METAMORFOZA E NJË KRYEQYTETI

Nga: Ylljet Aliçka

U zgjua rreth mesnatës nga disa gudulisje mbi kurriz. Ishin minjtë që, sapo binte errësira, bridhnin lirisht nëpër dhomë. Mbuloi kokën dhe la t’i dilte jashtë batanijes ushtarake vetëm hunda. Ndiente ndot nga minjtë dhe mall për familjen.

Mundi t’i përmbante me vështirësi lotët. Pas pak pyeti veten se pse duheshin përmbajtur lotët dhe ashtu i dorëzuar, i la t’i derdheshin çurkë. Ajo qe një natë ethesh e gjumi të trazuar.

Të nesërmen u zgjua nga të qarat e çiliminjve në çerdhen ngjitur me derën e tij. U la me currilin e pakët të një ibriku para derës së çerdhes dhe pasi hëngri pjesën e mbetur të ushqimit nga mbrëmja, u paraqit te zyrat e këshillit ku i caktuan vendin e punës: stalla e lopëve, atje ku do kujdesej për ushqimin e lopëve, leximin e shtypit dhe pastrimin e stallës.

Për sa i përket ushqimit të lopëve, nuk ju garantoj se do mund ta përmbush këtë detyrë, pasi nuk kam shumë përvojë…

Po çar di të përmbushësh? – e pyeti Pashku.

Unë kam bërë poezi… vjersha…

Kuptova, – tha serioz Pashku, – atëherë na bëj një vjershë, për arrestimin e Nevzatit.

Cilit Nevzat? – u hutua poeti.

Sabotatorit të pasurisë socialiste, këlyshit të një familjeje diversantësh…

Dakord, po unë… nuk se mund të shkruaj kështu… Nuk e di ç’t’ju them.

Qartë, – ia preu shkurt Pashku. – Nuk të frymëzokërka arrestimi i Nevzatit.

Jo s’e nuk i dënoj armiqtë, por s’mundem kështu, tak-fak.

Po kush të detyroi ta bësh vjershën me urgjencë… kur të të vijë, ai… frymëzimi…

Pashku e prezantoi po atë mëngjes me kolegët e punës në stallën e vetme të kooperativës. Stallierët s’kishin asgjë të ngjashme me fshatarë buzagaz me kallinj në duar. Poeti ndjeu mëshirë për ato fytyra të thara, braktisur mes malesh, më pas mëshiroi veten. Kjo ndodh shpesh, ne kemi mëshirë për të tjerët dhe harrojmë të mëshirojmë veten.

E pritën ftohtë. Zhytur në monotoninë e jetës në mal, kooperativistët militantë kishin tjetër koncept për fjalën riedukim. Sa herë u binte në dorë ndonjë gjah nga kryeqyteti, atyre iu ngjallej një smirë e fshehtë ndaj bythpambukësve grurëngrënës (ata vetë hanin bukë misri) e nuk ngopeshin së spiunuari e torturuari shpirtërisht.
Ditën e parë të punës Beniamini e nisi me leximin e shtypit, duke zgjedhur me kujdes ato lajme që i përshtateshin interesave politiko-kulturore të stallierëve.

Lexoi lajmi e parë që i tërhoqi vëmendjen:

Miçon e karakterizon dashuria për shokun.

Dhe më tej:

Jo me justifikime, por me masa këmbëngulëse realizohen detyrat.

Poeti ngre kokën, hedh vështrimin nga stallierët, nga fytyrat e tyre të vrara s’kuptoje dot gjë. Kalon në faqen e dytë të gazetës:

Brigadierja Makbule ka marrë zotim të kursejë 200 tonë pambuk mbi detyrat.

Në këndin letrar të faqes së tretë të gazetës i tërheq vëmendjen një poezi me titull Mushkat e luftës. E shoqëron leximin e poezisë me nuancat e nevojshme të zërit:

I patëm pranë në çastet e vështira
Në heshtje duruan lodhje dhe uri
Edhe për to marshimet qenë të rënda
Edhe për to mungoi një grusht tagji

Vëmendja e stallierëve njeh ngritje. E paqartë nëse kjo vjen si rezultat i ndryshimit të tonit të zërit apo nga niveli artistik i poezisë. Më pas poeti kalon në faqen e katërt mbushur kryesisht me lajme nga bota:

Të korra të mbara në krahinën e Shansisë të Republikës Popullore të Kinës…

Klika e Pak Cen Hisë intensifikon me tërbim shtypjen barbare kundër popullit jugkorean…

Vëmendja e stallierëve pëson rënie. Atëherë, Beniamini vendos ta mbyllë leximin e shtypit të kësaj dite me një tjetër poezi, shkruar nga një poet, me gjasë i profesionit blegtor, titulluar Një natë vjeshte me stuhi.

