Viti 2010: GjND-ja dhe Pranvera Arabe

Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 2010?

Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008, ministri i Jashtëm i Serbisë, Vuk Jeremiq, më 15 gusht bën një kërkesë në Organizatën e Kombeve të Bashkuara (OKB), që për këtë shpallje të pavarësisë ta japë mendimin e vet Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GjND). Më 8 tetor kjo kërkesë mbështetet nga 77 shtete anëtare të OKB-së. Gjashtë vota ishin kundër, ndërsa 74 ishte numri i abstenimeve.

GjND (me qendër në Hagë), që përfaqëson gjykatën e nivelit më të lartë të Kombeve të Bashkuara, më 22 korrik 2010 e publikoi opinionin këshillëdhënës lidhur me ligjshmërinë e shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Gjatë fjalës së tij, kryetari i Gjykatës, Hiasashi Ovada, tha se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk e ka shkelur të drejtën ndërkombëtare. Me 10 vota pro dhe katër kundër, GjND është e mendimit se deklarata e pavarësisë së Kosovës nuk e ka shkelur as Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), e as kornizën kushtetuese të misionit të OKB-së në Kosovë (UNMIK-ut).

Kjo ishte ngjarja e vitit për Kosovën. Dhe, një humbje e madhe për Serbinë.

Por…

Fatkeqësisht, pas vendimit të GjND-së, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, më 9 shtator 2010 e miratoi rezolutën e sponsorizuar nga 27 vende të Unionit Evropian (UE) dhe Serbisë, për të nisur dialogu teknik Kosovë-Serbi me ndërmjetësimin e UE-së. Këto negociata nisin në mars 2011, por ende nuk kanë përfunduar. Fatkeqësisht, gjatë viteve dialogu degjeneron nga ai teknik në atë politik.

Pas kërkesës së iniciuar më 25 qershor 2010, nga deputeti i pavarur Naim Rrustemi dhe 31 deputetë të tjerë të Kuvendit të Kosovës, tre muaj më vonë, më 24 shtator, Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstaton se presidenti i Republikës së Kosovës, Fatmir Sejdiu, e ka shkelur Kushtetutën e Kosovës (nenin 88.2). Shkelja ka të bëjë me mbajtjen e njëkohshme të postit të presidentit të Republikës dhe të kryetarit të Lidhjes Demokratike të Kosovës. Vendimi është marrë me shumicë votash.

Më 27 shtator, Sejdiu jep dorëheqje duke thënë se “ka qenë i bindur se mbajtja e dy posteve nuk paraqiste shkelje të Kushtetutës”, por sidoqoftë ai e “respekton vendimin e Gjykatës Kushtetuese”. Disa ditë pas dorëheqjes së tij, Lidhja Demokratike e Kosovës del me vendimin për prishje të koalicionit me Partinë Demokratike të Kosovës: “Nga dita e hënë, 18 tetor 2010, LDK tërhiqet nga Koalicioni qeverisës, përkatësisht nga Qeveria e Republikës së Kosovës. LDK mbetet e përkushtuar të jetë kontribuuese e fuqishme në të gjitha proceset e rëndësishme demokratike e shtetërore në interes të vendit dhe gjithë qytetarëve të tij”, thuhej në njoftim, duke bërë të ditur se nga 18 tetori, zëvendëskryeministri, ministrat dhe zëvendësministrat do të bëjnë dorëzimin e detyrave nga qeveria që për kryeministër kishte Hashim Thaçin.

Më 2 nëntor, ushtruesi i detyrës së presidentit të Kosovës, Jakup Krasniqi, shpërndan Kuvendin e Kosovës dhe shpall zgjedhjet e parakohshme për 12 dhjetor 2010. Ky veprim vjen pas votimit të mocionit të mosbesimit të Qeverisë në Kuvendin e Kosovës. Pjesëmarrja në këto zgjedhje do të jetë 45.29 për qind. Partia Demokratike e Kosovës i fiton 32.11 për qind të votave; Lidhja Demokratike e Kosovës i fiton 24.69 për qind të votave, Lëvizja Vetëvendosje që merr për herë të parë në zgjedhje – 12.69 për qind, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – 11.04 për qind dhe Koalicioni AKR-PD-PSD-PPI-PPK-PNDSH-PGJK – 7.29 për qind. Këto janë zgjedhjet më të diskutuara në Kosovën e pavarur, meqë flitej për “vjedhje industriale të votave”.

