A duhet që Gjermania ta ndalojë AfD-në dhe a mund ta bëjë një gjë të tillë?

Protestat kundër partisë së ekstremit të djathtë përfshinë Gjermaninë gjatë fundjavës. Por a duhet të ndalohet AfD?

Më shumë se 900,000 njerëz dolën në rrugët e qyteteve kryesore të Gjermanisë fundjavën që lamë pas, për të denoncuar Alternativën për Gjermaninë (AfD).

Demonstrimet pasuan lajmet e javës së kaluar se disa anëtarë të partisë së ekstremit të djathtë kishin marrë pjesë në një takim sekret nëntorin e kaluar, ku dyshohet se diskutuan planet për dëbimet masive të emigrantëve dhe gjermanëve me prejardhje migrante.

Me slogane të tilla si “ndaloni AfD-në tani”, “të gjithë kundër fashizmit”, “të bashkuar kundër urrejtjes” ose “kurrë më”, duke iu referuar gjenocidit të hebrenjve evropianë gjatë Luftës së Dytë Botërore, gjermanët kanë protestuar që nga koha kur media investigative Correctiv shkruajti për ngjarjen.

“Dua ta them me zë të lartë dhe qartë: ekstremistët e krahut të djathtë po sulmojnë demokracinë tonë”, tha të premten kancelari gjerman Olaf Scholz në një video-mesazh drejtuar më shumë se 20 milionë qytetarëve gjermanë me prejardhje migrante, përcjell Telegrafi.

Shqetësimi në rritje për AfD

Nga ana e saj, AfD e ka cilësuar raportin si një “përrallë” dhe tha se media e kishte “fryrë” takimin.

Por skandali ka ringjallur një debat nëse partia e ekstremit të djathtë duhet të ndalohet.

Muajin e kaluar, AfD fitoi kryebashkiakun e saj të parë në një qytet në Saksoni.

Në nivel kombëtar, AfD është me 22%, menjëherë pas Unionit Demokristian dhe partnerit të tij, Unionit Kristian Social të Bavarisë, me 31%.

Dhe ka shqetësime në vend për ngritjen e së djathtës ekstreme, e cila ka 78 vende në Bundestag, parlamenti gjerman.

Partia është shpallur ‘ekstremiste në mënyrë të dukshme’ nga Zyra për Mbrojtjen e Kushtetutës në Saksoni dhe 42% e gjermanëve janë në favor të ndalimit të saj, sipas një sondazhi të Ipsos.

Por a mund të ndalohet AfD?

Në qershor, një studim i Institutit Gjerman për të Drejtat e Njeriut mbi mundësinë e ndalimit të AfD e solli këtë çështje në qendër të vëmendjes.

Studimi tha se AfD përbën një rrezik të tillë për rendin demokratik të vendit “ajo mund të ndalohet nga Gjykata Kushtetuese Federale”.

AfD mund të ndalohet ligjërisht sepse qëllimet e saj të qarta janë “të eliminojë rendin themelor të lirë demokratik” dhe “të heqë garancinë e dinjitetit njerëzor” të parashikuar në kushtetutën e Gjermanisë, pretendon instituti.

Lexo po ashtu AfD e ekstremit të djathtë paralajmëron referendum për daljen e Gjermanisë nga BE, nëse vjen në pushtet

Ndryshe, e krijuar në vitin 2013, AfD është akuzuar se ushqen tendenca antidemokratike, megjithëse zyrtarisht mbështet demokracinë në Gjermani.

Kërkesa për ndalim të AfD-së ka qenë edhe më parë në Gjermani.

Një gjykatë vitin e kaluar vendosi se partia duhet të konsiderohet një kërcënim i mundshëm për demokracinë, duke hapur rrugën që ajo të vihet nën mbikëqyrje nga shërbimet e sigurisë kombëtare.

Në vitin 2023, Gjermania vendosi të etiketojë krahun rinor të AfD, Alternativën e Re për Gjermaninë, si një grup ekstremist.

Por ndërsa studimi i Institutit Gjerman për të Drejtat e Njeriut ringjalli një debat rreth ndalimit të partisë në Gjermani, AfD përfitoi nga situata, duke e kthyer dënimin e tyre në një thirrje për armë për mbështetësit.

Sidoqoftë, partia e ekstremit të djathtë – e cila kundërshton Islamin, imigracionin dhe BE-në – po shqetëson klasën politike të Gjermanisë, me mbështetjen që po rritet muajt e fundit.

Një dështim i madh?

Sipas Una Ivona Titz, gazetare dhe studiuese në Fondacionin Amadeu Antonio, një grup i fokusuar në ekstremizmin, propozimet për ndalimin e AfD-së kanë “dështuar në masë të madhe sepse AfD-ja mori përsipër të pikturonte një pamje të ndryshme në media”.

