“Economist”: 10 milionë më shumë njerëz vdiqën në pandemi se zakonisht

Sipas shifrave zyrtare, 158.499 shtesë ose “tepricë” vdekje u regjistruan në Afrikën e Jugut deri më 8 maj.

Ekspertët shëndetësorë vlerësojnë se 85-95% e këtyre vdekjeve janë për shkak të infeksionit COVID-19.

Por një tejkalim i konsiderueshëm i vdekshmërisë gjatë pandemisë nuk ishte i pranishëm vetëm në rajonin nën-Saharian, por në të gjithë botën.

Vdekshmëria e tepërt është një term i përdorur në epidemiologjinë dhe shëndetin publik që merr parasysh vdekjet nga të gjitha shkaqet e vdekjes dhe i lidh ato me numrin e pritshëm të vdekjeve për atë periudhë, përkatësisht me numrin e vdekjeve që do të kishin ndodhur në kushte “normale”.

Për shembull, vdekshmëria e tepërt në kohën e pandemisë përcaktohet si ndryshimi midis të dhënave të fundit për numrin e vdekjeve dhe mesatares së vdekjeve në të njëjtën periudhë të viteve të mëparshme.

Mesatarja tre-vjeçare ose pesë-vjeçare zakonisht përdoret për krahasim.

Kjo masë është një tregues i mirë i numrit real të vdekjeve gjatë një pandemie pasi regjistron jo vetëm vdekje të konfirmuara por edhe ato që nuk janë diagnostikuar dhe raportuar si duhet, si dhe vdekje të shkaktuara nga sëmundje ose modele të tjera por që i atribuohen një krize në një vend të veçantë.

Për shembull, gjatë një pandemie, rezultate fatale shtesë mund të ndodhin nga një sëmundje tjetër përveç COVID, pasi pacientët nuk ishin në gjendje të merrnin kujdesin e duhur mjekësor për shkak të barrës në sistemin mjekësor.

Disa studime nga vende të ndryshme tregojnë një mospërputhje midis numrit të vdekjeve nga COVID-19 dhe vdekjeve të tepërta.

Për shembull, në Britani, gjatë valës së parë, vdekshmëria e tepërt ishte më e lartë se numri zyrtar i vdekjeve, dhe më e ulët gjatë së dytës.

Kjo në të vërtetë tregon se masat për të luftuar përhapjen e coronavirusit kanë shpëtuar edhe ato jetë që përndryshe do të humbnin për shkak të sëmundjeve të tjera si gripi sezonal. Një situatë e ngjashme vërehet në Francë, shkruan “Economist”.

Por metoda e llogaritjes së tepërt të vdekjeve nuk rezultoi shumë përfaqësuese gjatë pandemisë për arsyen e thjeshtë se shumica e vendeve (veçanërisht ato të varfrat) nuk ofruan statistika për tejkalimin e vdekshmërisë në kohë.

Vlerësimet globale të “tepricës së vdekjeve” në të gjithë botën i përdorën këto, deri më tani të dhëna joadekuate dhe llogaritën se kishte 3.3 milionë vdekje shtesë.

Por “Economist” beson se këto të dhëna ulin ndjeshëm ashpërsinë e situatës.

Analistët e tij u përpoqën të dilnin me shifra reale të vdekshmërisë së tepërt; përfshirë të dhënat për vendet që nuk kanë raportuar statistikat e tyre të vdekshmërisë së tepërt.

Ata zbuluan se midis 7.1 dhe 12.7 milionë më shumë njerëz kanë vdekur në mbarë botën deri më sot sesa në të njëjtën periudhë të viteve të mëparshme, me një vlerësim qendror prej 10.2 milionë.

Shifrat zyrtare përfaqësojnë pak më pak se gjysmën e numrit aktual të viktimave nga COVID-19 në rastin më të mirë, dhe rreth një të katërtën në rastin më të keq.

Nuk është për t’u habitur, shumica e vdekjeve të paregjistruara nga COVID-19 gjenden në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.

Sipas “Economist”, vdekshmëria e tepërt për vendet e pasura që i përkasin Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) është 1.17 herë më e lartë se shifrat zyrtare.

Por shkalla e vlerësuar e vdekshmërisë për Afrikën nën-Sahariane është 14 herë më e lartë se të dhënat zyrtare.

“Economist” erdhi në këto vlerësime duke përdorur të dhëna zyrtare mbi vdekshmërinë e tepërt, numrin e testeve të kryera dhe pozitive (nëse përqindja e testeve pozitive është e lartë, kjo zakonisht do të thotë se ka shumë infeksione të pazbuluara), përqindja e popullsisë që ka antitrupa COVID-19 (d.m.th. që kanë kontraktuar më parë coronavirus) dhe mbi masat e paraqitura nga qeveritë.

Ai gjithashtu mori parasysh strukturën demografike të popullsisë pasi më shumë të rinj zakonisht nënkuptojnë nivele më të ulëta të vdekshmërisë.

Vlerësimet e “Economist” përkojnë me mendimin e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), e cila njoftoi të premten se është e mundur që 6 deri në 8 milionë vdekje në të gjithë botën mund të lidhen me pandeminë coronavirus.

Duke paraqitur Vjetarin Statistikor për Shëndetin Botëror, OBSH vlerësoi se në vitin 2020, të paktën 3 milionë njerëz vdiqën nga COVID ose 1.2 milion më shumë se shifrat zyrtare.

“Ne ka të ngjarë të përballemi me një ulje të konsiderueshme të numrit të përgjithshëm të vdekjeve që i atribuohen drejtpërdrejt ose indirekt COVID-it”, tha OBSH.

“Ky numër mund të jetë me të vërtetë dy ose tre herë më i lartë. Kështu që unë mendoj se me siguri 6 deri në 8 milionë të vdekur mund të jenë një vlerësim i vërtetë,” tha Samira Asma, ndihmëse shefe e departamentit të OBSH-së për analizën e të dhënave.

Sipas shifrave zyrtare të publikuara së fundmi të Eurostat që kanë të bëjnë me vdekshmërinë e tepërt në vendet anëtare të BE-së, gjatë marsit 2020 ka pasur një rritje të shpejtë të vdekshmërisë së tepërt në disa vende të BE-së.

Në prill, vdekshmëria e tepërt në Bashkimin Evropian ishte më e lartë me 25.1% krahasuar me mesataren e të njëjtit muaj në periudhën 2016-2019. Gjatë majit dhe korrikut, u regjistrua një nivel më i ulët i tepricës së vdekshmërisë mujore, me këtë shifër që filloi të rritet përsëri në fund të verës.

Në nëntor, vdekshmëria e tepërt ishte 17.5%, dhe në nëntor madje 40.7%. Në fund të vitit 2020, 545 mijë vdekje shtesë u regjistruan në Bashkimin Evropian kur shikohej mesatarja për periudhën 2016-2019. Kjo do të thotë që numri vjetor i vdekjeve për Bashkimin Evropian në vitin 2020 ishte rreth 12 për qind. /kp/Telegrafi/