komunistë. Ata ishin në kontakt të ngushtë me Gestapon duke i dhënë informacione për shumë persona, për kundërshtarët e tyre, shpesh edhe të pafajshëm duke i akuzuar në mënyrë të rreme.

Organizuan “Milicinë” dhe formacione tjera të cilat zhvilluan luftë kundër Ushtrisë Nacionalçlirimtare deri në nëntor të viti 1944, kur forcat NÇ-së i thyen dhe çliruan Novi Pazarin dhe trevat tjera në të cilat kishin kryer krime.

Në bazë të dokumenteve të shumta publike të konfiskuara, bashkë me akuzat e tyre, dëshmitë e dëshmitarëve dhe posaçërisht deklaratat e Husë Drazhaninit, një agjent i Gestaposë i cili ishte mirë i vetëdijshëm për punën e tyre tradhtare, me rrjetin e lidhjeve dhe rolin e çdo individi në këtë veprimtari kriminale, Komisioni shtetëror përcakton se ish-deputeti i Jezerit, Aqif Haxhiahmetoviqin-Blyta, hoxha Ramiz Palevci, Ahmet Daci, Ejup Lajiqi, Osman Haxhiefendiqi, Vlladimir Zollatervski, Gjikë Dresheviqi, vojvodën çetnik Tihomir Sharkoviq, gjeneralin e Nediqit, Joniqin, dhe kolonelin Nediq, e po ashtu edhe të gjithë bashkëpunëtorët e tyre, janë tradhtarë të popullit e kriminelë të luftës, dhe konstaton se patjetër duhet të marrin dënim më të rëndë.

Komisioni Shtetëror
për përcaktimin e krimeve të okupatorit
dhe bashkëpunëtorëve të tyre
D. nr. 377/45
Në Beograd, 1 mars 1945

Kryetar i Komisionit Shtetëror
Dr. Dushan Nedelkoviq
Profesor universitar

Sekretar i Komisionit Shtetëror,
Dr. Ivan Grgiq
Avokat

/Telegrafi/