Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1939?
Pas dorëzimit të forcave republikane, më 1 prill 1939 i jepet fundi Luftës Civile në Spanjë. Por, botën do ta presë një luftë tjetër më e madhe e shumë më e tmerrshme.
Në janar 1939, lideri nazist i Gjermanisë, Adol Hitler, nis Planin Z për ndërtimin e flotës masive që do të ishte në gjendje ta mundte supremacinë detare britanike. Më 15 mars, trupat gjermane futen në Bohemi dhe në Moravi, duke i dhënë kështu fund ekzistencës së Çekosllovakisë. Më 3 prill, Hitleri urdhëron ushtrinë që ta bëjë planin Fall Weiss (emri i koduar i aksionit për pushtimin e Polonisë). Më 23 gusht nënshkruhet Pakti Molotov-Ribbentrop. Sipas këtij pakti, Finlanda, Estonia, Letonia, Polonia Lindore, Moldavia dhe Rumania verilindore do t’i takonin BRSS-së. Ndërkaq, Lituania dhe Polonia perëndimore do të ishin pjesë e Gjermanisë. Më 31 gusht nis Operacioni Himller, ku ushtarët gjermanë të veshur si polakë provokojnë në kufi, gjë që do të përdoret si shkas për invadimin që nis të nesërmen, më 1 shtator. Kështu fillon Lufta e Dytë Botërore. Dy ditë më vonë, Britania e Madhe, Franca, Zelanda e Re, Australia dhe India i shpallin luftë Gjermanisë.
Më 17 shtator nis invadimi sovjetik në Poloni; më 22 shtator përfundon pushtimi e më datë 28 Polonia ndahet sipas interesave gjermane dhe sovjetike. Me këtë pushtim nis edhe bartja e hebrenjve nëpër geto. Getoja e parë u hapë në qytetin Piotrokov Tribunalski. Pas getos ndërtohen kampet e shfarosjes ku përfundojnë robërit e luftës, armiqtë nga territoret e pushtuara, homoseksualët, romët, komunistët, socialistët, socialdemokratët, dëshmitarët e Jehovait, personat me sjellje “deviante” sociale… e mbi të gjitha hebrenjtë. Në Poloni hapen këto kampe: Helmno (ku vriten 152-200 mijë persona), Bellzhec (434-600 mijë të vrarë), Sobibor (170-250 të vrarë), Treblinka (700-900 të vrarë), Majdanek (afro 78 mijë të vrarë), Aushvic-Birkenau (afro 1.1 milion të vrarë), Mali Trostinets (rreth 65 të vrarë). Në këto kampe vriten 90 për qind e hebrenjve të Polonisë dhe dy të tretat e hebrenjve në Evropë. Shteti i vetëm i pushtuar ku numri i hebrenjve shtohet pas Luftës së Dytë Botërore, është Shqipëria.
Më 1939 gjermanët përdorën doktrinën ushtarake të njohur si Blickrig: me forcën sulmuese të përqendruar te makineria e blinduar dhe formacionet motorike e të këmbësorisë të mbështetura nga ajri, me çka vija e mbrojtjes së kundërshtarit thyhet me sulm të shkurtë e të furishëm. Pushtimi i shpejtë i tërë Polonisë i tmerroi shtetet që i shpallën luftë Gjermanisë, të cilët i lanë polakët në mëshirë të fatit. Anglia futet në luftë një vit më vonë, kur për vetëm gjashtë javë – nga 10 maji 1940 – gjermanët pushtojnë Francën, Belgjikën, Luksemburgun dhe Holandën.
Më 1939, Polonia e pëson keq edhe nga sovjetikët: më shumë se 200 mijë ushtarë polakë u dëbuan në BRSS ose u dërguan në territoret e pushtuara nga Gjermania naziste. Qindra-mijëra civilë polakë, të konsideruar nga sovjetikët si armiq të popullit, po ashtu u dëbuan drejt lindjes së Bashkimit Sovjetik.
Lufta e Dytë Botërore do të ketë edhe një tjetër të keqe: përhapjen e komunizmit. Te “Libri i zi i komunizmit” shkruhet se në shtetet komuniste në botë, totali i viktimave mund të shkojë deri në 100 milionë. Ndërsa, numri i viktimave të nazi-fashizmit është 25 milionë (sipas vlerësimeve tjera, numri i viktimave të Luftës së Dytë Botërore është 70-85 milionë).
