Rrëfimi për Mostarin, qytetin në Bosnjë dhe Hercegovinë që nuk ka pasur zgjedhje lokale për 12 vjet

Mostari është qyteti që të gjithë që vizitojnë Bosnjën dhe Hercegovinën e kanë të vendosur në “listën e tyre të preferuar”.

Por pak nga turistët që ecin në rrugët e tij me kalldrëm do të ishin të vetëdijshëm se është qyteti i vetëm në Evropë që nuk ka pasur zgjedhje lokale për më shumë se një dekadë, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

Gjatë gjithë asaj kohe, banorët e qytetit kanë parë infrastrukturën përreth tyre duke u shkatërruar ndërsa forcat politike lokale grinden për atë se kush mund të jetë në pushtet dhe si.

Me asnjë institucion funksional të qytetit përgjegjës, investimet janë “tharë” dhe potenciali i Mostarit është bllokuar.

Dhe kur erdhi një njoftim kohët e fundit se zgjedhjet do të mbahen në qytet për herë të parë në 12 vjet, kjo ishte një surprizë për banorët e tij, të cilët ndjehen sikur jeta e tyre ishte ngrirë në kohë.

“Ka njerëz si unë që janë gati 30 vjeç dhe që do të votojnë në zgjedhjet lokale për herë të parë në jetën e tyre. Unë mendoj se është çmenduri që në shekullin 21 – në një demokraci që Bosnja dhe Hercegovina është, sipas kushtetutës së saj – ju keni njerëz që janë të asaj moshe dhe nuk kishin të drejtë të zgjidhnin qeverinë e tyre deri më tani”, ka thënë Boris Çoviq , një banor i Mostarit.

“Ndjehem sikur zgjedhjet e këtij viti nuk do të jenë zgjedhje në vitin 2020, por një përsëritje e atyre nga viti 2008. Ne nuk do të vazhdojmë atje ku e kemi lënë; në vend të kësaj, do të duhet të udhëtojmë 12 vjet pas në kohë”.

Nuk janë vetëm indinjatat e shoqërisë së pasluftës në Bosnjë që njerëzit e Mostarit i kanë ndjerë në lëkurën e tyre.

Gjatë luftës 1992-1995 në Bosnjë, qendra historike e Mostarit u shkatërrua. Kjo përfshinte bombardimet e Urës së Vjetër të saj – një hapësirë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO – më 1993 nga forcat kroate të Bosnjës.

Pastrimi etnik dhe persekutimi i civilëve në Mostar shkaktoi një zhvendosje masive të qytetarëve të saj gjatë luftës.

Nga ana tjetër, kjo rezultoi që qyteti të ndahej në dy anë: pjesa perëndimore e Mostarit u bë kryesisht kroate, me pjesën lindore kryesisht boshnjake.

Krimet e shumta të kryera kundër civilëve rezultuan që gjashtë udhëheqës ushtarakë dhe politikë kroatë të Bosnjës në kohë lufte të dënohen me një total prej 111 vjet burg në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish Jugosllavinë në Hagë në vitin 2017.

Kundër shtetit ligjor

Por në periudhën e pasluftës, entuziazmi fillestar që qyteti më në fund mund të shihte ditë më të mira pas ribashkimit u shkatërrua shpejt nga dy partitë e krahut të djathtë etnonacional, SDA Boshnjake dhe HDZ kroate, të cilat bllokonin vazhdimisht proceset e vendimmarrjes në qytet duke mos arritur një marrëveshje se si janë përcaktuar zonat elektorale.

Kjo doli të jetë burimi i bllokimit më monumental që përfundimisht paralizoi qytetin.

Gjatë kësaj periudhe ku zgjedhjet nuk mund të mbaheshin për shkak të ngërçit politik, qyteti kishte të njëjtën gjë, kryebashkiak dhe nënkryetar që nga viti 2008, ndërsa për tetë vitet e fundit, qyteti nuk ka pasur as një këshill të qytetit.

Marin Bago, drejtor i OJQ “Futura” dhe kreu i rrjetit “Naše društvo”, pohon se mungesa e një këshilli të qytetit la zyrën e kryetarit si e vetmja pjesë vendimmarrëse e qeverisë së qytetit të pakontrolluar, duke e lejuar atë të bënte ashtu siç dëshironte.

“Sjellja e qeverisë dhe ndërmarrjeve publike ishte, thënë thjesht, katastrofike. Unë besoj se nuk kemi pasur një qeveri lokale më të keqe në 100 vitet e fundit”.

Kjo përplasje nënkuptonte që çdo përpjekje për të organizuar zgjedhje që nga ato të vitit 2008 u konsiderua ose kundër statutit të qytetit, ose më keq, antikushtetuese.

Por disa, si politikania vendase Irma Baralija, besuan se në vend të kësaj ishte status quo-ja që ishte e paligjshme dhe kundër shtetit të së drejtës, përcjell Telegrafi.

Baralija, e cila fitoi çështjen e saj kundër vendit para Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg në fund të vitit 2019, ku ajo pretendoi se e drejta themelore e njeriut për të votuar dhe për t’u votuar po u mohohej qytetarëve në Mostar , thotë se arsyet e saj për procesin gjyqësor ishin profesionale dhe personale.

Me grindjet politike që morën qendrën e vëmendjes, fakti që qyteti u bë praktikisht i pakontrollueshëm në ndërkohë nuk tërhoqi vëmendjen e askujt, me banorët e Mostarit që ndien se ata kanë mbetur pa as shërbimet më themelore.

Shpresat për të ardhmen

Më parë këtë vit, një nxitje e re për një zgjidhje nga komuniteti ndërkombëtar në Bosnjë rezultoi në një marrëveshje të shumëpritur midis dy partive politike.

Zgjedhjet lokale në Mostar më në fund janë caktuar për në dhjetor, por kjo nuk do të thotë që qyteti do të kthehet menjëherë në funksionimin e plotë, e as se marrëveshja është pa të meta.

Sidoqoftë, Çoviq mendon se kjo mund të jetë një mundësi për të kthyer përfundimisht gjërat në rrugë të drejt për Mostarin.

“Unë në fakt jam i lumtur që do të votoj këtë vit. Mendoj se edhe të tjerët do të mendojnë mirë se çfarë të bëjnë me votën e tyre, tani që ata do të kenë mundësinë e tyre”.

Baralija gjithashtu shpreson që zgjedhjet të rezultojnë në një Mostar më të mirë, më progresiv.

“Vëllai im ka lindur në vitin 1995. Ka dhjetëra mijëra të tillë që kanë lindur pas luftës që nuk e mbajnë mend konfliktin dhe që kurrë nuk patën një shans për të votuar. Shpresoj se ata do të jenë ata që do të bëjnë ndryshimin”. /Telegrafi/