Fjalori i Gjuhës Shqipe, që për autor ka Mehmet Elezin, ka dalë nga shtypi për herë të parë në vitin 2006. Në këtë fjalor është përmbledhur një pasuri leksikografike, përkah numri i fjalëve, i barabartë me atë që ka Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe (FGJSSH, 1980) i Akademisë, i cili ishte vlerësuar si më i madhi fjalor shqip-shqip i botuar deri tani. FGJSSH, ku thuhet se është përmbledhë e gjithë trashëgimia nga fjalorë të mëparshëm, ai i vitit 1954, por edhe të tjerë fjalorë të shqipes, filluar që nga i Kristoforidhit, i Bashkimit, i Gazullit etj. ka rreth 41 mijë fjalë. Kurse fjalori i Mehmet Elezit përmbledh edhe 41 mijë fjalë të tjera, të cilat nuk gjenden në fjalorët e Akademisë. Me shtjellime etimologjike dhe me më shumë se 5000 shprehje frazeologjike, nga “Kanuni i Lekë Dukagjinit”, nga “Visaret e Kombit” e thesare të tjera popullore. Shumica dërmuese e këtyre fjalëve mund të quhen, pa metaforë, fjalë të përndjekura. Ose, thënë me një tjetër idiomë që e përdor si titull, një rishtar, Ernest Marku, në punën hulumtuese me fjalorë si, fjalë të turitme (të trembura, të tëhuajtura).
“Janë përjashtuar në përputhje me platformën oruelliane, me të cilën u hartuan FGJSSH (1980) dhe po ashtu Fjalori i 2002-shit, që në thelb iu përmbajt së njëjtës platformë përjashtuese”, siç thotë vetë autori në një intervistë të vitit 2006…
Po nuk është se e thotë autori; pohimin e bëjnë garant 1660 e më shumë faqet e fjalorit, në të cilat gjen fjalë e shprehje nga të gjitha trojet shqiptare ku flitet shqipja. Ka nga Veriu i Shqipërisë, nga Kosova, nga Plava e Gucia, nga Tetova e nga Lugina e Preshevës. Por, jo vetëm, siç e kanë përmendur jo radhë në mënyrë mënjanuese, sigurisht me një synim lokalizues, veriorizues, malokërizues a si të duash thuaj. Edhe pse në fakt në atë fjalor ka gjithashtu fjalë e shprehje edhe nga Çamëria e nga arbëreshët e Italisë, por edhe nga katunde të Vlorës, të Gjirokastrës a Lushnjës. Gjen aty fjalë nga vepra letrare e publicistike e Fishtës dhe e Anton Çetës, por ka fjalë edhe nga vepra e Konicës dhe e Kutelit. Dhe, po të vijohet me enumeracionin, vetëm përsëriten gjëra të njohura. Sigurisht, të njohura për ata që kanë dashur t’i njohin e t’i dinë.
Janë sjellë, pra, në këtë fjalor pasuritë e gjuhës shqipe në dialektin geg të saj, që u patën përjashtuar nga standardi, por dhe shumë më shumë se kaq. Në kohën e “qepur” standard, sipas shijes paranojake të udhëheqësit të atëhershëm të theqafjes sonë. Ithtarët e standardit ngulmojnë prapë sot ta ruajnë të paprekshëm, si atëherë gjashtë dekada më parë (sigurisht, asnjëherë nuk ka qenë fjala që të prishet e të shkatërrohet një standard për të ndërtuar një tjetër standard mbi gërmadhat e tij). Po ithtarët nuk kanë pranuar as të preket “me pupël” ai. E duan si fosile të kalcifikuar të nostalgjisë së tyre. Ani pse vetë gjuha është si një organizëm i gjallë. E këtë, sigurisht, ata e dinë. Më mirë se shumëkush, bile… Dhe, e keqja më e madhe është se ata vetë janë fosilizuar në atë ent shtetëror, publik e shumta prej gjys’ shekulli. Mbështjellë me koracën e fortë të titujve e gradave, e disa të fituara qysh atëherë kur ato jepeshin me vendime zyrash. Dhe askush s’e di se cilat janë punët e tyre të dobishme për t’u shënuar… hulumtuese apo shkencore.
