Karburanti, protesta, dorëheqje, dhunë dhe viktima: Çfarë dimë deri më tani për kaosin në Kazakistan?

Ditët e para të vitit 2022 nisën me stuhi në Kazakistan, pasi autoritetet vendosën të rrisin në mënyrë drastike çmimin e karburantit.

Qytetarët e pakënaqur dolën shpejt në rrugë duke i bërë të dhunshme demonstratat pas përplasjeve mes policisë dhe qytetarëve. Që atëherë, qeveria ka dhënë dorëheqje, kuvendi është djegur dhe presidenti Kasim-Jomart Tokayev ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme në të gjithë vendin.

Protestat masive në Kazakistan filluan në fillim të vitit 2022. Banorët e Zhanaozen dhe Aktau kundërshtuan dyfishimin e çmimit të gazit natyror dhe më pas trazirat u përhapën në qytete të tjera. Në qytetin më të populluar të vendit, Almaty, ditët e fundit kanë ndodhur përleshje me forcat e sigurisë, transmeton Telegrafi.

Pas dorëheqjes së qeverisë, policia iu rikthye protestuesve të kthyer në Kuvend, për të qëlluar mëngjesin e sotëm sheshin Una në Almatia.

Ministria e Punëve të Brendshme të Kazakistanit njoftoi se dhjetëra demonstrues u “likuiduan” për shkak të sulmit ndaj policisë.

Sipas informacioneve aktuale, rreth 20 civilë u vranë dhe 53 u plagosën. Sa i përket forcave të sigurisë, mbi 100 efektivë policie ndodhen në spital, ndërsa 12 kanë humbur jetën në konflikt me qytetarët.

Për shkak të konflikteve në rritje në rrugë, qeveria dha dorëheqje zyrtarisht, të cilën presidenti Tokayev iu desh ta pranonte.

Vetëm disa orë pasi ndërtesa e asamblesë iu vu zjarri, Tokey vendosi të shpallë gjendjen e jashtëzakonshme në të gjithë vendin dhe t’u bëjë thirrje aleatëve për të ndihmuar.

Kasim-Jomart Tokayev premtoi se do të qëndrojë pa marrë parasysh gjithçkaje sepse sipas Kushtetutës është detyrë e tij të jetë së bashku me popullin.

“Pavarësisht çdo gjëje, unë do të qëndroj në kryeqytet. Është detyra ime sipas Kushtetutës të jem së bashku me njerëzit. Ne do ta kapërcejmë këtë periudhë të errët në historinë e Kazakistanit. Do të dalim të fortë”, tha Tokayev në fjalimin e parë drejtuar kombit.

In #Kazakhstan, thousands flocked to the streets to protest rising fuel prices & a collapsing economy. Hours later, the Kazakh govt resigned. Take a look.pic.twitter.com/ys8UFkYr6M

— Steve Hanke (@steve_hanke) January 5, 2022

E dyta pasoi shpejt, kur presidenti i bëri thirrje Rusisë që të ndihmonte për të kapërcyer atë që ai e quajti “kërcënim terrorist”.

“Almaty u sulmua, u shkatërrua, u vandalizua, banorët e qytetit u bënë viktima të sulmeve terroriste, banditëve, është detyra jonë të ndërmarrim të gjitha veprimet e mundshme për të mbrojtur vendin tonë”, theksoi Tokajev.

Kërkesa iu plotësua sot, kur paqeruajtësit rusë u nisën për në Kazakistan.

Gjatë gjendjes së jashtëzakonshme, liria e lëvizjes do të kufizohet, duke përfshirë mjetet e transportit, dhe tubimet publike dhe grumbullimet familjare janë të ndaluara.

Kufizimet po futen pas përkeqësimit të situatës dhe për të garantuar sigurinë publike, për të vendosur ligjin dhe rendin dhe për të mbrojtur të drejtat dhe liritë e njeriut, tha presidenti.

