alGOVrithms – mundësi për reforma në administratë dhe dixhitalizim të shërbimeve publike

Përdorimi i teknologjive të reja për të mbështetur reformat në administratë dhe dixhitalizimi i shërbimeve publike po vjen në qendër të vëmendjes edhe në Kosovë.

Kështu thuhet në gjetjet e raportit “alGOVrithms 2.0 – The State of Play”, të prezantuar nga Open Data Kosovo, duke shtuar se drejtuesit strategjikë prapa këtyre iniciativave ndërlidhen me përmirësimin e qeverisjes.

Ky hulumtim zbulon se gjendja aktuale e njohurive në lidhje me alGOVrithms mbetet e panjohur dhe e fragmentuar.

“Nuk ka organe qeveritare specifike ose persona për të drejtuar dhe monitoruar zhvillimin, zbatimin dhe përdorimin e tyre. Rastet ekzistuese zhvillohen individualisht nga institucionet publike dhe kryesisht përdoren për të mbështetur nevojat e tyre operacionale”, thuhet në hulumtim.

Mungon informacioni që përshkruan ekzistencën dhe përdorimin e alGOVrithms.

“Ne nuk mund të gjenim raporte/deklarata që ofronin informacione në lidhje me praktikat e mundshme të alGOVrithm. Pasi filluan disa diskutime me nëpunësit civilë dhe organet përkatëse, u zbulua se alGOVrithmat më të zakonshëm përdoren për qëllime alokimi. Do të thotë që ato janë zhvilluar për të zvogëluar ndërhyrjen njerëzore në proceset publike dhe për të alokuar detyra te nëpunësit civilë. Këto janë zakonisht alGOVrithm që janë të integruara në sisteme më të mëdha informacioni dhe përdoren për të administruar proceset organizative”, thuhet në gjetjet e raportit.

Sistemi Informativ për Menaxhimin e Çështjeve (SMIL)

Në vitin 2013, Këshilli Gjyqësor i Kosovës (KGJK) filloi të zhvillojë SMIL – i cili është një sistem informativ për menaxhimin e çështjeve.

Ky sistem përdoret për të regjistruar çështje të reja, për të monitoruar dhe ndërmjetësuar procese të ndryshme, për të matur performancën e stafit dhe për të caktuar automatikisht çështjet gjyqtarëve në dispozicion.

“SMIL u krijua për të adresuar nevojën për mjete dixhitale të shpejta, të besueshme dhe efikase në administratën juridike. Kjo është arsyeja pse, posa të regjistrohen çështjet e reja, ato automatikisht i caktohen njërit prej gjykatësve në dispozicion. Ky proces ndodh në parime të probabilitetit të barabartë. Prandaj, SMIL përcakton çështjet, konsideron disponueshmërinë e gjykatësve dhe departamentin e tyre përkatës. Qëllimi kryesor i këtij alGOVrithm është të sigurojë që shpërndarja e çështjeve është e rastësishme, minimizon ndikimet njerëzore dhe siguron që të gjithë gjyqtarët të kenë një ngarkesë të barabartë dhe të drejtë”, tregon hulumtimi.

Zhvillimi i SMIL u mbështet financiarisht nga donatorë të jashtëm. Prandaj, ata kryen procedurat e prokurimit dhe kontraktuan kompanitë për zhvillim.

ASYCUDA – alGOVrithm i Doganave të Kosovës

ASYCUDA është një sistem dixhital i përdorur nga Dogana e Kosovës për të menaxhuar proceset dhe procedurat e brendshme. Ky program është zhvilluar nga UNCTAD dhe përdoret për të trajtuar aktivitetet e importit, eksportit dhe tranzitit.

“alGOVrithm u zhvillua për të minimizuar gjasat për korrupsion dhe praktika të keqpërdorimit. Sapo regjistrohet malli i arritur, sistemi automatikisht shqyrton detyrën për secilin oficer doganor dhe cakton detyra të reja bazuar në disponueshmërinë e tyre. Që nga zbatimi, ky sistem është përdorur për të matur edhe performancën e stafit të Doganës, sepse ASYCUDA rrit transparencën e procesit të brendshëm dhe i mundëson menaxhmentit të monitorojë progresin e çështjes në kohë reale. Po ashtu, sistemi ofron mundësinë për të krijuar raporte të stafit dhe për të vlerësuar performancën e secilit oficer”, thuhet në raport.

Deri më tani, ky studim nuk gjeti ndonjë udhëzues që rregullon këtë alGOVrithm. Gjithashtu, nuk ka organe të caktuara ku palët e prekura mund të paraqesin ankesa në lidhje me vendimet e padrejta ose të njëanshme të alGOVrithmic. Saktësia e alGOVrithm merret si e mirëqenë.

alGOVrithm i Administratës Tatimore të Kosovës

Që nga viti 2015, Administrata Tatimore e Kosovës (ATK) ka përdorur një alGOVrithm për të kryer analizën e rrezikut dhe për të identifikuar rastet për inspektim.

