Paratë po ‘shpërndahen’ kudo: Si Arabia Saudite po shpenzon miliarda në sport, teknologji dhe gjithçka tjetër për ‘epokën pas naftës’

Arabia Saudite është në mes të një ndryshimi të madh, që mund të “krijojë ose shkatërrojë” mbretërinë më të fuqishme në Gjirin Persik.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, pas një shekulli gati të mbështetur në pasuritë e tij me naftë, vendi po përpiqet të vërë në lëvizje një plan të madh që synon të bëjë asgjë më shumë se të transformojë të gjithë ekonominë e tij dhe të hapë rrugën drejt së ardhmes për një komb të rinjsh të etur për mundësi.

Plani, i njohur si “Vizioni 2030”, po udhëhiqet nga princi i kurorës – 38-vjeçari ambicioz – Mohammed Bin Salman, lideri de fakto që përpiqet të çimentojë trashëgiminë e tij dhe vendin e mbretërisë në skenën globale – të gjitha deri në fund të dekadës.

Por reforma radikale nuk ka qenë pa polemika.

Mbretëria është nën vëzhgim në rritje që kur princi i kurorës erdhi në pushtet në vitin 2017.

Arabia Saudite shkaktoi zemërim ndërkombëtar në vitin 2018 pasi kolumnisti i Washington Post, Jamal Khashoggi u vra në konsullatën saudite në Stamboll dhe vazhdon të përballet me akuza për shkelje të të drejtave të njeriut.

Pavarësisht kësaj, pak ka qenë në gjendje ta ndalojë Arabinë Saudite të ushtrojë gjithnjë e më shumë ndikim në skenën globale.

Ajo ka hapur çantën e saj për të drejtuar miliarda dollarë drejt gjithçkaje, nga sporti tek media dhe argëtimi, si pjesë e shpenzimeve ndërkombëtare që synojnë ta ndihmojë atë të diversifikohet përtej naftës.

Një ekonomi në rritje

Ashtu si shumë vende, ekonomia e Arabisë Saudite vuajti kur pandemia goditi në vitin 2020.

Por GDP-ja e saj u rrit mbi 1 trilion dollarë vitin e kaluar për herë të parë, ndërsa prodhimi për frymë ishte 30,436 dollarë, rreth 50% më shumë në vetëm dy vjet, sipas të dhënave të Bankës Botërore.

Faza e rritjes, e cila siguroi vendin e mbretërisë si ekonomia me rritjen më të shpejtë të G20-ës vitin e kaluar, u ushqye nga çmimet më të larta globale të energjisë, si dhe nga një rritje prej 4.8% e BPV-së jo-naftë, falë një bumi në fusha të tilla si ndërtimi dhe transporti.

Nafta është ende “mbreti”

Arabia Saudite mund të përpiqet të zvogëlojë varësinë e saj nga të ardhurat e naftës si pjesë e planit të saj “Vizioni 2030” për një ekonomi të larmishme, por është e qartë se nafta e papërpunuar ende kërkon të mbetet “eksportuesi kryesor në botë”.

Një zgjerim ekonomik prej 8.7% vitin e kaluar u nxit nga çmimet më të larta të naftës.

Saudi Aramco, kompania kryesore shtetërore e naftës që mblodhi 25.6 miliardë dollarë në IPO-në e saj 2019, realizoi fitim rekord prej 161 miliardë dollarësh vitin e kaluar, nga 110 miliardë dollarë në vitin 2021.

Pavarësisht elasticitetit të kërkesës për naftë edhe me rritjen e energjisë së rinovueshme, Arabia Saudite dëshiron të rrisë pjesën e “eksporteve jonaftë” nga 18.7% në 50%.

Paratë po “shpërndahen” kudo

Arabia Saudite, si brenda ashtu edhe jashtë, nuk është shmangur nga investimi me para të gatshme.

Investimet drejtohen kryesisht nga Fondi i Investimeve Publike, fondi i fuqishëm i pasurisë sovrane i shtetit i udhëhequr nga MBS dhe guvernatori i fondit Yasir Al-Rumayyan.

Ai është mjeti i investimit pas marrëveshjeve të mëdha në sporte si blerja e Newcastle United nga Arabia Saudite dhe bashkimi i LIV Golf me PGA Tour, për të qenë forca shtytëse pas investimeve vendase të Arabisë Saudite në projekte gjigante si NEOM dhe resorti i Detit të Kuq.

Një popullsi e re

Popullsia e Arabisë Saudite është e re dhe në rritje.

Sipas Autoritetit të Përgjithshëm të Statistikave të Arabisë Saudite, numri total arriti në 32.2 milionë në maj me një moshë mesatare 29 vjeç, përcjell Telegrafi.

Popullsia është rritur me një të tretën në 13 vjet dhe më shumë se gjysma e sauditëve janë nën 30 vjeç, sipas një regjistrimi të vitit 2022.

Dhe përqindja e lartë e të rinjve që përpiqen të hyjnë në fuqinë punëtore është një nga sfidat më të mëdha. Por princi është përpjekur të diversifikojë ekonominë dhe të krijojë mundësi për punëtorët e rinj.

Një qendër për shtetasit e huaj

Arabia Saudite, së bashku me disa vende të tjera në rajonin e Shteteve Arabe, është një destinacion kyç për shtetasit e huaj.

Pak më shumë se 40% e popullsisë së përgjithshme të mbretërisë janë jo-sauditë, sipas Reuters.

Vendi ka qenë i varur shumë nga puna e emigrantëve për disa kohë, me shumë të punësuar në sektorë të tillë si bujqësia dhe industritë e shërbimeve vendase.

Megjithatë, vendi është përballur me kritika nga grupet ndërkombëtare për trajtimin e punëtorëve migrantë, duke përfshirë përjashtimet nga disa mbrojtje sipas ligjit kombëtar të punës.

Atje, shkalla e papunësisë ishte 5.1% në tremujorin e parë të këtij viti, sipas vlerësimeve të bazuara në një anketë zyrtare të fuqisë punëtore.

Norma mesatare e përgjithshme e pjesëmarrjes në punësim të vendit ishte 61.7% – 52.4% për shtetasit sauditë dhe 75.2% për jo-sauditët.

Gratë saudite kanë gjithashtu më pak gjasa të punojnë, me shkallën e papunësisë për ato të moshës 25 deri në 54 vjeç në 15.7% krahasuar me vetëm 3.5% për burrat në të njëjtën grupmoshë.

Vendi i saj në Shtetet e Gjirit

Ekonomitë e Gjirit Arab kanë karakteristika të ngjashme dhe të gjitha varen shumë nga të ardhurat nga nafta ose gazi.

Ndërsa Arabia Saudite ishte ekonomia e G20 me rritjen më të shpejtë në botë vitin e kaluar, vendet e tjera të Gjirit, Kuvajti dhe Emiratet e Bashkuara Arabe regjistruan gjithashtu rritje të shpejtë.

Por Mbretëria regjistroi BPV-në më të madhe të përgjithshme në Ligën Arabe vitin e kaluar.

Megjithatë, GDP për frymë e mbretërisë ra nën shifrat e regjistruara për Katarin, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Kuvajtin. /Telegrafi/