Si mbijetojnë peshqit në thellësi të oqeanit?

Javën e kaluar, shkencëtarët filmuan një peshk që notonte në një thellësi prej më shumë se 8 kilometra dhe e dokumentuan rekordin e ri përmes video-xhirimit. Lind pyetja se si janë përshtatur kafshët që të jetojnë në errësirë, thellësitë dërrmuese të oqeaneve tona?

Një lloj i panjohur i një kërmilli të gjinisë “Pseudoliparis” u kap nga një kamerë autonome që notonte në një thellësi prej 8,336 metra në kanalin Izu-Ogasawara, në jug-lindje të Japonisë.

Rekordin e mbante deri më tani peshku Mariana (Pseudoliparis swirei), i cili ka notuar në një thellësi prej 8,178 metra në jug midis Japonisë dhe Papua Guinesë së Re në Hendekun Mariana.

Pjesët më të thella të oqeanit njihen si zona Hadal, e quajtur sipas perëndisë greke të botës së krimit, Hades, raporton bbc.

Zona Hadal, e cila shtrihet nga 6 në 11 kilometra është një vend i rrezikshëm, i cili karakterizohet nga errësira e plotë, presioni dërrmues dhe temperaturat afër ngrirjes, transmeton Telegrafi.

Për një kohë të gjatë shkencëtarët besonin se jeta në thellësitë e oqeanit ishte e pamundur për shkak të këtyre kushteve armiqësore, por ky perceptim ndryshoi në mënyrë dramatike në vitin 1977, kur një ekip hulumtues amerikan hodhi një mjet hulumtues në Oqeanin Paqësor për të marrë imazhe nga kanalet hidrotermale, ku uji i detit takohet me magmën. Ata u befasuan kur gjetën këto vrima të thella detare të mbushura me jetë.

Që nga viti 1977, shkencëtarët detarë kanë zbuluar deri në 600 lloje që nuk kishin hasur më parë rreth këtyre ujërave të nxehta, duke përfshirë një gastropod me lëkurë shkallëzuese (Chrysomallon squamiferum), një lloj kërmilli me “zinxhir hekuri” dhe një karkalec të ri të quajtur “The Hoff” (Kiwa tyleri) sipas aktorit amerikan, David Hasselhoff për shkak të këmbëve të tija me qime.

Shkencëtarët janë frymëzuar nga këto zbulime dhe aftësia e këtyre specieve për të mbijetuar në presionet ekstreme, temperaturat e ftohta dhe terrinë e zonës Hadale.

Në fund të “Vorbullit të Marianës” ka një shtypje prej 1,086 bar, ekuivalent me vendosjen e 100 elefantëve në kokë, sipas Abbie Chapman, studiuese në Universitetin e Kolegjit të Londrës, e cila gjatë gjithë jetës është marrë me krijesat që jetojnë rreth ujërave të nxehta.

Si mund të jetojnë kafshët në kushte kaq ekstreme?

Kafshët detare që jetojnë në zonën Hadal janë përshtatur në një nivel qelizor në mënyrë që mund t’i rezistojnë kushteve ekstreme.

Krijesat si karkalecat e mëdha të amfipodeve dhe peshqit karkalec të Marianës kanë koncentrime të larta të molekulave organike të quajtura piezolitë (emri vjen nga fjala greke “piezin” që do të thotë presion), të cilat mbrojnë membranat e tyre qelizore dhe proteinat nga shtypja e jashtëzakonshme e lartë.

Studimet tregojnë se sasia e molekulës “piezolyte trimetilamine N-oksid (TMAO)” rritet në organizmat e oqeanit në përputhje me thellësinë e habitateve të tyre.

Studimi i vitit 2022 i Universitetit të Leeds, vërtetoi se TMAO vepron si “pikë ankorimi brenda rrjetit të ujit” duke formuar lidhje të forta hidrogjeni me molekulat e ujit. Kjo i lejon organizmat t’i rezistojnë presionit ekstrem nën të cilin ndodhet.

Peshqit që jetojnë më afër sipërfaqes së oqeanit kanë një fshikëz noti, një organ i mbushur me gaz që u lejon të mbeten lartë. Peshqit e detit të thellë, si ‘snalfish’ nuk kanë fshikëza noti, pasi ndryshimi i presionit midis fshikëzës së mbushur me gaz dhe ujë, do t’i plasë ata.

Në oqeanin e thellë nuk ka rreze të diellit dhe për këtë arsye krijesat nuk mund të mbështeten në fotosintezë për të kthyer energjinë e diellit në sheqerna për t’i ushqyer ato.

Në vend të kësaj, ata përdorin kemosintezën për të krijuar sheqerna duke përdorur energjinë e liruar nga reaksionet kimike që ndodhin rreth pjesëve hidrotermale në fundin e oqeanit.

“Ata jetojnë me anë të kimikateve që dalin nga fundi i detit”, thotë biologu i “Woods Hole Oceanographic Institution” me seli në Massachusetts, Tim Shank.

Peshqit e thellësive gjithashtu përshtatën me kushtet që të jetojnë në një mjedis me oksigjen të ulët.

Një lloj i peshkut meksikan, për shembull, ka qeliza të mëdha të gjakut që prodhojnë koncentrate më të larta të hemoglobinës, proteinës që transporton oksigjenin nëpër trup, sesa peshqit që jetojnë pranë sipërfaqes, sipas një studimi të vitit 2022.

Të gjitha këto përshtatje u lejojnë krijesave të jetojnë në errësirën e thellë të oqeanit, në një nga mjediset më të vështira në planetin tonë. /Telegrafi/