Ky sistem përdoret nga një njësi në ATK, ku përgatitet plani i inspektimit për të gjitha rajonet e Kosovës.

“Pasi sistemi të identifikojë rastet që paraqesin rrezik më të lartë për mashtrim tatimor, atëherë ai shpërndan përgjegjësinë e inspektimit në njësitë rajonale të ATK-së. Tani për tani, mbi 70 për qind të rasteve të inspektimit janë identifikuar dhe organizuar në këtë mënyrë. ATK gjithashtu përdor alGOVrithm plotësues për të alokuar raste specifike edhe për inspektorët. Sidoqoftë, kjo e fundit është ende në zhvillim e sipër dhe jo plotësisht funksional”, tregon hulumtimi.

Ky studim nuk gjeti ndonjë ligj specifik ose procedurë auditimi për të rregulluar dhe matur saktësinë e alGOVrithm. Tani për tani, ka procedura standarde të përdorimit në përdorim në ATK, por ato nuk janë zhvilluar posaçërisht për sistemet që përdorin alGOVrithms.

alGOVrithm i Busulla.com

Busulla.com është një platformë që ofron këshilla të personalizuara dhe dixhitale të karrierës për studentët në Kosovë. Duke përdorur një kornizë prej pesë moduleve, platforma identifikon interesat, vlerat, aftësitë dhe preferencat kryesore të studentit, sugjeron shtigje për karrierë, ofron informacion mbi institucionet përkatëse të arsimit, lidh studentët me mundësi të ndryshme të punës dhe ofron këshillim në distancë.

“Ky cikël shërbimesh ofrohet përmes një procesi ndërveprues të pyetjeve dhe përgjigjeve, ku studentët i nënshtrohen personalitetit dhe provimeve të mundshme. Bazuar në përgjigjen e tyre, platforma ofron udhëzime të përshtatura për karrierën dhe mjete shtesë për arsimtarët dhe politikëbërësit për të harmonizuar programin mësimor me kërkesën e tregut të punës”, thuhet në studim.

Në vetvete, Busulla.com është zhvilluar për shkak të një partneriteti publik-privat, është përqafuar nga Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë dhe e integruar brenda kurrikulës kombëtare të mësimit.

Platforma u krijua me mbështetjen e një donatori të jashtëm dhe u përqafua nga autoritetet përkatëse publike, firma që zhvilloi Busulla.com gëzon të drejta të plota pronësie. Kjo është arsyeja pse, ata kanë qasje të rezervuar në kodin burimor, për të mbikëqyrur sistemin në nivelin funksional dhe teknik dhe për të rregulluar alGOVrithm sipas nevojave.

Aktualisht, ky studim nuk ka identifikuar ndonjë ligj apo rregullore përkatëse kombëtare që mbikëqyr funksionalitetin dhe funksionimin e alGOVrithms të ngjashme në Kosovë. Prandaj, nuk ka asnjë legjislacion në fuqi për të nxitur firmat private të botojnë kodin burimor për alGOVrithms që shërbejnë si platforma zyrtare edhe për institucionet publike.

Të gjeturat e studimit

Nuk ka dyshim se e ardhmja do të dëshmojë një rritje të ndjeshme të numrit të alGOVrithms. Këto teknologji po përdoren për të automatizuar proceset administrative, për të mbështetur vendimmarrjen publike, për të rritur efikasitetin e brendshëm dhe për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve publike.

Ky studim nënvizon nevojën për një vëmendje të shtuar në mënyrën se si alGOVrithms hartohen, zhvillohen, miratohen dhe përdoren nga organizatat e sektorit publik.

Në vende të ndryshme, alGOVrithms të ngjashme përdoren për qëllime të kundërta.

Gjendja aktuale e njohurive rreth alGOVrithms mbetet e paqartë dhe e kufizuar në organizatat apo departamentet që zhvilluan dhe përdorin këto teknologji.

Duke pasur parasysh numrin e çështjeve politike dhe etike që krijojnë këto teknologji, studimi sugjeron që praktikat e ngjashme duhet të intensifikohen dhe të ndiqen nga të gjitha vendet.

Në fund, përgjatë këtij studimi, janë identifikuar tre praktika dominuese: alGOVrithms janë zhvilluar në shtëpi; zhvillimi i alGOVrithms është bartur në firmat e jashtme; dhe alGOVrithms janë zhvilluar përmes një qasjeje të përzier. /Telegrafi/