Në 2017, njëmbëdhjetë vjet më pas, shënohet botimi i katërt i fjalorit të Mehmet Elezit. Sikur edhe asnjë germë tjetër të mos hedhësh në letër, ani pse Mehmet Elezi është autor edhe i një fjalori tjetër me emra njerëzish dhe i më se 20 titujve (libra) të tjerë, në poezi, në prozë e publicistikë, por vetëm fjalori të ishte, për një punëtor të fjalës, të studimit e hulumtimit, është sa segmenti i asaj pjese më aktive të jetës, që limitohet për punë intelektuale.
Por, edhe pse Fjalori i Mehmet Elezit ka kaluar katër edicione botimi, në aulat zyrtare të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë nuk janë konsumuar as katër orë për të, për t’u përmendur a për të folur rreth kësaj pune. Qoftë edhe më e pakta si respekt për të, volumi i së cilës do të nderonte edhe një institut serioz shkencor e jo më një individ të vetëm. Le pastaj sikur kjo punë të trupëzohej në fondin e punëve akademike. Sigurisht, duke iu nënshtruar një vlerësimi të njëmendtë akademik, këshillave shkencore aty. Po kurrsesi të anashkalohej me heshtje. Një heshtje që zgjat pesëmbëdhjetë vjet!
Një rast ky, besoj i pakundndodhur, por edhe i paperceptueshëm për njerëz të eksperiencave të tilla në botën e qytetëruar.
Por, edhe më përtej. Një fond pa dyshim mjaft i madh leksikografik i shqipes, ka qenë mbledhë nga një punë e detyruar e mësuesve të gjuhës nëpër të gjitha shkollat e Shqipërisë përgjatë viteve 1970-80 e më këndej. Ndoshta edhe në traditën e papërmendur atëbotë të leksikografëve misionarë katolikë si Bardhi, Gazulli e Benedikt Dema.
A mund të dihet se ç’është bërë me atë fond? A është përdorur ai si lëndë për punë akademike në këtë fushë? Se ndonjë produkt akademik nuk e dimë se ka…
Më e pakta, u duhet kujtuar akademikëve (edhe pse e dinë mirë) se te Fjalori i Gazullit, i pari fjalor krahinor, të cilin vetë autori e pati quajt “Fjalorth i ri” u mbështetën pararendësit e tyre për të hartuar të parin Fjalor Normativ të Shqipes, atë të 1954-ës…
Mjafton që shumë syresh të çliroheshin prej paragjykimeve e ndoshta prej smirës që u shkakton puna e të tjerëve e me siguri do të jepnin edhe një tjetër përgjigje shumë më dinjitoze në emrin e Akademisë së Shqipërisë edhe për vendin e merituar që zënë në kulturën kombëtare shkrimtarë e gjuhëtarë si Koliqi e Camaj. Siç me plot arsye e të drejtë ua kërkonte pak ditë më parë poeti e studiuesi Primo Shllaku. E jo t’i lënë në dorë agjitpropësh çështjet më të rëndësishme të kulturës dhe të identitetit tonë kombëtar.
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëInvestoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E jotja është mu koncentru, e karriges Gaming me t’rahatu
Karrige që ta relakson mendjen dhe trupin
Knaqja zemrën vetit: Bli fustanin me zbritje në Melodia Px
Autobusi bon me t’ik, a kjo bluzë me zbritje hiç kërqysh!
Sako nga MelodiaPx që t’shton vetëbesim!
Më të lexuarat
Si Izraeli përdori dronët për të ngatërruar mbrojtjen ajrore iraniane përpara se të "gjuante raketat supersonike Rampage" - një sulm preciz që heshti Teheranin
Kryesuesja në KS të OKB-së përplaset ashpër me Vuçiqin për minutat e fjalimit
Përplasja e SHBA-së me Rusinë në KS të OKB-së: Nuk mund të ndryshoni historinë e intervenimit të NATO-s në Kosovë
Gjykimi për vrasjen e trefishtë në Gllogjan, dëshmitari tregon se çka i kishte thënë i akuzuari në natën kritike
Katër të mbijetuara të luftës nuk u lejuan të futeshin në sallën e KS të OKB-së, Osmani refuzoi pjesëmarrjen derisa lëshoi pe protokolli
"Ndoshta pse jam shqiptare", Dua Lipa zbulon një talent sekret që ka të bëjë me prejardhjen e saj