Ukraina dhe Rusia tashmë janë përpjekur të negociojnë, por gjërat nuk shkuan mirë

Më 28 shkurt 2022, katër ditë pas fillimit të pushtimit të plotë të Ukrainës nga Moska, forcat ruse kishin pushtuar disa qytete në bregun e Detit Azov, iu afruan termocentralit bërthamor të Zaporizhzhia dhe qytetit të Mariupolit dhe po shkonin drejt Kievit.

Ndërsa miliona njerëz në të gjithë vendin po strehoheshin nga sulmet e pamëshirshme me raketa dhe dron, zyrtarët ukrainas dhe rusë u ulën për negociatat e para në përpjekje për t’i dhënë fund luftës.

Delegacionet u takuan në kufi me aleatin kryesor të Moskës, Bjellorusinë, pas thirrjes midis presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky dhe homologut të tij në Minsk, Alexander Lukashenko, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

“Ne ramë dakord që delegacioni ukrainas të takohet me delegacionin rus pa parakushte në kufirin ukrainas-bjellorusi, pranë lumit Pripyat”, tha Zelensky, ndërsa Ukraina bëri thirrje për një armëpushim të menjëhershëm dhe tërheqje të forcave ruse.

Moska nuk e zbuloi qëllimin e saj në negociata.

Por Zelensky dhe presidenti rus Vladimir Putin nuk morën pjesë personalisht.

Tri raunde bisedimesh u mbajtën në Bjellorusi përpara se të kalonin në “online” më 14 mars.

Në atë kohë, forcat ruse pushtuan qytetet përreth Kievit dhe filluan sulmet kundër popullsisë së Hostomel, Irpin dhe Bucha.

Kur forcat e Moskës u dëbuan nga rajoni i Kievit, u shfaqën disa nga provat më të forta fotografike dhe video të brutalitetit rus në Ukrainë, duke e çuar në rrëmujë procesin e negociatave të hershme.

Duke vizituar Bucha në fillim të prillit 2022, ku trupat e civilëve u gjetën në rrugë, të lidhura dhe të qëlluara nga një distancë e afërt nga trupat ruse përpara tërheqjes së tyre, Zelensky tha: “Ky është gjenocid i vërtetë, ajo që keni parë këtu”.

Megjithatë, ndërsa Kievi filloi hetimet për krimet e luftës, pasi kishte zbuluar për herë të parë varrezat masive dhe dhomat e torturës ruse, Zelensky tha se bisedimet e paqes do të vazhdojnë me Moskën “sepse Ukraina duhet të ketë paqe”.

“Ne jemi në Evropë në shekullin 21. Ne do të vazhdojmë përpjekjet diplomatike dhe ushtarake”, tha ai. Megjithatë, ai pranoi: “Është shumë e vështirë të flasësh kur shikon se çfarë kanë bërë këtu”.

Ukraina ndalon bisedimet me Putinin

Disa muaj më vonë, në shtator 2022, Putin njoftoi “sekuestrimin” e paligjshëm të katër zonave të Ukrainës – rajonet e Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia dhe Kherson – duke thënë se ato tani ishin territor rus.

Si përgjigje, Këshilli Kombëtar i Sigurisë dhe Mbrojtjes së Ukrainës vendosi një ndalim për negociatat e drejtpërdrejta me Putinin, i cili është ende në fuqi.

Këtë janar, Zelensky shpjegoi se ndalimi u bë për të ndaluar separatizmin pasi “rusët po përpiqeshin të bënin presion mbi Ukrainën përmes shumë korridoreve të ndryshme që Ukraina nuk mund t’i kontrollonte”.

“Për sa i përket nëse mund të flasim (me Putinin) apo jo (dhe) vendimin e Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes, pse e firmosa këtë dekret? Sepse Putini kishte filluar shumë shpejt të krijojë një numër të madh kanalesh të ndryshme, në bashkëpunim me separatistët dhe zyrtarët e shteteve të tjera, për të ndikuar drejtpërdrejt në Ukrainë, në pavarësinë tonë dhe mua”, shpjegoi Zelensky.

“Kishte shumë biseda në vazhdim dhe shumë korridore politike në hije”.

“Unë i ndalova shpejt. Thjesht ndalova separatizmin në vendin tonë duke i ndaluar kujtdo – çdo figure politike në Ukrainë – të zhvillojë çdo negociatë me palën ruse, me mbështetësit e Putinit, gjatë luftës”, përfundoi ai.

Ai nuk specifikoi se kujt i ndalohej të zhvillonte bisedime.

Zelensky theksoi se ai është i vetmi që mund të negociojë: “Unë jam presidenti i Ukrainës, unë i udhëheq të gjitha negociatat dhe i kam ndaluar të gjithë të tjerët”. Putin, tha ai, “nuk i pëlqen kjo sepse ai ka shumë kanale”.

Autoritetet ruse e kanë kritikuar vazhdimisht këtë vendim dhe kanë kërkuar që ai të rishqyrtohet.

Madje Putin e ka përdorur këtë argument për të hedhur fajin mbi Ukrainën, duke pretenduar se Zelensky nuk kishte të drejtë të nënshkruante asnjë marrëveshje paqeje dhe duke iu referuar dekretit të presidentit ukrainas që ndalonte negociatat me liderin rus në përgjigje të aneksimit të katër rajoneve të Ukrainës nga Moska.

Po “Minsk 3”?

Megjithatë, Zelensky dhe Putin veçse ishin takuar në tryezën e bisedimeve.

Në dhjetor 2019 ata u takuan në Paris së bashku me liderët e Francës dhe Gjermanisë.

I ashtuquajturi samiti i Formatit të Normandisë në kryeqytetin francez supozohej të gjente një mënyrë për t’i dhënë fund asaj që ishte atëherë pesë vjet luftime në Ukrainën lindore dhe për të “shkrirë” procesin e paqes në Minsk, një grup bisedimesh që çuan në dy marrëveshje të veçanta që supozohej të ishin ligjërisht të detyrueshme.

Në shtator 2014, me Protokollin e Minskut (Minsk I), Rusia u angazhua për tërheqjen e grupeve të armatosura të paligjshme dhe pajisjeve ushtarake nga Ukraina.

Marrëveshja Minsk II e shkurtit 2015 premtoi largimin e të gjitha forcave të armatosura të huaja dhe mercenarëve nën mbikëqyrjen e OSBE-së dhe çarmatimin e grupeve të paligjshme.

Moska nuk i përmbushi këto premtime dhe në vend të kësaj filloi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës dy vjet pasi Zelensky dhe Putin u takuan në Paris.

Presidenti i Ukrainës ka përsëritur vazhdimisht se Kievi ka nevojë për garanci të forta sigurie, jo për “marrëveshje të momentit”.

Ai tha: “Mbaj mend gjithçka që ndodhi sapo u bëra president: kishte marrëveshje të Minskut, kishte një linjë kontakti dhe njerëzit vdisnin përgjatë saj çdo ditë”.

“Ne definitivisht nuk do të shkojmë për një Minsk-3”. /Telegrafi/