Republika Islamike e Iranit ishte armiku kryesor i Amerikës në Lindjen e Mesme para se Iraku i Sadamit “të vidhte vëmendjen” nga vitet 1990-2003.
Saddami dhe iranianët, ndryshe, luftuan një luftë të përgjakshme 8-vjeçare kundër njëri-tjetrit në vitet ’80-ta të shekullit të kaluar.
Një vëzhgues i rastësishëm mund të supozojë se Republika Islamike e Iranit duhet të jenë miqtë më të mirë me shtetin famëkeq islamik (ISIS) … por jo, ata ndajnë një urrejtje reciproke ndaj njëri-tjetrit, përcjell Telegrafi.
Duket shumë e komplikuar, por edhe është.
Irani është një teokraci, që do të thotë se vendi drejtohet nga ligji fetar.
Në vend se nga një diktator i vetëm dhe i fortë, Irani drejtohet nga një grup klerikësh fetarë që kontrollojnë udhëheqësit e “zgjedhur” të vendit, si ish-presidenti Mahmoud Ahmadinejad.
Irani u bë Republika Islamike e Iranit në vitin 1979 pasi fundamentalistët fetarë rrëzuan qeverinë laike të Shah Reza Pahlevi.
Shahu ishte një diktator, megjithëse më pak brutal se regjimi aktual, i cili erdhi në pushtet në vitin 1954.
Iranianët nuk janë arabë si fqinjët e tyre në perëndim. Përkundrazi, ata janë Persianë. Në vend të arabishtes, ata flasin një dialekt të persishtes të quajtur Farsi. Iranianët janë kryesisht myslimanë shiitë, ndërsa shumica e arabëve janë myslimanë suni.
Në aspektin fetar, shiitët dhe sunitët janë ngjashëm me protestantët dhe katolikët në botën e krishterë.
Vlerësohet se 85-90% e myslimanëve në të gjithë botën janë suni dhe, ndërsa shiitët e botës janë të përqendruar në Iran, ka pakica shiite në të gjithë botën arabe.
Iraku është unik, sepse ka një “shumicë arabe” dhe një “shumicë shiite”, duke i dhënë Iranit një mundësi kryesore për ndikim të madh atje.
Al Qaeda dhe Shteti Islamik janë grupe xhihadiste Suni, ndërsa Hezbollahu në Liban, Houthët në Jemen dhe shumë nga milicitë e mëdha në Irak janë Shiitë.
Pra, iranianët janë persë dhe jo arabë, dhe udhëheqësit e tyre janë myslimanë fundamentalistë, por nga “dega e kundërt” e Islamit, nga vijnë Bin Ladeni dhe Shteti Islamik.
Por, cili është plani i lojës së Iranit?
Me pak fjalë, Irani dëshiron të ruajë dhe përhapë “revolucionin islamik” të tij duke “goditur” arabët suni dhe duke mbështetur grupet shiite në Lindjen e Mesme.
Për të mbizotëruar Lindjen e Mesme, udhëheqësit e Iranit dëshirojnë të shfrytëzojnë “Gjysmëhënën Shia”, një rrjet të popullsisë shiite që shtrihet nga Gjiri Persik në Liban.
Mesazhi i Iranit për këto popullsi shiitë është “Vëllai i Madh Irani është këtu për t’ju shpëtuar nga sunitët, izraelitët dhe amerikanët”.
Kjo mund të duket e ngjashme me “aleancat” gjatë Luftës së Dytë Botërore, me ISIS që plotëson rolin e nazizmit.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Aleatët Perëndimorë dhe Bashkimi Sovjetik lanë mënjanë rivalitetet e tyre për të mposhtur një kërcënim të përbashkët.
Fushata për të mposhtur ISIS-in ishte e ngjashme në atë që koalicioni shiit i Iranit ndau një armik të ndërsjellë me aleancën Amerikane dhe sunitë, edhe pse të dy palët nuk ishin zyrtarisht partnerë.
Por tani, si në vitin 1945, rivalitetet e vjetra janë përsëri në lojë edhe një herë, përcjell Telegrafi.
Në njërën anë, Irani “drejton” Sirinë, Hezbollahun në Liban, Houthisët në Jemen dhe fraksionet e tjera Shiitë në rajon. Përballë tyre janë vendet arabe suni të lidhura me Shtetet e Bashkuara.