Më 2010, sekretarja amerikane e Shtetit, Hillary Clinton, viziton Ballkanin. Pas Bosnje e Hercegovinës dhe Serbisë, më 13 tetor arrin në Prishtinën e dekoruar me flamuj shtetëror të Kosovës dhe të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ajo e bëri një vizitë edhe te statuja e burrit të saj – presidentit të 42-të amerikan, Bill Clinton. Si dhe te butiku “Hillary” që gjendet në lagjen “Dardania” të Prishtinës. “Burri im ende duket me flokë ngjyrë kafe, ashtu siç i ka pasur kur jemi martuar dhe statuja ma kujton atë. Dhe, natyrisht, që më pëlqen statuja. Askush nuk duhet ta lyejë në të bardhë atë, ruajeni këtë ngjyrë”, ka thënë sekretarja Clinton. Natyrisht, nga kurtoazia!

Disa ditë më vonë, në ueb-faqen e Departamentit amerikan të Shtetit është transkriptuar fjalimi i Sekretares amerikane të Shtetit, drejtuar stafit të Ambasadës së Shteteve të Bashkuara në Prishtinë. Ambasador në Kosovë ishte Christopher Dell. Në atë fjalim, Clinton ndër të tjera ka thënë: “Do të punojmë shumë, në mënyrë të vendosur, së bashku me partnerët tanë të UE-së, për të mbështetur bisedimet e drejtpërdrejta midis Prishtinës dhe Beogradit, të cilat do të krijojnë bazën për marrëdhëniet e reja mes Kosovës dhe Serbisë. Jam mirënjohëse për orët tuaja të gjata të punës, në shërbimin civil apo ushtarak, sepse ju tregoni qartë se Amerika është shteti mik dhe aleati më i ngushtë i Kosovës dhe se ne do të vazhdojmë të punojmë në njohjen e pavarësisë së Kosovës… Kosova është në rrugën e drejtë dhe Shtetet e Bashkuara do të bëjnë gjithçka munden që të mbeten partneri juaj derisa ju të keni siguruar një të ardhme më të mirë. Prandaj jam e kënaqur që do të punoj me juve që jeni këtu, me qeverinë dhe popullin e Kosovës, dhe unë jam e bindur absolutisht se ne do të shohim shumë ndryshime pozitive në vitet që vijnë. Faleminderit shumë”.

Në vitin 2010 zbulohet një varrezë masive në Rashkë të Serbisë, me rreth 250 trupat e kosovarëve të vrarë gjatë luftës së fundit në Kosovë. Komisioni kosovar dyshonte se në afërsi të varrezës së konfirmuar është edhe një tjetër varrezë dhe se numri i personave të futur në këto varreza mund të shkojë deri në 450. Por, kishte vonesa dhe pengesa në vërtetimin e këtyre pretendimeve.

