Pse Moldavia ka frikë se mund të jetë “caku i radhës i Putinit”?

Tensionet po rriten në Moldavi, një vend i vogël në kufirin jugperëndimor të Ukrainës, ku Rusia është akuzuar se ka hedhur bazat për një grusht shteti që mund ta “tërheqë” këtë vend drejt luftës së Kremlinit.

Presidentja e Moldavisë, Maia Sandu, ka akuzuar Rusinë për përdorimin e “diversantëve” të maskuar si civilë për të nxitur trazira në mes të një periudhe paqëndrueshmërie politike, duke i bërë jehonë paralajmërimeve të ngjashme nga presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky.

Presidenti rus Vladimir Putin ndërkohë ka akuzuar pa bazë Kievin për planifikim të sulmit të tij në një territor pro-rus në Moldavi, ku Moska ka një bazë ushtarake, duke rritur frikën se ai po krijon një pretekst për një aneksim të stilit të Krimesë.

Në anën tjetër, presidenti i SHBA-së, Joe Biden u takua me presidenten Sandu në margjinat e udhëtimit të tij në Varshavë javën e kaluar, duke shënuar përvjetorin e një viti të agresionit rus në Ukrainë.

Edhe pse nuk ka asnjë shenjë se ai e ka pranuar ftesën e saj për ta vizituar këtë vend, Shtëpia e Bardhë tha se ai riafirmoi mbështetjen për “sovranitetin dhe integritetin territorial” të Moldavisë, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.

Por çfarë po ndodh në Moldavi?

Në fillim të këtij muaji, Zelensky paralajmëroi se inteligjenca ukrainase përgjoi një plan rus për të destabilizuar – një situatë politike tashmë të paqëndrueshme – në Moldavi.

Dorëheqja e fundit e kryeministrit të vendit pasoi një periudhë të vazhdueshme krizash, të kryesuar nga rritja e çmimeve të gazit dhe inflacioni i lartë.

Kryeministri i ri i Moldavisë ka vazhduar përpjekjet pro-BE të qeverisë, por protesta pro-ruse kanë ndodhur që atëherë në kryeqytetin, Kishinau, të mbështetura nga një parti politike ekstreme, pro-Moskës.

Lexo po ashtu Çfarë mund të ndodhë në 12 muajt e ardhshëm në Ukrainë dhe a mund të ketë "një goditje vendimtare" atje?

Dhe mes tensioneve, presidentja e Moldavisë Sandu lëshoi një akuzë të drejtpërdrejtë se Rusia po kërkonte të përfitonte nga situata.

Sandu tha se qeveria vjeshtën e kaluar kishte planifikuar për “një seri veprimesh që përfshijnë diversantë të cilët kanë kaluar trajnime ushtarake dhe janë maskuar si civilë për të kryer veprime të dhunshme, sulme mbi ndërtesat qeveritare dhe marrje pengjesh”.

Sandu gjithashtu pretendoi se individë të maskuar si “e ashtuquajtura opozitë” do të përpiqeshin të detyronin një ndryshim pushteti në Kishinau përmes “veprimeve të dhunshme”.

CNN shkruan se megjithatë nuk është në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur këto pretendime, përcjell Telegrafi.

“Është e qartë se këto kërcënime nga Rusia dhe oreksi për të përshkallëzuar luftën ndaj nesh është shumë i lartë”, ka thënë për CNN, Iulian Groza, ish-zëvendësministri i Jashtëm i Moldavisë dhe tani drejtor i Institutit për Politikat dhe Reformat Evropiane me bazë në Kishinau.

“Moldavia është vendi më i prekur pas Ukrainës (nga) lufta”, tha ai. “Ne jemi ende një vend i vogël, i cili ka ende një ekonomi të pazhvilluar dhe kjo krijon shumë presion”.

Çfarë po planifikon Rusia?

Pavarësisht “pretendimet e Moskës për pafajësi”, veprimet e saj në lidhje me Moldavinë kanë një ngjashmëri të habitshme me lëvizjet që ajo bëri përpara aneksimit të Krimesë në vitin 2014 dhe pushtimit të saj në shkallë të plotë të Ukrainës vitin e kaluar, shkruan më tej CNN, përcjell Telegrafi.

Të martën, Putin revokoi një dekret të politikës së jashtme të vitit 2012 që njihte pjesërisht pavarësinë e Moldavisë, sipas Reuters.

Më pas, të enjten, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë akuzoi Ukrainën për “përgatitjen e një provokimi të armatosur” kundër rajonit separatist pro-rus të Moldavisë të Transnistrisë “në të ardhmen e afërt”, raportoi media shtetërore TASS.

Megjithatë, asnjë provë apo detaje të tjera nuk u ofruan për të mbështetur akuzën e ministrisë dhe ajo është hedhur poshtë nga Moldavia.