Frika dhe mosbesimi i Iranit shkon thellë në vende si Arabia Saudite – aq thellë, në fakt, sa që Arabia Saudite komplotohet të ketë bërë marrëveshje të fshehta me Izraelin për të kundërshtuar kërcënimin iranian.
Iraku, me shumicën e tij shiite, por marrëdhëniet e ngushta dhe të ndërlikuara me Shtetet e Bashkuara, mbetet i vendosur në një luftë mes koalicioneve rivale.
Irani dikur ishte perandoria e madhe antike e Persisë, por sot është një vend me popullsi mbi 80 milionë banorësh, dhe pakënaqësia ndaj regjimit është e përhapur.
Tirania e rreptë fetare dhe një ekonomi e dobët po shkaktojnë protesta të shpeshta, të cilat regjimi iranian i shtyp me dhunë të pamëshirshme.
Është e paqartë nëse këto trazira do ta vendosin fuqinë e regjimit në rrezik serioz.
Problemet ekonomike të Iranit janë drejtuar pjesërisht nga sanksionet ekonomike të vendosura nga SHBA dhe Evropa.
Këto sanksione, nga ana tjetër, imponohen pjesërisht si rezultat i programit bërthamor të Iranit – një program i cili, regjimi insiston, është rreptësisht për prodhimin e energjisë vendase.
Megjithatë, përpjekja e pretenduar e Iranit për armë bërthamore është shqetësuese, sepse një Iran atomik mund të çojë rivalët e tij Suni të ndjekin armët e tyre bërthamore.
Për më tepër “gjakderdhja iraniano-amerikane” duket se nuk është shmangur menjëherë pas vrasjes nga SHBA të gjeneralit iranian Qassem Soleimani.
Gjithsesi, ajo çfarë dihet është se dhuna midis dy vendeve nuk është asgjë e re. Madje, i gjithë rajoni mbetet “një gropë gjarpërinjsh”, e “mbushur” me konflikte fetare dhe skema të ndryshme politike. /Telegrafi/
Promo
Reklamo këtuLufta Prigozhin - Putin
Më shumëNga Rubrika
Po kërkonte ndihmë para derës së një shtëpie, gruaja nga Oregoni rrëmbehet nga një burrë – policia arrin t’i lokalizojë dhe arrestojë sulmuesin
Ukrainasit godasin me dronë rafineritë ruse të naftës në Smolensk
Jugkoreani dënohet me 14 muaj burgim për vrasjen e 76 maceve, urrejtja ndaj kafshës i lindi kur ato ia gërvishtën veturën
Dëshmitarja që pa vrasjen e gazetares britanike në vitin 1999, pretendon se pas këtij akti qëndron serbi i njohur si Legia
Ukrainasit mësyjnë istikamet e rusëve me tank, i hedhin në erë edhe me dron kamikaz – pamje nga beteja për Serbryanskyn
Pas miratimit të paketës 61 miliardë dollarëshe nga Senati amerikan, reagon Zelensky: SHBA është fener i demokracisë
Arrestohet zëvendësministri rus i Mbrojtjes, dyshohet për mitmarrje
Senati amerikan miraton paketën me ndihmë ushtarake për Ukrainën në vlerë prej 61 miliardë dollarë
Rusët bombardojnë Rusinë, gabimisht hodhën bombën në territorin e tyre – raketa gjigante ra rreth 100 kilometra larg Ukrainës
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E jotja është mu koncentru, e karriges Gaming me t’rahatu
Karrige që ta relakson mendjen dhe trupin
Knaqja zemrën vetit: Bli fustanin me zbritje në Melodia Px
Autobusi bon me t’ik, a kjo bluzë me zbritje hiç kërqysh!
Sako nga MelodiaPx që t’shton vetëbesim!
Më të lexuarat
A u vodh Barcelona në El Clasico? Cafu deklarohet shkurt dhe qartë
Dëshmitarja që pa vrasjen e gazetares britanike në vitin 1999, pretendon se pas këtij akti qëndron serbi i njohur si Legia
"Ish-gjyqtari më i pasur në botë", është pronari i dy super bizneseve dhe ka pasuri neto më shumë se Mike Tyson
Gazetari britanik tregon nëse mund të ketë luftë në Kosovë dhe Bosnjë
Publikohet biseda e gjyqtarit me dhomën e VAR-it për golin ‘fantazmë’ të Lamine Yamal
"O Bes Kallaku", reagimi epik i Xhensilës kur fansat i përmendin ish-partnerin në koncert