Ndërprerja e energjisë elektrike në Spanjë dhe Portugali: çfarë e shkaktoi dhe a pati ndonjë sulm kibernetik?

Disa vende në Evropë janë përpjekur të rivendosin energjinë elektrike pas një ndërprerjeje të madhe të energjisë që shkaktoi ndërprerje, shkruan The Guardian.

Spanja, Portugalia dhe disa pjesë të Francës jugperëndimore pësuan një ndërprerje masive të energjisë të hënën, me qytete të mëdha duke përfshirë Madridin, Barcelonën dhe Lisbonën midis atyre që u prekën, transmeton Telegrafi.

Shtëpi, zyra, trena, semaforë dhe madje edhe turneu i hapur i tenisit në Madrid u goditën, duke shkaktuar kaos për miliona njerëz dhe duke nxitur një përpjekje nga qeveritë spanjolle dhe portugeze dhe operatorët e rrjetit, për të kuptuar problemin dhe për ta zgjidhur atë.

Çfarë ndodhi?

Red Eléctrica de España (REE), rrjeti elektrik i Spanjës, tha se Spanja dhe Portugalia u goditën nga “el cero” – zero.

Homologu i saj portugez, Redes Energéticas Nacionais (REN), tha se ndërprerja filloi në orën 11:33 të mëngjesit sipas kohës së Evropës Perëndimore.

Deri në mes të pasdites, operatori spanjoll, i cili është pjesërisht në pronësi të shtetit, tha se kishte filluar të rikuperonte tensionin në veri, jug dhe perëndim të gadishullit Iberik.

Procesi i rimëkëmbjes mund të kryhej vetëm gradualisht, për të shmangur mbingarkesën e pjesëve të rrjetit ndërsa çdo gjenerator lidhet.

Endesa, kompania më e madhe e energjisë në Spanjë me 10 milionë klientë, dhe Iberdrola, ofruesi i dytë më i madh, thanë se po punonin me REE në përputhje me protokollet e përcaktuara.

Çfarë e shkaktoi?

Kryeministri portugez, Luís Montenegro, tha se problemi e kishte origjinën në Spanjë. REN i Portugalisë tha se një “fenomen i rrallë atmosferik” kishte shkaktuar një çekuilibër të rëndë të temperaturave që çoi në mbyllje të përhapura.

“Për shkak të ndryshimeve ekstreme të temperaturës në brendësi të Spanjës, pati lëkundje anormale në linjat e tensionit shumë të lartë (400 kV), një fenomen i njohur si ‘dridhje atmosferike e induktuar’. Këto lëkundje shkaktuan dështime të sinkronizimit midis sistemeve elektrike, duke çuar në shqetësime të njëpasnjëshme në të gjithë rrjetin evropian të ndërlidhur”, tha REN.

Rreziqet që u paraqiten sistemeve elektrike nga ndryshimet e mëdha në temperaturat atmosferike janë të njohura mirë në industri, edhe nëse është e rrallë që problemet të shfaqen në këtë shkallë.

“Për shkak të ndryshimit të temperaturës, parametrat e përçuesit ndryshojnë pak. Kjo krijon një çekuilibër në frekuencë”, tha Taco Engelaar, drejtor menaxhues në Neara, një ofrues softuerësh për shërbimet e energjisë.

Georg Zachmann, një bashkëpunëtor i lartë në Bruegel, një organizatë kërkimore në Bruksel, tha se sistemi kishte pësuar “shkëputje të njëpasnjëshme të termocentraleve” – ​​përfshirë një në Francë – kur frekuenca e rrjetit ra nën standardin evropian prej 50Hz.

A mund të ketë qenë ndonjë lojë e keqe?

Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa, i cili ishte kryeministër i Portugalisë nga viti 2015 deri në vitin 2024, tha se “nuk ka prova se ishte një sulm kibernetik”, por paralajmëroi se shkaku përfundimtar ishte ende i paqartë.

Zëvendëspresidentja e lartë e Komisionit Evropian, Teresa Ribera, i tha gjithashtu Radio 5 të Spanjës se nuk kishte prova se një akt i qëllimshëm kishte shkaktuar ndërprerjen.

Megjithatë, këshilli i sigurisë kombëtare të Spanjës u mblodh të hënën për të vlerësuar ndërprerjen. Kryeministri i Portugalisë tha se ishte shumë herët për të thënë me siguri se çfarë e shkaktoi ndërprerjen.

Cili është roli i burimeve të rinovueshme?

Spanja është në rrugën e saj për t’u bërë një lider në energjinë e gjelbër: ka diell dhe erë të bollshme. Viti i kaluar ishte një periudhë rekord për prodhimin e energjisë së rinovueshme, e cila përbënte 56% të të gjithë energjisë elektrike të përdorur. Deri në vitin 2030, kjo përqindje do të rritet në 81.

Ky ndryshim do ta ndihmojë Spanjën të heqë dorë nga varësia e saj nga importet e energjisë, por sjell edhe sfidat e veta. Çdo rrjet kombëtar në botë do të duhet të shpenzojë shumë për të përmirësuar sistemet e shpërndarjes, për të lidhur gjenerimin e shpërndarë të rinovueshëm dhe për të siguruar që ai të jetë i balancuar.

Çfarë është balancimi i rrjetit?

Rrjeti ka nevojë për menaxhim të vazhdueshëm për të siguruar që nuk mbingarkohet nga shumë prodhim, ose të mbetet i shkurtër nga shumë pak. Stacionet e energjisë do të fiken automatikisht nëse frekuenca del nga diapazoni normal. Për të rinisur, ato duhet të rilidhen me përdoruesit.

Balancimi ka qenë i rëndësishëm për sa kohë që ka pasur një rrjet, por ka më shumë vëmendje në këtë çështje për shkak të kalimit të shpejtë në burime të rinovueshme si diellore dhe e erës, të cilat janë me ndërprerje.

Turbinat rrotulluese me gaz kanë qenë teknologjia standarde për menaxhimin e frekuencës për dekada, por burimet e rinovueshme do të kenë nevojë për investime në opsione të tjera si volantë ose elektronikë të përparuara të energjisë.

“Nuk mund ta injorosh. Ju nevojiten mjetet për ta mbajtur sistemin në funksion “, tha Zachmann.

A shkaktuan probleme lidhjet ndërkombëtare?

Engelaar tha se një dështim kaq i përhapur ishte “jashtëzakonisht i pazakontë”. Megjithatë, ka pasur shembuj të mëparshëm.

Në vitin 2003, një problem me një linjë hidroelektrike midis Italisë dhe Zvicrës shkaktoi një ndërprerje të madhe në të gjithë Italinë për rreth 12 orë.

Një mbingarkesë me energji në Gjermani në vitin 2006 shkaktoi ndërprerje deri në Portugali dhe Marok.

“Ndërlidhja midis vendeve është jetike për ndarjen e energjisë së pastër, por gjithashtu krijon rrugë të reja për përhapjen e shpejtë të dështimit”, tha Engelaar.

Megjithatë, Zachmann i Bruegel tha se ndërlidhjet gjithashtu ndihmojnë në parandalimin e përkeqësimit të problemeve. Ndërlidhja me Francën do ta bëjë “shumë më të lehtë rikthimin e sistemit të energjisë elektrike”.

“Po, problemet përhapen, por në të njëjtën kohë sistemi më i madh vepron si një tampon dhe parandalon përshkallëzimin e krizës”, tha ai. /Telegrafi/