Më 2010 vdesin aktorët Agim Qirjaqi, Esma Agolli dhe legjenda Bekim Fehmiu, aktori i parë i Bllokut komunist që depërtoi në Hollivud. Fehmiu, ky artist e patriot i madh shqiptar, i vetëdijshëm për degradimin e shëndetit të tij, bëri vetëvrasje. Kërkoi që trupi i tij të digjet dhe që hiri të hidhet në Lumbardh të Prizrenit. “Njeriu këndon pas luftës, unë kam shkelur në gjak deri në gju, dhe ëndrra më nuk kam, votra më është shitur dhe nënës ia kam thinjur flokët…”, janë disa nga thëniet e lëna si testament, të shkruara në letrën e lamtumirës. Aktori i dhjetëra roleve e ndërpreu karrierën më 1987, si rezultat i politikave antishqiptare të Serbisë. I pyetur se çfarë ka arritur me këtë, në një intervistë për revistën “Vreme”, më 2001, ai ka thënë: “Të gjitha ato telefonata, që nga Trigllavi e deri në Gjevgjeli, pas intervistës lamtumirëse në ‘Politika’, në prill të vitit 1987; të gjitha ato fjalë miradie për trimëri, të gjitha ato falënderime – nuk kishin asfarë kuptimi për mua. Nuk pati kuptim as parandjenja ime, as ajo që tërhoqa vërejtjen me poezinë e Dushan Vasilevit, ‘Njeriu këndon pas luftës’, ku ai thotë: ‘Unë kam shkelur në gjak deri në gjunj dhe nuk kam më ëndrra…’ dhe përfundon ‘Oh, më jepni vetëm një grusht ajër dhe pak vesë të bardhë mëngjesore, të tjerat i paqi në ndërgjegjen tuaj…’. Kam arritur hiçgjë, një zero absolute në atmosferën e kalëruesit të apokalipsit, duke kaluar nëpër vuajtje të mëdha shpirtërore. Kam arritur izolimin, vetminë, mu sikur Stefan Cvajgu në ‘Botën e djeshme’”. Në një intervistë tjetër të mëhershme, më 1993 – me gazetarin e famshëm Alberto Crespi – ai ndër të tjera ka thënë: “Disa ditë më parë isha në Kosovë për të vizituar të afërmit e mi. Situata është absurde. Mund të shpërthejë në çdo moment. Në çdo moment jeni në prag të masakrës. Shqiptarët trajtohen si skllevër, pushohen nga puna, nuk kanë për të ngrënë…”. Bekim Fehmiu dhe Aleksandër Moisiu mbesin aktorët më të mëdhenj shqiptarë, deri sot.

Më 2010 vdesin edhe poeti Din Mehmeti, përkthyesit Pashk Gjeçi dhe Gjergj Zheji, si dhe akademiku Jashar Rexhepagiqi.

Ndërkohë, në maj, Partia Socialiste e Shqipërisë nisë protestat kundër Qeverisë, duke filluar edhe grevën e urisë. Në nëntor, Bashkimi Evropian refuzon kërkesën e Shqipërisë për statutin e kandidatit për BE, por miratohet liberalizimi i vizave. President i vendit ishte Bamir Topi, ndërsa kryeministër Sali Berisha.

Nga ngjarjet kryesore që shënuan botën janë këto: Më 12 janar 2010, një termet shkatërrimtar godet Haitin. Thuhet se numri i të vdekurve ka arritur deri më 316 mijë. Atë vit, WikiLeaks publikon 90 mijë raporte të klasifikuara të përfshirjes amerikane në Luftën në Afganistan, si dhe 250 mijë kabllograme diplomatike – 100 mijë nga të cilat ishin sekrete. Në dhjetor 2010 nisin ndryshimet në Lindjen e Mesme, që do të njihen më vonë si Pranvera Arabe. Protestat e para nisin në Tunizi, pasi Mohamed Bouazizi, një tregtar rruge ia futi vetit flakën më 17 dhjetor. Ky akt u nxit pas shqetësimeve të shpeshta për gjoja mungesë të lejes së tij punës. Meqë nuk mund të korruptonte policët dhe pasi u përbuz keq nga një police 45-vjeçare që ia dha një shuplakë, ia konfiskoi peshoren elektrike, ia hodhi në tokë gjërat që shiste… dhe pasi  ankesat e tij në Polici hasën në vesh të shurdhër, e leu veten me benzinë. Para se ta digjte veten, bërtiti: “Si mund ta fitoj bukën e gojës”? Protestat nisën disa orë më vonë. Pranvera Arabe në Tunizi, apo Revolucioni Tunizian, zgjati 28 ditë deri me përmbysjen e presidentit Zine El Abidine Ben Ali. Por, shtetet tjera, si Libia, Siria e Jemeni nuk e kaluan kaq lehtë.

Më 2010 vdesin aktorët e famshëm: Dennis Hopper, Leslie Nielsen dhe Tony Curtis. /Telegrafi/