Çfarë është vendkalimi Rafah dhe pse është linja e shpëtimit të Gazës?

Palestinezët janë mbledhur në pikën kufitare Rafah me Egjiptin në pjesën jugore të Rripit të Gazës, me shpresën për t’u larguar përpara një ofensive tokësore të pritshme izraelite.

Mediat amerikane raportuan se do të hapej për largimin e shtetasve me shtetësi të dyfishtë dhe hyrjen e ndihmave humanitare, pa dhënë oraret, shkruan BBC.

Megjithatë, pika e kalimit ka mbetur e mbyllur pasditen e së hënës, transmeton Telegrafi.

Çfarë është vendkalimi Rafah?

Është pika më jugore e daljes nga Gaza dhe kufizohet me gadishullin Sinai të Egjiptit.

Ekzistojnë vetëm dy pika të tjera kufitare nga dhe në Rripin e Gazës – Erez, një vendkalim me Izraelin në pjesë veriore të Gazës dhe Kerem Shalom, një kryqëzim për tregtim mallrash me Izraelin në jug të Gazës. Të dyja janë të mbyllura.

Pse është i rëndësishëm tani?

Persona të armatosur nga grupi militant palestinez Hamas, i cili qeveris Gazën, sulmuan kalimin Erez më 7 tetor gjatë një sulmi të paprecedentë në jug të Izraelit që vrau më shumë se 1,300 njerëz.

Ditë më vonë, Izraeli i shpalli Erezin dhe Kerem Shalomin të mbyllura deri në njoftimin e dytë, duke lënë kufirin Rafah si të vetmen rrugë për të hyrë dhe dalë nga Rripi i Gazës.

Rafah tani është gjithashtu e vetmja pikë kalimi për ndihmë humanitare.

Javën e kaluar, ministria e Jashtme egjiptiane tha se po drejtonte fluturimet ndërkombëtare të ndihmave për Gazë në aeroportin El-Arish në veri të Sinait, dhe dhjetëra kamionë që transportonin karburant dhe mallra humanitare janë parkuar në anën egjiptiane të kalimit Rafah.

Çfarë po ndodh në vendkalim?

Raporte kontradiktore kanë qarkulluar në lidhje me situatën në Rafah. Hamasi dhe Egjipti ushtrojnë kontroll mbi atë se kush mund të kalojë, por operacionet janë ndërprerë që kur Izraeli filloi të kryejë valë sulmesh ajrore në Gaza si hakmarrje për sulmin e Hamasit.

Mediat egjiptiane thanë se kalimi u mbyll pas tre sulmeve izraelite më 9 dhe 10 tetor, të cilat sipas saj lanë të lënduar në anën egjiptiane dhe palestineze të kufirit.

Më 12 tetor, qeveria egjiptiane i kërkoi Izraelit të ndalonte sulmet pranë pikës kufitare Rafah, në mënyrë që të mund të shërbente si “linjë shpëtimi” për njerëzit në Gaza, dhe e bëri të qartë se nuk do ta hapte kalimin derisa të kishte garanci për sigurinë e stafit të saj.

Vendet perëndimore po përfshihen gjithashtu në përpjekje për të siguruar një kalim të sigurt përmes Rafah, si për mbajtësit e pasaportave të huaja në Gaza ashtu edhe për ndihmën humanitare.

Sekretari i Jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar, James Cleverly dhe homologu i tij amerikan, Antony Blinken, të dy thanë se po punonin me Izraelin, Egjiptin dhe “zëra të tjerë kryesorë politikë në rajon” për të rihapur kalimin.

Javën e kaluar, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit të SHBA, tha se qytetarëve amerikanë u është thënë të lëvizin drejt Rafah sepse “mund të ketë shumë pak njoftim nëse kalimi hapet dhe ai mund të hapet vetëm për një kohë të kufizuar”.

Të hënën, turmat u mblodhën në Rafah pas raportimeve se kalimi do të rihapej përkohësisht gjatë një armëpushimi të shkurtër, por Izraeli dhe Hamasi e mohuan me shpejtësi këtë.

Pse janë të mbyllura vendkalimet?

Izraeli dhe Egjipti kanë kufizuar lëvizjen e mallrave dhe njerëzve brenda dhe jashtë Gazës, që kur Hamasi mori kontrollin e territorit në vitin 2007. Të dy vendet thonë se bllokada e tyre është e nevojshme për arsye sigurie.

Si pjesë e përgjigjes ndaj sulmit vdekjeprurës të Hamasit, ministri i Mbrojtjes i Izraelit urdhëroi një “rrethim të plotë” të Gazës më 9 tetor, duke shtuar: “nuk do të ketë energji elektrike, as ushqim e karburant, gjithçka është e mbyllur”.

Dhe megjithëse Egjipti duket se është i përgatitur të rihapë kalimin në Rafah për të lejuar poseduesit e huaj të pasaportave dhe ndihmën humanitare, ka frikë nga një fluks masiv i refugjatëve palestinezë që ikin nga lufta.

Presidenti i Egjiptit paralajmëroi më 12 tetor se një eksod nga Gaza rrezikonte “likuidimin” e çështjes palestineze dhe u bëri thirrje palestinezëve që “të qëndrojnë të palëkundur në tokën e tyre”.

Është gjithashtu e shqetësuar për mundësinë e hyrjes së militantëve islamikë në vend, pasi janë përballur me një kryengritje xhihadiste në Sinai për gati një dekadë.

Si përdoret normalisht kalimi në Rafah?

Nuk është e lehtë për palestinezët të largohen nga Gaza nëpërmjet Rafahut. Palestinezët që dëshirojnë të përdorin vendkalimin duhet të regjistrohen në autoritetet lokale palestineze dy deri në katër javë përpara, dhe mund të refuzohen nga autoritetet palestineze ose egjiptiane me pak paralajmërim ose shpjegim.

Sipas OKB-së, në gusht 2023, autoritetet egjiptiane lejuan 19.608 dalje nga Gaza dhe 314 personave iu refuzua hyrja.