Studiuesja Emilia Conforti rrëfen se si ruhet gjuha dhe tradita arbëreshe në Itali

E ka ruajtur me xhelozi gjuhën shqipe, ashtu sikurse e ruajtën ndër shekuj edhe shumë arbëresh të tjerë të Italisë. Madje, nuk është mjaftuar me kaq: Emilia Conforti ka ardhur në Kosovë që të përvetësojë gjuhën shqipe, në lexim dhe në të shkruar.

Ajo është bashkëpunëtore në Universitetin e Kalabrisë, ku edhe bënë hulumtime, ndërsa më parë ka qenë e angazhuar edhe në Universitetin e Prishtinës.

Conforti tregon se gjuha e arbrit vazhdon të flitet në familjet shqiptare të cilat u shpërngulën në Italinë Jugore pas vdekjes së Skënderbeut – para pesë shekujsh. Sipas saj, arbëreshët kanë huazuar fjalë të shumta edhe nga italishtja, por duke u dhënë prapashtesa nga shqipja. Teksa shton se arbërishtja nuk i ka marrë fjalët standarde të shqipes, duke e bërë që të duket dialekt tjetër. E, pavarësisht këtyre, ajo thotë se nëse një arbëresh dhe shqiptar duan të komunikojnë së bashku, munden pa problem.

Përveç gjuhës, ajo tregon se arbëreshët kanë ruajtur edhe traditat e të parëve.

“Po tradita popullore kanë, i kanë edhe përrallat, edhe këngët, edhe shprehje dhe fustane, i bëjnë vallet çdo vit. Është ruajtur shumë mirë, kanë kaluar 500 vjet”, theksoi ajo.

Për të ndihmuar komunitetin arbëresh në Itali, tregon se kanë krijuar disa fonde kombëtare përmes së cilave kanë organizuar kurse për të mësuar gjuhën shqipe. Ndërsa kur jemi tek ruajtja e traditës, është pikërisht dëshira për të lexuar dhe mësuar këngët shqip. Ajo që e ka shtyrë Confortin që pastaj ta mësojë gjuhën shqipe në universitet.

Ajo thotë se edhe arbëreshët e tjerë, kanë interesim të dukshëm për të mësuar dhe përvetësuar shqipen.

“Në Itali është ligji që ruan pakicat minoritare. Për këtë punë ne kemi pasur disa fonde kombëtare, ku i kemi bërë disa kurse në shkollë, punën në bashki, që merret me ruajtjen gjuhësore dhe traditat e vendit. Pastaj, fondet u pakësuan, dhe kurset zhvillohen por jo si para 10 vjetëve. Kanë interes sepse babi im e flet shqipen, por as nuk lexon dhe as nuk shkruan, edhe gjyshja. Alfabeti është shumë ndryshe, sepse alfabeti italian i ka 21 shkronja, ndërsa shqipja i ka 36”, tha studiuesja e gjuhës shqipe.

Ndryshe, viti 2003 për arbëreshen Emilia Conforti shënon vizitën e saj të parë në Kosovë, për të ndjekur Seminarin e Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Shqiptare, gjë që i ka ndihmuar të flas më rrjedhshëm. /KP/