Reportedly, entire personnel of a police station in Atyrau, #Kazakhstan has joined the protesters
Via tg worldprotest pic.twitter.com/lp0BHLEOvM

— Denis Kazakiewicz (@Den_2042) January 5, 2022

Për shkak të dhunës në rritje në rrugë, shumë linja ajrore kanë anuluar fluturimet për në Almaty. Përkundër kësaj, ka një numër të madh të të huajve që tani po tentojnë të largohen nga Kazakistani.

Autoritetet vendosën dje të mohojnë përdorimin e internetit për banorët e tyre dhe protestuesit sulmuan stacionet televizive, të cilat tani nuk janë në gjendje të transmetojnë përmbajtje, transmeton Telegrafi.

Sipas mediave lokale, protestuesit sulmuan grupin mediatik në qytetin ku ndodhen zyrat e Paqes, Kazakistanit, Khabar, Kanalit të Parë të Euroazisë dhe CPC.

Në momentin kur protestat u bënë të dhunshme, Tokayev premtoi se së shpejti do të ulte çmimin e gazit. Megjithatë, ai ndryshoi mendje gjatë ditës, duke i quajtur protestuesit “terroristë” dhe duke u zotuar të mos tërhiqet nga dhuna.

Kazakistani shtrihet në një territor të Evropës Perëndimore dhe është në krye të rezervave kolosale të naftës, gazit natyror, uraniumit dhe metaleve të çmuara.

NOW – Citizens in #Kazakhstan detain military personnel as violent anti-government protests continue to roil the country.pic.twitter.com/MfzpKNPsA8

— Disclose.tv (@disclosetv) January 5, 2022

Ndërsa burimet natyrore të Kazakistanit kanë ndihmuar në kultivimin e një klase të mesme solide, si dhe një grup të konsiderueshëm manjatësh ultra të pasur, vështirësitë financiare janë të përhapura dhe sistemi bankar është bërë pre e krizave të thella të shkaktuara nga kreditë e këqija. Në shumicën e pjesëve të rajonit, korrupsioni është i përhapur.

Në Zhanaozen dhe në zonën më të gjerë, pakënaqësitë janë zhdukur prej kohësh për shkak të ndjenjës se burimet energjetike të rajonit nuk janë të shpërndara sa duhet midis popullatës vendase.

Në vitin 2011, policia vrau të paktën 15 persona që protestonin në mbështetje të punëtorëve të naftës të pushuar nga puna pas grevës.

Kur çmimet e gazit të lëngshëm, të cilin shumica e banorëve të zonës përdorin për të drejtuar makinat e tyre, u dyfishuan të shtunën, durimi u soll dhe qytetarët vendosën të marrin kontrollin. /Telegrafi/

#Kazakhstan 🇰🇿 is popping off right now

It’s been like 3 days since the riots started and the country has basically collapsed pic.twitter.com/1Zb5I6XTNw

— 🏴 ☭ Taxi ☭ 🏴 (@TaxiDisabled) January 5, 2022

Putin's spokesperson Dmitry Peskov said that it is important that no one interferes with the situation in #Kazakhstan from the outside. I think I heard it somewhere. Oh, wait. They talked the same about the protests in #Belarus. And then who interfered? Correct, the Kremlin pic.twitter.com/XseCRsTL9O

— Hanna Liubakova (@HannaLiubakova) January 5, 2022

🎥 Unmarked vehicles delivering weapons to rioters in #Kazakhstan pic.twitter.com/DcwlY0Bhmg

— 🅰🅻🅴🆁🆃 🅲🅷🅰🅽🅽🅴🅻 (@AlertChannel) January 5, 2022

Videos from #Kazakhstan are crazy.. pic.twitter.com/B4HnAmOLy9

— Aldin 🇧🇦 (@aldin_ww) January 4, 2022

#Atyrau: police vs protesters on the main city square. pic.twitter.com/Kqpg58JH2U

— Bota Jardemalie 🇰🇿🇧🇪🇪🇺 (@jardemalie) January 4, 2022