Për heroin tim, Alban Bujarin

Fëmija ishte shtrirë mes rrënojave, me sytë gjysmëhapur, sikur qielli të kishte ngrirë në bebëzat e tij. Një makinë e vogël plastike, e ndotur nga pluhuri, ndodhej pranë dorës së tij të vogël. Ishte vetëm pesë vjeç dhe tani ishte bërë një statujë e heshtur e mizorisë njerëzore.

Fotografi u ul në gjunjë. Aparati i tij Nikon, me film, e priste; i heshtur dhe i durueshëm, sikur ta dinte se ky ishte një moment që nuk duhej humbur. Ishte ai çast kur duhej të zgjedhte – të bënte një fotografi që do të rrëqethte botën, apo të ulte kokën duke e lënë këtë fëmijë të vdiste dy herë: një herë nga lufta dhe një herë nga harresa. Shtypi butonin. Një klik i vetëm, një përjetësi e ruajtur në një copë letër.

Janë pamje të tilla që një fotoreporteri lufte ia ngarkojnë tërë jetën. Për ata që mbajnë fotoaparatin, vështirësia nuk është vetëm përballja me vdekjen, por edhe domosdoshmëria për ta kornizuar atë në një mënyrë që të flasë më shumë sesa fjalët. Ata nuk mund të kthejnë shikimin; nuk mund të lejojnë ndjenjat t’i pushtojnë – duhet të jenë syri i historisë, edhe kur ajo është e përgjakshme. Duhet të shikojnë pamjet e vështira që të gjejnë këndin dritën dhe kornizimin e duhur.

Asnjë njeri nuk del i paprekur nga lufta. As unë nuk kam dalë pasi kam mbuluar Likoshanin, Rahovecin e Loxhën. Mirëpo, barra e fotografit është më e madhe dhe puna më e vështirë. Në këto punë mbesin plagët; nuk janë plagë që duken, por një zjarr që nuk shuhet. Kur kthehesh nga skenat e vështira, nuk je më i njëjti. Çdo shkrepje aparati mbetet në kujtesë; shumë më fuqishëm sesa kur shikon një fotografi të cilën mund ta largosh kur të duash. Atje nuk ka vërejtje se pamjet në vazhdim mund të jenë shqetësuese. Pamjet mbesin në kokë edhe kur ato i diskuton me kolegët se si ke marrë vendimin se nga cili kënd do të fotografosh; sa do ta kesh shpejtësinë e shkrepjes dhe sa blendën duke shikuar pamjet më rrëqethëse. Pastaj, në kompjuter, duhet të vazhdosh të merresh me ato pamje duke u bërë profesionist në mënyrë që fotografia të tregojë historinë.

Miku im, Alban Bujari, ishte një nga ata që e përjetoi këtë peshë. Ai barti histori të hidhura mbi supet e veta, pa kërkuar ndonjëherë vlerësim apo njohje. Nuk kërkoi medalje apo shpërblime, ndoshta sepse kishte frikë se do të ishte një kërkesë e madhe, një famë e ndërtuar mbi vuajtjen e të tjerëve.

Por, ai la pas një shenjë në kohë, një shënim të thellë në historinë e botës. Ai do të kujtohet nga shumë njerëz, sepse sytë e tij, nëpërmjet objektivit të kamerës, përjetësuan atë që shumë të tjerë nuk guxuan as ta shikonin.