Dy të tretat e të rinjve në Maqedoni duan të largohen nga vendi

Popullsia po plaket, dhe dy të tretat e të rinjve dëshirojnë të largohen nga vendi dhe nëse u jepet mundësia do ta bënin këtë, prandaj nevojitet veprim urgjent nga organet legjislative dhe ekzekutive dhe politikat. zgjidhjen e problemeve të të rinjve, por edhe politikat që do të zbatohen në vazhdimësi. Këto ishin pjesë e konkluzioneve të debatit publik “Trendet demografike të popullsisë së re” të mbajtur dje në Kuvend.

Organizatorë të debatit janë Klubi i Rinisë dhe Politikave Parlamentare, në bashkëpunim me organizatat e shoqërisë civile Reactor – Research in Action dhe Forumin Arsimor Rinor, me mbështetjen e Westminster Foundation for Democracy.

“Qëllimi ishte që të mundësohej diskutimi mbi të dhënat nga regjistrimi i popullsisë, veçanërisht ato që kanë të bëjnë me të rinjtë. “Kemi parë që ato shifra janë vërtet shqetësuese, se popullsia po plaket dhe po rritet përqindja e të rinjve që e shohin të ardhmen e tyre jashtë vendit”, tha Zajkova.

Ajo theksoi se është urgjente të shihet se çfarë mund të bëjë për ta bërë vendin tonë tërheqës për të rinjtë.

Zajkova iu referua edhe Strategjisë për Rininë, të cilën ende nuk e kemi, pra i ka skaduar, për strategjitë kombëtare që kanë të bëjnë me “ikjen e trurit” apo çfarë mund të bëjë shteti për të zbatuar ligje të rëndësishme që prekin të rinjtë, siç janë ligjet për të rinjtë, për arsimin e lartë, për arsimin e mesëm dhe për arsimin e mesëm profesional.

Gjatë debatit folën disa përfaqësues nga shoqëria rinore civile dhe disa nga institucionet.

Studiuesi nga Reactor, Blazhenen Maleski theksoi se popullata jonë po plaket dhe në vitin 2002 të rinjtë përbënin 23.8 për qind të popullsisë së përgjithshme.

“Sot kemi 17.8 për qind të rinj nga numri i përgjithshëm i qytetarëve. Domethënë kemi 150 mijë të rinj më pak në vitin 2022, çka tregon një ndryshim serioz demografik. Nga sa shohim nga të dhënat fillestare, 10.5 për qind e të rinjve (15-29 vjeç) janë larguar nga vendi dhe nuk janë popullsi rezidente. Gjithsej 53.900 të rinj nuk janë më në vend. Mund të shohim një trend në bazën e të dhënave të atyre që ishin të rinj në 2002, sot do të ishin 35 deri në 49 vjeç, 100,000 të mbetur. Domethënë 20,8 për qind nga ata që ishin të rinj në vitin 2002 janë larguar dhe sot nuk janë në vend”, tha Maleski.

Drejtoresha ekzekutive e Forumit Rinor Arsimor (FAR), Teodora Stolevska, theksoi se organizatat rinore kanë vite që bëjnë hulumtime dhe apeloi që të rinjtë dëshirojnë të largohen nga vendi, ndërsa regjistrimi, siç tha ajo, konfirmoi se shumë prej tyre tashmë kanë lëvizur.

“Sipas hulumtimit të fundit të Fondacionit Westminster për Demokraci, dy të tretat e të rinjve duan të largohen nga vendi dhe nëse u jepet mundësia do të largohen prej tij. Qëndrime të tilla bazohen në cilësinë e dobët të arsimit që marrin të rinjtë në vend, shkallën e lartë të papunësisë tek të rinjtë dhe të ardhurat e ulëta që kanë të rinjtë. Gjithashtu, duhet theksuar se çështjet që lidhen me të rinjtë, edhe pse të rëndësishme, nuk janë të vetmet arsye pse të rinjtë emigrojnë. Shkalla e lartë e korrupsionit na ka sjellë në një situatë ku më shumë se 83% e të rinjve nuk u besojnë institucioneve”, tha Stolevska.

Ajo informoi se përkundër cilësisë së ulët të arsimit dhe të ardhurave të ulëta, cilësia e shëndetësisë, mjedisit dhe kushtet socio-politike janë arsye shtesë pse të rinjtë largohen nga vendi.

“Ne kemi nevojë për veprim urgjent nga legjislativi dhe ekzekutivi. Na duhen politika që i zgjidhin këto probleme të të rinjve, por edhe politika që do të zbatohen në vazhdimësi”, tha Stolevska.

Disa nga organizatat e shoqërisë civile prezantuan problemet me të cilat përballen të rinjtë, duke filluar nga arsimi fillor, i mesëm dhe i lartë. Ata përmendën higjienën e dobët në shkolla, programet e vjetruara arsimore, akomodimin në konvikte, nevojën për më shumë praktika para punësimit dhe nevojën për punë dhe paga më të larta. Sipas tyre, në disa komuna ka zyrtarë rinor që nuk e kryejnë funksionin e tyre.

Propozimet dhe rekomandimet nga debati do të përmblidhen në një grup pune dhe do t’i paraqiten ekzekutivit. Pas disa muajsh pritet një debat për të parë se çfarë është bërë ndërkohë për politikat rinore.