Botë Nga Bota

Dekada që kaluam na “afroi me hapësirën” dhe në lojë kishte edhe një lojtar privat – por çfarë pritet të ndodhë më tej?

Para 4 vitesh

Dy vjet pas fillimit të dekadës, më 25 maj 2012, një kapsulë e vogël në formë të një pike loti mbërriti në Stacionin Hapësinor Ndërkombëtar, e mbushur me ngarkesa dhe furnizime për ekuipazhin që jetonte në bord.

Misioni i saj për furnizim nuk ishte i jashtëzakonshëm, por vet automjeti ishte unik: ishte një kapsulë e ngarkesave Dragoit, në pronësi dhe e drejtuar nga një kompani private e quajtur SpaceX, përcjell Telegrafi.

Para vitit 2012, vetëm automjetet e operuar nga qeveritë kishin vizituar Stacionin Hapësinor Ndërkombëtar ndonjëherë. Dragoi ishte automjeti i parë komercial që u fut në stacion.

Pika kryesore ishte një arritje kurorëzuese për industrinë komerciale, e cila ka ndryshuar përgjithmonë sektorin e fluturimeve në hapësirë gjatë 10 viteve të fundit, përcjell Telegrafi.

Këtë dekadë, industria e hapësirës ka parë një ndryshim në mënyrën e të bërit biznes, me aktorë të rinj që kërkojnë të kapitalizojnë tregje të ndryshme dhe projekte më ambicioze.

Rezultati ka qenë një shpërthim i rritjes brenda sektorit komercial. Kjo po lejon hyrje më të lehtë në hapësirë se kurrë më parë, me rezultate pozitive dhe negative.

Një rritje e tillë po i jep industrisë hapësinore komerciale shumë vrull që pritet të rezultojë në vitet 2020, por nuk është e qartë nëse ky ritëm është diçka që mund të mbahet.

Për pjesën më të madhe të shekullit të 20-të, kompanitë që ndërtuan ato raketa dhe anije kozmike nuk ishin përqendruar thjesht në udhëtimin në hapësirë.

Në vend të kësaj, kontraktorët e specializuar në teknologjitë hapësinore, ishin të përqendruar edhe në fushat e tjera të teknologjisë, si aviacioni dhe mbrojtja.

Ata ndoqën kontrata thjesht qeveritare – qoftë nga NASA ose Departamenti i Mbrojtjes – dhe më shpesh qeveria u tha atyre saktësisht se çfarë të bënin.

“Sipas modelit të vjetër, qeveria do të angazhojë Lockheed ose Boeing ose dikë për të ndërtuar njërën nga këto raketa”, thotë Brian Weeden, drejtori i planifikimit të programeve për Fondacionin Secure World.

“Pothuajse të gjitha paratë do të vinin nga qeveria, dhe qeveria do të kishte kontroll pothuajse të plotë mbi atë që u ndërtua”.

Të gjitha këto gjëra janë në pronësi dhe administrohen nga NASA, megjithëse ato janë ndërtuar nga kontraktorët.

Shfaqja e një lojtari të ri

Por në vitet 2000, një lojtar i ri u shfaq në arenën hapësinore tregtare. Space Exploration Technologies Corp., e udhëhequr nga miliarderi Elon Musk, mori një rrugë të ndryshme.

Kompania ishte e përqendruar thjesht në udhëtimin në hapësirë, me një qëllim afatgjatë shumë ambicioz: të fillojë një zhvendosje në Mars një ditë. Së pari, duhej të ndërtonte raketa aktuale, dhe ndërmarrja duhej të ishte fitimprurëse duke e bërë këtë.

E “armatosur” me investime private nga Musk dhe të tjerë, SpaceX filloi të zhvillojë raketa më vete.

Dhe në vend që të përqendrohej tërësisht në kontratat qeveritare, SpaceX ndoqi çdo klient që mund të ndiqte, nga NASA dhe DoD, te operatorët komercial dhe ndërkombëtar satelitor.

Nëse keni pasur diçka që ju nevojitej për të arritur në hapësirë, SpaceX dëshironte ta “fluturonte” atë për ju.

Çfarë pritet më tej?

Por gjithmonë ka një shqetësim.

Është e paqartë se çfarë do të bëjë kjo me hapësirën rreth Tokës.

Tashmë, ekziston shqetësimi se kaq shumë satelitë do të transformojnë qiellin e natës, duke e bërë të vështirë për astronomët të bëjnë vëzhgime të hollësishme të Universit.

Gjithashtu vendosja e mijëra satelitëve në orbitë gjatë viteve të ardhshme mund të rrisë në mënyrë drastike shanset e përplasjeve.

Ndërsa dekada tjetër po fillon, industria e hapësirës tregtare do të ketë shumë për të provuar.

Kompanitë e shumta private po synojnë të dërgojnë robotët në Hënë në vitet e ardhshme, ndërsa SpaceX, Blue Origin dhe shumë më tepër premtojnë të dërgojnë njerëz në Hënë një ditë.

Megjithatë, së paku deri më tani, është e paqartë se sa kohë do të merr për të arritur atje, nëse ata mund ta bëjnë atë ndonjëherë. /Telegrafi/