Një natë vjeshte me stuhi
Frynte erë e binte shi
Në rrezik tufa me dhi…

Stallierët duartrokasin fort, shenjë e qartë kjo se shija letrare bëhet njësh me profesionin.

Pas leximit të shtypit, Beniamini i futet punës për pastrimin e stallës. Flet pak e punon shumë.

Të nesërmen bën të njëjtën gjë, ashtu si edhe ditët që pasojnë, pa ndonjë ngjarje të veçantë: zgjohet herët nga të qarat e çiliminjve, ha në dhomë një mëngjes të thjeshtë, shkon në stallë dhe pasi u lexon shtypin fshatarëve, nis e pastron stallën.

Një herë në muaj, ai bashkë me fshatarët zbavitet në vatrën e kulturës duke parë filmin që sjell një kinema lëvizëse, e cila shfaq mbi një beze të zhubrosur filma me spiunazh apo me luftë, tema këto tepër të pëlqyera nga fshatarësia kooperativiste.

Drekën e ha i vetmuar te mensa e kooperativës, ku bie në dashuri platonike apo gjysmë platonike me kuzhinieren. Sa herë që kuzhinierja përvesh llërët leshtore nga nxehtësia e furrës së gatimit, asaj i zbulohet mjaftueshëm një pjesë nga gjinjtë e bëshëm, mbi të cilët poeti hedh të tilla vështrime që meritojnë cilësimin mëkatar. Mendime erotike këto që përligjen për një njeri të vetmuar. Natyrisht, kuzhinierja i ndien vështrimet epshore të poetit dhe i dhuron një nënqeshje kuptimplotë. Beniamini mezi pret të gdhihet e nesërmja për të zgjeruar vështrimin mbi peizazhin e hireve të kuzhinieres. E tillë është jeta, askush nuk e di se ç’na sjell e nesërmja.

Ai nuk ka ndier ndonjëherë joshje të tillë, sido që nuk është i vetëdijshëm nëse kjo është dashuri e vërtetë, apo thjesht pasojë banale e vetmisë.

E ruan kuzhinieren nga dritarja kur ajo shkon të mbushë ujë te burimi i fshatit, për të dalë me vrik dy minuta pas saj, kësisoj të koincidojë edhe ai me bidonin e tij në një takim të rastësishëm baritor te burimi. Aty harron gjithë ç’kish menduar t’i thotë dhe pasi e ndihmon për të ngritur bucelat e saj, shkëmben dy-tri fjalë mirësjelljeje, kthehet i vetmuar në dhomën e zymtë, ku zhytet në leximin e veprave riedukuese dhe shtypit të përditshëm.

Një ditë në mensë, pasi ishin larguar të gjithë, guxoi t’i thoshte si me pëshpërimë se ajo kishte tipare të ngjashme me Aksinjën e…

Cilën Aksinjë? – ia pret ajo.

He, he… – qesh kot poeti. – Është një kolkoziane, personazhi Shollohovit te Doni i Qetë…

Kuzhinierja zgërdhihet dhe e fton poetin ta ndihë brenda kuzhinës të ngrejë kazanin me ujë.

Ai nuk ka nevojë të hapë derën. Dera është e hapur. Poeti pyet veten nëse kjo ftesë fsheh diçka.

I përkëdhelur në sedrën e burrit, hyn krenar për të ngritur kazanin me ujë. Porsa po kalon pragun, kuzhinierja e tërheq nga jaka pa ceremoni dhe nis ta kafshojë në buzë, në qafë, tek i mërmërit: para se të ngresh kazanin, më ngri më parë mua… e mos më dërdëllit mua, jo Asimja, jo…

I kapur në befasi, poeti belbëzon:

Ç’bën, do na kapin…

Por ajo, ashtu e nxehtë, ndofta e ka nga puna në kuzhinë, mendon poeti, vazhdon ta ndukë gjatë e me pasion. Poeti e kupton se puthja nuk ka të mbaruar.

Ajo e lëshon.

Do na kapin po të rrish ti si tuhaf, – i hakërrehet ajo poetit. – Ç’pret, më zhvish.

Ai nuk e ka të lehtë të braktisë rrugën e virtytit. Nga emocioni humbet fillin e veprimeve dhe nuk kupton se nga duhet nisur zhveshja. Aksinjës shqiptare nuk i merret vesh lehtë se nga fillon njëra bluzë e ku përfundon tjetra.

