Jozef Shvejk i thotë me krenari oficerit të tij epror: “Z. kolonel unë raportoj para jush me përkushtim, sepse jam idiot!”. Ai ishte përjashtuar njëherë nga ushtria austro-hungareze për shkak të të qenit budalla. Që atëherë e siguronte bukën e gojës në Pragë, duke shitur qen të vjedhur.
Kur dëgjoi lajmin e vrasjes së Franz Ferdinandit, Shvejk e ngatërroi në fillim Arkidukën me një tjetër Ferdinand që merrej me pastrimin e rrugëve nga jashtëqitja e qenve. Në luftën që pasoi, Shvejku thirret sërish nën armë për t’i shërbyer perandorisë.
“Aventurat fatale të ushtarit të mirë Shvejk gjatë Luftës Botërore” (i njohur më shumë si “Ushtari i mirë Shvejk”) përshkruajnë rrugëtimin e budallait të vetëshpallur për në frontin e luftës. Midis viteve 19212-1923, Hasheku (Jaroslav Hašek) botoi tri vëllime të satirës së tij kundër luftës – midis 1921 dhe 1923.
Kur vdiq ishte duke shkruar vëllimin e katërt. Shvejk është shejtan-budalla që lëviz sa andej-këtej duke iu bindur patronëve të ndryshëm. Zbaton verbërisht urdhrat që i jepen. I thuhet të kujdeset për çdo dëshirë të bashkëshortes së togerit dhe Shvejk bën çfarë të dojë kjo e fundit, madje edhe fle me të.
Kur urdhërohet t’i gjejë togerit një qen, ai vjedh atë një koloneli. Për ta ndëshkuar, ky i fundit dërgoi front të gjithë batalionin ku bënte pjesë Shvejk. Gjithsesi, Shvejku arrin të hidhet nga treni që po udhëtonte në frontin lindor në provincën austro-hungareze të Galicisë. Vazhdon të ecë në këmbë, por të vetët e ngatërrojnë për një dezertor rus dhe mezi i shpëton togës së pushkatimit. I ribashkohet batalionit dhe romani përfundon para se Shvejk të përjetojë luftimet në front.
Shvejk shpesh krahasohet me Josarianin, kapitenin amerikan në romanin “Catch-22” të Helerit (Joseph Heller), synimi i të cilit është t’i mbijetojë me çdo kusht Luftës së Dytë Botërore. Heleri hodhi poshtë insinuatat se u frymëzua nga Hashek, duke e përshkruar historinë e tij si “thjesht një libër qesharak”.
Por, nëse kjo do të ishte e saktë, Shvejk do të ishte thjesht një idiot. Në fakt, ai është mjeshtër i mashtrimit, një njeri i vockël që e mban veten jashtë luftës së regjimit thjesht duke ndjekur urdhrat. Vetë jeta e Hashekut ishte thuajse po aq kaotike sa ajo e personazhit të tij. Edhe ai u dërgua të luftonte në frontin lindor. Më vonë u bashkua me Ushtrinë e Kuqe dhe u lidh me Trockin (Leon Trotsky), duke i shkëputur përfundimisht lidhjet e tij komuniste. Shumë shkrimtarë janë përpjekur ta përfundojnë sagën e tij (Bertolt Brecht shkroi një dramë në të cilën Shvejku kryqëzon fatin e tij me atë të Adolf Hitlerit).
Por, askush nuk e ka kapur me aq sukses imagjinatën e çekëve sa Hasheku, i ndihmuar nga ilustrimet e tipit Tintin të Ladas (Josef Lada) në botimet e hershëm. Termi “To Svejk” (Si Shvejku) ka hyrë në fjalorin çek dhe do të thotë të minosh autoritetin përmes marrëzisë. Në vitin 1968, kur Bashkimi Sovjetik vendosi Husakun (Gustáv Husák) si udhëheqësin e Çekosllovakisë pas Pranverës së Pragës, ai u bëri thirrje njerëzve që të “Ndalnin shvejkizimin e tyre” (duke mos kuptuar metaforën sovjetikët e lavdëruan veprën e Hashekut).
Personazhi Shvejk ka lënë gjurmë në të gjithë Evropën. Nga Athina në Varshavë, me dhjetëra imitime. Kryeministrja e Lituanisë, Ingrida Simonyte, citon rregullisht Shvejkun në fjalimet e saj.
Sot, pjesa më e madhe e asaj që dikur ishte Galicia është në Ukrainë. Tani ushtarët rusë që po zhvillojnë një luftë të pakuptimtë në atë vend, nuk do të bënin keq sikur ta lexonin romanin “Ushtari i mirë Shvejk”. Nëse kanë fat, mund t’i frymëzojë që të përpiqen që të “shvejkizojnë” veten e tyre. /Burimi: “The Economist”/ Në shqip nga: Bota.al/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëParaqitja e tmerrshme e Mbretëreshës së ndjerë flet për fundin e epokës së statujave
INTIME
“Liria e së nesërmes”: A e njeh ky njeri rrugën e paqes mes Izraelit dhe Palestinës?
Karnavalet, origjina dhe domethënia
Harta e shteteve të Evropës, gjatë 2400 vjetëve
Fillimet romantike të Naim Frashërit dhe novela “Katër stinët”
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
Më të lexuarat
John Terry zbulon historinë e patreguar se si ai udhëhoqi kryengritjen te Chelsea ndaj një trajneri
"Vuçiq e mendonte Slloveninë Eldorado serbe, kurse diplomatët e saj vegla të tij", ish-diplomatë serbë flasin për skandalin e fundit të Vuçiqit
Në sy të mbesës 8-vjeçare, çifti i të moshuarve nga Kosova arrestohen sapo zbresin në Gjermani
Pasuria e guvernatorit të BQK-së, drejtorit ATK-së dhe drejtorit të Doganës
“Veç me ia ba një vendbanim në gjykatë”, ish-zyrtari i Komunës së Prishtinës del para gjykatës me 24 aktakuza për korrupsion
Klopp e donte lojtarin që sot luan për Liverpoolin, por bordi kërkonte një tjetër - si nisi mosmarrëveshja mes tyre