Para pushtimit të Polonisë, ndodhi një tjetër pushtim në Evropë: pushtimi i Shqipërisë. Por, për shqiptarët askush nuk brengosej. Më 17 mars 1939, ambasadori gjerman i garantoi Benito Mussolinit mbështetjen gjermane për pushtimin e Shqipërisë. Më 25 mars, ambasadori italian në Tiranë kërkon që Shqipëria të jetë protektorat italian. Në fillim të prillit mobilizohet Ushtria e Shqipërisë. Më 5 prill lindi Leka Zogu, trashëgimtar i Fronit mbretëror shqiptar. E, dy ditë më vonë nisë invadimi i Shqipërisë nga Italia. Zogu braktis popullin dhe, me gruan Geraldine e foshnjën Lekë, ikën në Greqi bashkë me thesarin e shtetit. Pas rezistencës së vogël nga Mujo Ulqinaku dhe Abaz Kupi, më 8 prill trupat italiane futen në Tiranë.
Demonstratat anti-fashiste shpërthejnë në qytete të ndryshme të Shqipërisë. Katër ditë më vonë formohet një Kuvend dhe një Qeveri e re pro-italiane, që kërkonte bashkim me Italinë. Shefqet Bej Verlaci emërohet kryeministër dhe Shqipëria tërhiqet nga Liga e Kombeve. E, më 16 prill, mbreti italian King Victor Emmanuel III shpallet Mbret i Shqipërisë.
Faik Konica, ministri fuqiplotë i Shqipërisë në Uashington, në një intervistë dhënë radios amerikane NBC më 8 prill 1939, agresionin e Italisë kundër Shqipërisë e quajti “një thikë pas shpine”. Ndërkaq, dhëndri i Benito Mussolinit, Konti Galeazzo Ciano që ishte ideator i planit të pushtimit të Shqipërisë, bën me dije se lufta do të zgjerohet, duke i bërë kështu publike planet për bashkimin e trojeve shqiptare që gjendeshin nën sundimin grek dhe jugosllav.
Gjatë viti 1939 ,7,255 kosovarë migrojnë në Turqi.
Po këtë vit, ShBA deklaron neutralitetin në luftën e re që po kaplonte botën, megjithatë, pasi Letra Einstein-Szilard në gusht i dorëzohet presidentit amerikan Frankilin D. Roosevelt, ku paralajmërohet për rrezikun gjerman me çka këshillohet ndërtimi i bombës atomike, që në tetor nisin përgatitjet për Projektin Manhattan. Bomba atomike i jep fund Luftës së Dytë Botërore. Por, ajo ka mundur të përfundojë më 8 nëntor 1939, po të mos dështonte atentati ndaj Hitlerit i organizuar nga punëtori Georg Elser.
Më 1939 lindin këngëtarët Marvin Gaye dhe Tina Turner, regjisori Francis Ford Coppola, aktorët Harvey Keitel dhe F. Murray Abraham, kryeministri i 52-të italian, Romano Prodi, dhe komunisti Lee Harvey Oswald që më vonë akuzohet për vrasjen e presidentit të 35-të amerikan, John F. Kennedy. Më 1939, vdesin: poeti W. B. Yeats dhe një nga psikologët më të mëdhenj në histori – babai i psikoterapisë, Sigmund Freud. Më 1939 jepen edhe premierat e dy filmave antologjikë: “Gone with the Wind” (Përftoi me erën) dhe “The Wizard of Oz” (Magjistari i Ozit).
Në Indi, Mahatma Gandhi nis grevën e urisë për të kundërshtuar sundimin britanik, ndërsa Lina Medina, pesëvjeçarja peruane bëhet nëna më e re në historinë e mjekësisë. /Telegrafi/
Lufta Prigozhin - Putin
Më shumëInvestoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
E jotja është mu koncentru, e karriges Gaming me t’rahatu
Karrige që ta relakson mendjen dhe trupin
Knaqja zemrën vetit: Bli fustanin me zbritje në Melodia Px
Autobusi bon me t’ik, a kjo bluzë me zbritje hiç kërqysh!
Sako nga MelodiaPx që t’shton vetëbesim!
Më të lexuarat
Si Izraeli përdori dronët për të ngatërruar mbrojtjen ajrore iraniane përpara se të "gjuante raketat supersonike Rampage" - një sulm preciz që heshti Teheranin
Kryesuesja në KS të OKB-së përplaset ashpër me Vuçiqin për minutat e fjalimit
Përplasja e SHBA-së me Rusinë në KS të OKB-së: Nuk mund të ndryshoni historinë e intervenimit të NATO-s në Kosovë
Gjykimi për vrasjen e trefishtë në Gllogjan, dëshmitari tregon se çka i kishte thënë i akuzuari në natën kritike
Katër të mbijetuara të luftës nuk u lejuan të futeshin në sallën e KS të OKB-së, Osmani refuzoi pjesëmarrjen derisa lëshoi pe protokolli
"Ndoshta pse jam shqiptare", Dua Lipa zbulon një talent sekret që ka të bëjë me prejardhjen e saj