Me duar që i dridhen nga epshi e frika, e përsëri sypatrembur, ai gjykon se i vetmi gjest i arsyeshëm në atë çast është t’i përkëdhelë kuzhinieres gjoksin. Rreket të shkopsisë një bluzë, qëndisur me motive popullore, por ngatërrohet më pas te një si fund basme mbi pantallona, derisa gjen me vështirësi kopsën që mbërthen ijët e ngjeshura të kuzhinieres. Sapo ia del të fusë dorën nën mbathjet e të fërkojë vithet e saj të kolme, e me dorën tjetër të zbërthejë pantallonat e tij, ai nuk përmbahet dot nga një telash shtesë, lëshon një psherëtimë të thellë dhe ndien lëngun e tij të ngrohtë t’i njomë pjesën e poshtme të pantallonave, dukuri kjo krejt normale për një burrë me shpirt delikat që prej dy muajsh nuk ka prekur femër me dorë. Zëri i zihet në grykë, trimëria i avullon.

Gruaja e kupton me intuitë pamundësinë e poetit, e shtyn me neveri me ca fërgëllima aspak baritore dhe me një frymëmarrje rënkuese fut njërën dorë në pjesë e poshtme të barkut të saj dhe me tjetrën zë e fërkon gjinjtë, ndjekur nga vështrimet përgjëruese të poetit.

Vishu shpejt, – i kërkon ai i merakosur, – sepse…

– Mbylle, o qulls, e mos guxo të më afrohesh më! – zëri i saj ka nuanca të zjarrta.

Ai del i bindur, duke u përpjekur të mbulojë pantallonat e lagura.

Të nesërmen ndihet si në faj tek hyn i ndrojtur në mensë. Nga natyra ai ndërgjegjësohet për diçka vetëm pasi e ka bërë. Kuzhinierja sillet sikur nuk ka ndodhur gjë.

Poeti heq dorë përfundimisht nga koincidenca e mbushjes ujë te burimi dy minuta pas daljes së saj. Mes tyre është ngritur tashmë një gardh nderi.

Të nesërmen leximin e shtypit e nis me një lajm mbi moralin komunist: Të ruajmë të pastër moralin komunist.

Për të kaluar më pas me një lajm për brigadierin pararojë Miço:
Miçoja ka fituar dashurinë e shokëve.
apo
Kur kanë etje bimët, kam edhe unë bujku…,
Nuk është i drejtë mendimi: “Ti lëmë edhe ca se mos e mbledhin mendjen.”

Ai lexon më pas një reportazh nga zonat malore:

Hajdeni moj motra, mblidhuni moj shoqe
Të këndojmë për fshatin, shih si ka ndryshuar.

Në faqen e katërt e tërheq një lajm interesant për rininë kolumbiane:

Asgjë nuk e ndalon dot rininë kolumbiane nga leximi i veprave të marksist-leninistit, shokut Enver Hoxha.

Në faqen e dytë lexon:

Të mbledhim fasulen pa humbje..
Shumë plane u hartuan, po pa bereqet.
Një tjetër lajm i gëzuar i faqes katër:
Rinia azaniane lufton me vendosmëri kundër regjimit të Fosterit.
Vëmendja e stallierëve bie. Ai e ndien dhe i hedh një sy rubrikës së krijimtarisë poetike të faqes së tretë me një poezi nga populli, shkruar me vargje të lira:

Kur lexojmë kokë më kokë te stani
Veprën e 19-të të shokut Enver
Sa dëgjojmë Hrushov, kërcasim dhëmbët
Na ngrihen nga urrejtja lesht’ e kokës

Paskëtaj ai u kthehet përsëri lajmeve të ditës:

Thellë e thellë në batakun e krizës kapitaliste…
Sa më e fortë diktatura e proletariatit, aq më e fortë demokracia socialiste…
Ka organizata rinie që janë në pararojë, por ka dhe të prapambetura…
Rritet prodhimi i qymyrgurit në qytetin e Haipeit në RPK…

Në fund ai e mbyll leximin me një tjetër poezi me fjalën dhëmbë:

T’u vërsul armiku me topa të rëndë
Dorën që e zgjati ia preve në rrënjë
Bretku ty të binte, arat sa një lëmë
Uria i hante sinorët me dhëmbë.

Partizanët qëndrojnë si kalaja
S’ka ç‘u bën topi, s’ka ç’u bën mortaja

Stallierët duartrokasin. Leximi i shtypit mbaron edhe për atë ditë.
Poeti nis i lodhur pastrimin e stallës.