Kush i financon dhe nga i marrin armët talebanët?

Afganistani është përsëri në vëmendjen e të gjithëve për shkak të një krize pasi talebanët rimorën kryeqytetin Kabul të dielën, pas dy dekadash konflikti të dhunshëm.

Kryengritësit e shpallën vendin një “Emirat Islamik” ndërsa mijëra njerëz u përpoqën të largoheshin nga qyteti dhe presidenti Ashraf Ghani braktisi me shpejtësi pallatin presidencial dhe iku.

Talebanët u përmbysën në vitin 2001 por u zhvendosën nëpër vend duke fituar shpejt territore të reja në muajt e fundit pasi trupat e fundit amerikane u tërhoqën.

Por Afganistani tani kontrollohet në mënyrë efektive nga grupi islamik pasi ata kontrollojnë të gjitha qytetet kryesore dhe shumicën e pjesëve të tjera të vendit.

Por si financohet grupi terrorist dhe kush i armatos ata?

Sipas një shkrimi të The Independent, përcjell Telegrafi, Afganistani është eksportuesi më i madh i opiumit në botë dhe është burimi i shumicës së financimeve për grupin islamik.

Cesar Gudes, kreu i zyrës në Kabul të Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC), i tha Reuters: “Talibanët kanë llogaritur në tregtinë afgane të opiumit si një nga burimet e tyre kryesore të të ardhurave. Më shumë prodhim sjell ilaçe me një çmim më të lirë dhe më tërheqës, dhe për këtë arsye një qasje më të gjerë”.

Talibanët më parë ndaluan rritjen e bimës në vitin 2000, por u kuptua se e kishin zbutur qëndrimin e tyre në mënyrë të konsiderueshme pas një reagimi të ashpër nga fermerët ruralë.

Ekspertët besojnë se grupi, së bashku me zyrtarët publikë, janë përfshirë në tregtinë e drogës për një kohë të konsiderueshme, por ka një mosmarrëveshje rreth asaj se sa para fiton grupi në të vërtetë nga droga.

Një raport konfidencial i përpiluar nga NATO dhe që më vonë u zbulua në Radio Evropa e Lirë/Radio Liberty, tregoi se grupi gjithashtu merrte para nga minierat, pasuritë e paluajtshme dhe donatorët rajonalë të paidentifikuar.

Një raport, i shkruar vitin e kaluar nga gazetarja Lynne O’Donnell, paralajmëroi: “Nëse nuk ndërmerren veprime globale, talebanët do të mbeten një organizatë jashtëzakonisht e pasur, me një burim financimi të pavarur dhe mbështetje të jashtme nga vendet e rajonit”.

Në pjesët e vendit që ata kontrollojnë, talebanët zbatojnë gjithashtu një formë të taksimit, të njohur si ‘ushr’.

Një raport i OKB -së në shtator 2012 tha se kjo taksë ishte një taksë prej 10 për qind mbi të korrat dhe një taksë prej 2.5 për qind mbi pasurinë.

Kush i armatos ata?

Sipas shkrimit në fjalë, përcjell Telegrafi, ndërsa talebanët kanë lëvizur nëpër vend ata kanë vjedhur armë që u janë dhënë ushtrisë dhe forcave të policisë nga SHBA.

Robert Crews, një ekspert për Afganistanin në Universitetin Stanford, i tha Washington Post: “Një nga lëvizjet e para që kanë bërë talebanët për të lëvizur në një territor të ri është të shkojnë në një seli qeveritare, të arrestojnë ose vrasin ato figura, të hapin burgjet dhe pastaj të shkojnë në bazat qeveritare dhe marrin armët”.

Grupet gjithashtu kanë armë dhe pajisje të dhuruara nga grupe ose shtete që janë në një farë mënyre “simpatizantë” të kauzës së tyre.

SHBA më parë akuzoi Rusinë për mbështetjen dhe ofrimin e armëve talebanëve në vitin 2018.

Në një intervistë për BBC, gjenerali John Nicholson pohoi se armët po kontrabandoheshin mbi kufirin nga Taxhikistani fqinj.

Ai tha: “Ne kemi armë të sjella në këtë seli dhe na janë dhënë nga udhëheqësit afganë dhe [ata] thanë, ato u janë dhënë talebanëve nga rusët”.

Por Rusia dhe talebanët të dy mohuan pretendimet e SHBA-së. /Telegrafi/