Vrimat e zeza janë një nga objektet më misterioze dhe ekstreme në univers. Këta janë trupa me një gravitet kaq të fortë sa nuk mund t’u shpëtojë asgjë, madje as drita.
Ato janë gjithashtu interesante sepse u lejojnë astronomëve të vëzhgojnë sjelljen e ligjeve të fizikës në kushtet më ekstreme. Ndonjëherë këto “përbindësh” gëlltisin yje dhe objekte të tjera afër, duke lëshuar sasi të mëdha drite dhe rrezatimi.
Në muajin tetor të vitit 2018, astronomët vëzhguan një vrimë të zezë në një galaktikë 665 milionë vite dritë larg dhe kuptuan se ajo sapo kishte gëlltitur një yll. Tre vjet më vonë, shkencëtarët nga Qendra për Astrofizikë/Harvard & Smithsonian (CfA) studiuan të njëjtën vrimë të zezë për të vëzhguar fenomenin e ngjarjeve të ndërprerjes së baticës (TDE) dhe vunë re se ajo “gromiste” me zë të lartë.
Një TDE ndodh kur një yll i afrohet shumë një vrime të zezë supermasive dhe fillon i ashtuquajturi proces i spagetitizimit, gjatë të cilit fusha gravitacionale e vrimës së zezë fillimisht shtrihet dhe më pas copëton yllin që ndodhi të ishte shumë afër. Një pjesë e masës yjore mund të mbetet në diskun e grumbullimit rreth vrimës së zezë, gjë që rezulton në një ndezje të përkohshme të rrezatimit elektromagnetik.
Pasi shkencëtarët e Universitetit Shtetëror të Ohajos analizuan TDE AT2018hyz në 2018, astronomia e CfA, Yvette Cendes dhe kolegët e saj hodhën një vështrim tjetër në ngjarjen në vitin 2021. Ata u befasuan kur panë se vrima e zezë “erdhi sërish në jetë”, shkruan universetoday.
“Kjo na befasoi plotësisht, askush nuk e ka parë diçka të tillë më parë”, tha Cendes.
AT2018hyz ishte mjaft i qetë për tre vjet dhe më pas u bë një nga më të ndriturit e TDE. Shkencëtarët arritën në përfundimin se vrima e zezë u ndez përsëri ndërsa filloi të nxirrte pjesën tjetër të materialit nga ylli. Kjo është hera e parë që astronomët e kanë vënë re këtë fenomen dhe ata ende nuk e kuptojnë pse vrima e zezë “gromiste” vetëm vite më vonë pas vaktit të saj të konsiderueshëm.
“Kjo është hera e parë që ne kemi regjistruar një periudhë kaq të gjatë midis gëlltitjes dhe nxjerrjes së materialit. Tani duhet të shohim nëse diçka e tillë ndodh më shpesh”, tha astronomi Edo Berger nga CfA.
Gjatë gëlltitjes së një ylli, një vrimë e zezë ndonjëherë mund të nxjerrë përsëri në hapësirë material në formë spageti; të cilën astronomët e quajnë me shaka si një “drekë e çrregullt”. Sidoqoftë, shfaqjet e daljes zakonisht vijnë shumë shpejt pas TDE, jo vite më vonë.
Për më tepër, vrima e zezë në këtë rast u rrallë me dhunë – duke nxjerrë materialin me shpejtësi që arrinin 50 për qind të shpejtësisë së dritës; rreth pesë herë më shumë se sa është e zakonshme me TDE-të e tjera. /Telegrafi/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëNjë nga qytetet më të mëdha në botë po fundoset - do të shpenzohen 35 miliardë dollarë për ndërtimin e një kryeqyteti të ri
Mallkimi i Faraonit: Mitet dhe realiteti i varreve egjiptiane
Blinken në Tel Aviv: Hamasi duhet të pranojë propozimin për armëpushim
Ministri i Jashtëm i Bosnjës e Hercegovinës i reagon Gjuriqit, thotë se e ka keqcituar: Ke gënjyer Marko
Ukrainasit sërish sulmojnë me dron një rafineri nafte në Rusi
Vuçiq humb kontrollin gjatë konferencës, analisten amerikane Ivana Stradner e quan të çmendur
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
Më të lexuarat
UEFA zbulon lojtarin më të shpejtë për këtë edicion në Ligën e Kampionëve
Zyrtare: Bundesliga me pesë skuadra në Champions duke iu falënderuar Dortmundit
A di të ndalet ky Ronaldo? Çfarë goli me këmbën e majtë
Mohamed Salah thyen heshtjen në rrjetet sociale pas përplasjes që kishte me Jurgen Klopp
Të gjithë po pyesin për ritualin e Bellingham para çdo ndeshjeje – anglezi shpjegon përse e bën
Bajrami: Jam i gatshëm ta ndihmoj Kurtin në procesin e Asociacionit