Pushtimi dhe çlirimi i Kosovës në Kumanovë

Ardian Haxhaj

Fati i trojeve shqiptare u përcaktua në vitin fatkeq 1912, kur fuqitë evropiane (Austro-Hungaria, Gjermania, Franca dhe Britania e Madhe) qëndruan anash, duke e shikuar nga distanca Perandorinë cariste ruse se si po i shkërmoqte copat e Perandorisë Osmane në pjesën e Ballkanit. Fuqitë e atëhershme evropiane, të preokupuara me projekte më të leverdishme përtej kontinentit të Evropës, pa e analizuar mirë situatën në terren, i lan dorë të lirë Rusisë që, përmes sateliteve serbë e grekë, ta okupojë territorin që më parë i ishte nën sovranitetin e të Sëmurit të Bosforit. Dëmi kolosal ra në kurriz të shqiptarëve. Prologu i shkatërrimit të qenies etnike shqiptare kishte filluar në vitin 1877 me spastrimin etnik të mbi 500 vendbanimeve shqiptare që nga Nishi e deri në Prokuplje, ndërkaq epilogu ndodhi në vitin tragjik 1912, pikërisht në Kumanovë ndërmjet datave 22-24 tetor. Beteja e Kumanovës e përcaktoi fatin tragjik të shqiptarëve. Tashmë dihet mirëfilli se sikur Austro-Hungaria mos ta kishte rishqyrtuar me këmbëngulje pozicionin e vet gjeostrategjik, atëbotë Shqipëria e mëvonshme londineze do të ishte copëtuar ndërmjet fqinjëve agresivë me bekimin rus.

Perandoritë ngritën e bien, ndërrohen e zëvendësohen nga njëra-tjetra dhe dihet se popujt e vegjël përbirojnë nëpër ingranazhet e gjeopolitikës së tyre. Dhe, jo rastësisht, kapitullimi i Serbisë mbi një pjesë të trojeve shqiptare të ish-Vilajetit të Kosovës ndodhi pikërisht në Kumanovë, fiks pas 87 vitesh e 137 ditësh, kësaj here përballë akronimit NATO, me përfshirjen e të gjitha fuqive të Evropës, duke e shtuar prijataren: Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kapitullimi i Serbisë që e kishte mbajtur Kosovën nën pushtim për 87 vjet e riktheu vëmendjen në faktorin shqiptar në Ballkan si pozicioni më nevralgjik në ruajtjen e balancave ndërmjet fqinjëve, e sidomos në partneritetin euroatlantik të domosdoshëm të shqiptarëve karshi partneriteteve të tjera ku mund të gravitojnë fqinjët.

Në vitin 1912, Mbretëria e Serbisë, me përkrahjen ruse pati propaganduar se do ta luftonte Perandorinë Osmane pa i shpopulluar territoret nga subjektet etnike dhe deri-diku me këtë propagandë ia kishte mbërritur qëllimit. Por, në vitin 1999 Serbia e zbatoi planin e studiuar dhe të përgatitur nga disa breza: spastrimin total etnik të Kosovës nga shqiptarët për ta shndërruar në tokë të djegur e për ta kolonizuar nga e para. Ashtu siç nuk mbahet mend nga asnjë ofensivë tjetër në Kosovë, gjatë pranverës së viti 1999, Serbia e zbrazi Kosovën nga shqiptarët cep me cep. Një shtet i tërë me krejt mekanizmat e gjenocidit e pushtoi pëllëmbë për pëllëmbë e kaçubë me kaçubë. Megjithatë, koha dhe rrethanat nuk ishin si të para 87 vjetëve dhe NATO e kapitulloi Serbinë pikërisht në Kumanovë, aty ku e kishte nisur pushtimin.

Për intervenimin e NATO-s, për shpëtimin e shqiptarëve etnikë në Kosovë janë shkruar me mijëra analiza, pastaj janë botuar libra e disertacione nga anë e kënd botës. ShBA do të mbetet në histori me sulmin shpëtimtar kundër nazizmit në Normandi dhe si prijëse e NATO-s kundër gjenocidit serb në Kosovë . Kështu do ta mësojnë historinë me krenari amerikanët dhe euroatlantistët. Kështu do të interpretohet për jetë e mot nga popujt dhe shoqëritë e civilizuara, nga popujt që e duan lirinë e demokracinë. Kështu do të interpretohet nga filozofët e sociologët që e shohin shoqërinë njerëzore në prizmin e mbrojtjes së humanizmit. Kështu do të interpretohet nga mbrojtësit e të drejtave universale të njeriut, nga mbrojtësit e paqes e të prosperitetit të gjithmbarshëm njerëzor. E, në anën tjetër, shumë e shumë moralistë të të drejtës sovraniste shtetërore do të vazhdojnë ta vajtojnë intervenimin e NATO-s mbi një shtet sovran, pa çka se ai shtet vret dhe bën gjenocid mbi një etni. Të tjerët do të vazhdojnë të shkruajnë për hegjemoninë e NATO-s të prirë nga ShBA-ja kundër rregullimeve ideologjike të shteteve që kanë interesa të tjera gjeopolitike. Të tjerët do të thonë se ShBA-ja ka hyrë në Kosovë për interesa të saja … se ajo e përkrah filan diktatorin në këtë vend e atë vend … se Amerika pretendon të bëhet xhandari i botës … se Amerika kështu e Amerika ashtu …

Por, ne brezi i të mbijetuarve të pushtuesit dhe gjenocidit serb, dhe brezat e ardhshëm, për jetë e mot e kemi dhe duhet ta kenë të gdhendur në kujtesën tonë kolektive shpëtimtarin e shqiptarëve (jo vetëm në Kosovë): ShBA-NATO.