“Tani për tani, ata po fitojnë shumë mbështetje në Telegram sepse po mbledhin mbështetësit e tyre dhe po e përshkruajnë veten si një parti të persekutuar brenda një sistemi të padrejtë të cilin po e luftojnë nga brenda”, tha ajo për Euronews, përcjell Telegrafi.

Ndërsa studimi synonte të rriste ndërgjegjësimin mbi kërcënimet e paraqitura nga AfD, “ajo që ne po shohim është se ai i ka trimëruar ata dhe në fakt i ka ndihmuar ata të forcojnë imazhin e AfD”, shpjegoi Titz.

Siç thekson shkrimi, edhe politikanët gjithashtu duket se janë të kujdesshëm në lidhje me sugjerimin për ndalimin e AfD.

“Studimi ka fituar tërheqje si një debat në internet dhe më pas është marrë nga politikanët nga i gjithë spektri politik”, tha Titz. “Pra, ju kishit politikanë nga CDU, nga SBT dhe nga e majta që bojkotonin propozimin e një ndalimi ose ishin skeptikë ndaj ndalimit sepse e shihnin atë si një përpjekje të gabuar”.

Ndalimi, një dilemë

Ideja e ndalimit të një partie nuk është vetëm politike, por gjithashtu paraqet një dilemë morale për shumë njerëz.

Siç e thotë profesori i Princeton, Jan-Werner Mueller në një artikull të vitit 2013, demokracitë janë “të mallkuar nëse e bëjnë, të mallkuar nëse nuk e bëjnë” të ndalojnë partitë ekstremiste.

Ndërsa ndalimi i një partie popullore mund të minojë shtyllat e demokracisë, ai thotë se lënia e një vendi të ekspozuar ndaj kërcënimit të ekstremizmit mund të jetë e rrezikshme.

Kjo është arsyeja pse vendet në përgjithësi kanë shmangur ndalimin e partive ekstremiste dhe kanë eksploruar qasje të ndryshme.

“Ka një spektër se sa thellë mund të shkojë shteti për të vepruar kundër grupeve ekstremiste”, ka thënë për Euronews, Lorenzo Vidino, Drejtor i Programit për Ekstremizmin në Universitetin George Washington. “Dhe kjo bazohet në histori të ndryshme, në qasje të ndryshme kushtetuese, sociale dhe kulturore”.

“Nuk ka asnjë mënyrë të drejtë apo të gabuar”, vlerëson ai.

Në njërën anë të spektrit, Vidino vuri në dukje qasjen e SHBA-së, e cila bazohet “në një tolerancë ekstreme të intolerantëve”, që do të thotë se grupet vendase që konsiderohen ekstremiste mund të tolerohen.

“Ku Klux Klan është i ligjshëm në Amerikë”, kujton ai. “Ata mund të mbajnë mitingje, të djegin kryqe – ata herë pas here e bëjnë këtë. Kjo për një sërë arsyesh të bazuara në Kushtetutë dhe lirinë e fjalës”.

Lexo po ashtu Më shumë se 900,000 njerëz protestuan kundër së djathtës ekstreme - gjatë fundjavës - në Gjermani

Këto grupe ende monitorohen nga shteti, “por në thelb është e pamundur të ndalosh një grup ekstremist vendas në Amerikë”, thotë Vidino.

Në anën tjetër të spektrit, ai tregon vende si Gjermania.

“Ka një tolerancë shumë të ulët ndaj grupeve ekstremiste, edhe nëse jo drejtpërdrejt të dhunshme”.

Por edhe në vendet ku partitë ekstremiste mund të ndalohen, vendimi “nuk është marrë kurrë lehtë, për një sërë arsyesh”, thekson Vidino.

“Para së gjithash, ka një proces të komplikuar ligjor. Por ka edhe një anë politike të saj, që çon në pyetjen nëse do të ndalonim edhe grupet ekstremiste në të majtë, si ato mjedisore”.

Ka edhe një çështje praktike, mendon Vidino. “Nëse ndaloni një grup, ai nuk zhduket thjesht. AfD ka miliona mbështetës – problemi që ajo paraqet nuk zgjidhet pasi të ndaloni partinë. Në fakt, ju mund të humbni kontrollin që keni mbi të duke shpërbërë partinë”.

Çfarë duhet bërë atëherë?

Vidino thotë se mjeti më i mirë për të luftuar partitë ekstremiste është monitorimi.

Por ka edhe të tjera mënyra.

Sipas Titz, një zgjidhje që ka rezultuar efektive në dobësimin e tërheqjes së partive ekstremiste të së djathtës ekstreme si AfD është forcimi i edukimit mediatik drejt demokracisë, veçanërisht në zona si ish-DDR, në Gjermaninë lindore.

“Ju keni një nivel të lartë skepticizmi ndaj demokracisë në tërësi, dhe ajo që vërtet ndihmon, statistikisht, është të investoni në programe pikërisht atje”, tha ajo. /Telegrafi/