Por ky pretendim i ka vënë liderët perëndimorë në “alarm”, pretendim që vjen pothuajse saktësisht një vit pasi Putin bëri pohime të ngjashme, të paargumentuara se rusët ishin në shënjestër në Donbas – krahu lindor i Ukrainës ku Moska kishte mbështetur separatistët militantë që nga viti 2014 – duke e lejuar atë të pretendojë se pushtimi i vendit është çështje vetëmbrojtjeje.

“Ka qenë rasti më parë – ne kemi parë aktivitete të vazhdueshme të Rusisë duke u përpjekur të eksplorojë dhe shfrytëzojë hapësirën e informacionit në Moldavi duke përdorur propagandë”, tha Groza.

Lexo po ashtu Brenda bunkerit sekret në Kiev, ku Zelensky jeton që nga dita e parë e pushtimit rus në Ukrainë

“Me luftën, të gjitha këto instrumente që Rusia po përdorte më parë janë shumëfishuar dhe intensifikuar”, theksoi ai. “(Dhe) Ajo që ne shohim është një riaktivizim i përfaqësuesve politikë rusë në Moldavi.”

“Unë shoh shumë ‘gjurmë’ të forcave ruse, shërbimeve ruse në Moldavi”, tha kryeministri i Polonisë Mateusz Morawiecki për CBS të dielën e kaluar. “Ky është një vend shumë i dobët dhe ne të gjithë duhet t’i ndihmojmë ata”.

Pse në Moldavi?

Në qendër të interesave të Rusisë në Moldavi është Transnistria, një territor i shkëputur që rrëshqet përgjatë krahut lindor të vendit dhe ka strehuar trupat ruse për dekada.

Territori – një enklavë prej 1300 milje katrorë në bregun lindor të lumit Dniestër – ishte vendi i një qendre ushtarake ruse gjatë viteve të fundit të Luftës së Ftohtë.

Ajo e shpalli veten republikë sovjetike në vitin 1990, duke kundërshtuar çdo përpjekje të Moldavisë për t’u bërë një shtet i pavarur ose për t’u bashkuar me Rumaninë pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik.

Kur Moldavia u bë e pavarur vitin tjetër, Rusia u fut shpejt si një e ashtuquajtur “forcë paqeruajtëse” në Transnistria, duke dërguar trupa për të mbështetur separatistët pro-Moskë atje.

Lufta me forcat moldave dhe konflikti përfundoi në vitin 1992.

Transnistria nuk u njoh ndërkombëtarisht, madje as nga Rusia, por forcat moldave e lanë atë një shtet de facto të shkëputur.

Ky bllokim ka lënë territorin dhe rreth 500,000 banorët e tij të bllokuar në harresë, me Chisinau që praktikisht nuk ka kontroll mbi të deri më sot.

Pse ka rëndësi Moldavia?

Moldavia është një vend në një udhëkryq mes lindjes dhe perëndimit.

Qeveria e saj dhe shumica e qytetarëve të saj duan lidhje më të ngushta me BE-në dhe vendi arriti statusin e kandidaturës vitin e kaluar.

Por është gjithashtu shtëpia e një fraksioni të shkëputur dhe ka qenë një pikë ndezjeje në periferi të pushtimit rus të Ukrainës për vitin e kaluar, me raketat ruse që kaluan në hapësirën ajrore të Moldavisë në disa raste, duke përfshirë në fillim të këtij muaji.

Lexo po ashtu Si erdhi deri te dështimi i “planit fillestar” dhe çfarë po kërkon më tej Putini në Ukrainë?

Dhe një seri shpërthimesh në Transnistria prillin e kaluar nxitën shqetësimet se Putini po kërkonte të “tërhiqte” territorin në luftën e tij.

Sidoqoftë, vështirësitë në përparim ushtarak të Rusisë që atëherë e kishin zbutur përkohësisht këtë frikë. Pavarësisht kësaj, zyrtarët në Moldavi e kanë paralajmëruar Perëndimin se vendi i tyre mund të jetë i pari në listën e Putinit.

Në këtë drejtim, muajin e kaluar, kreu i Shërbimit të Sigurisë së Moldavisë paralajmëroi se ekziston një rrezik “shumë i lartë” që Rusia të nisë një ofensivë të re në lindje të Moldavisë në vitin 2023.

Moldavia nuk është anëtare e NATO-s, duke e bërë atë më të prekshme ndaj agjendës së Putinit.

Dhe nëse Rusia do të nisë një ofensivë të pranverës që përqendrohet në jugun e Ukrainës, ajo mund të kërkojë sërish të zvarritet drejt Odesës dhe më pas të lidhet me Transnistrinë, duke krijuar në thelb një urë tokësore që përshkon Ukrainën jugore dhe e afron edhe më afër territorit të NATO-s. /Telegrafi/