Botë Nga Bota

Nëntë vendet që kanë armë bërthamore – të dhëna që tregojnë se kush janë dy “kampionët” dhe kush vjen pas tyre (Foto)

Para 6 vitesh

Numri i mbushjeve bërthamore është zvogëluar gjatë vitit të kaluar, megjithëse vendet vazhdojnë të modernizojnë forcat e tyre bërthamore, sipas një vlerësimi vjetor të armëve bërthamore globale.

Siç shkruan Business Insider, përcjell Telegrafi, Instituti Ndërkombëtar i Stokholmit për Kërkimin e Paqes ka publikuar “SIPRI Yearbook 2019” mbi gjendjen aktuale të armatimeve, çarmatimin dhe sigurinë ndërkombëtare.

Po sipas raportit, në fillim të vitit 2019, 13.865 mbushje bërthamore ishin në pronësi të nëntë shteteve: Shtetet e Bashkuara, Rusia, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Kina, India, Pakistani, Izraeli dhe Koreja e Veriut, numër ky më i vogël nga viti paraprak, prej 14.465 mbushjesh bërthamore.

Teknikët e Forcave Ajrore të SHBA-së kontrollojnë një raketë balistike interkontinentalë Minuteman III të LGM-30F në bazën ajrore të Whiteman, Misuri, 1 janar 1980. Reuters; Tech. Sgt. Bob Wickley / USAF

“Një zbulim kyç është se pavarësisht nga një rënie e përgjithshme e numrit në vitin 2018, të gjitha shtetet bërthamore të armëve vazhdojnë të modernizojnë arsenalet e tyre bërthamore”, ka thënë Jan Eliasson, ambasador i Bordit drejtues SIPRI dhe ish zëvendës-sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara.

Në këtë drejtim, SHBA dhe Rusia ishin vendet e vetme që ulën inventarin e tyre të mbushjeve bërthamore, nga 265 dhe 350 respektivisht.

Ndërsa Britania e Madhe, Kina, Pakistani, Koreja e Veriut dhe ndoshta Izraeli rritën numrin e tyre të mbushjeve bërthamore, ka gjetur SIPRI. India dhe Franca nuk panë ndryshime në madhësinë e arsenalit të tyre.

Një shkak i madh i zvogëlimit të madhësisë së arsenalit, sipas SIPRI, është zbatimi i Traktatit të ri START midis SHBA-së dhe Rusisë, që synon të ulë dhe të vendosë kufijtë e raketave balistike. Të dy vendet prodhojnë më shumë se 90% të armëve bërthamore në botë.

**Një ngarkues transporti për një sistem raketash ruse Iskander-M**

SHBA dhe Rusia njoftuan në vitin 2018 se ata kishin përmbushur kufijtë e Traktatit të ri START. Por nëse një shtrirje nuk zbatohet, traktati do të përfundojë në vitin 2021, shkruan BI, përcjell Telegrafi.

Cila është fuqia e SHBA-së dhe Rusisë

SHBA është në procesin e modernizimit të arsenalit të saj bërthamor, ku janë parashtruar masa për të vazhduar një program modernizimi të filluar nga administrata Obama. Megjithatë, ajo po largohet nga reduktimi i armëve bërthamore dhe po vendos një plan për të zhvilluar versione të reja ndërsa modifikon të tjerat.

Raporti i SIPRI vëren se përqendrimi i Amerikës në arsenalin bërthamor të saj jo strategjik mund të shtynte vende të tjera në të njëjtin drejtim.

“Vendimet e Rusisë në lidhje me madhësinë dhe përbërjen e arsenalit bërthamor jo-strategjik duket të jenë të nxitura nga superioriteti i SHBA-ve në forcat konvencionale dhe jo nga arsenali bërthamor jo-strategjik i SHBA-ve ose nga rendimenti i armëve”, sipas raportit të SIPRI.

Të dhënat e SIPRI tregojnë se Rusia ka rreth 4.330 mbushje bërthamore; përafërsisht 1,830 prej tyre janë kategorizuar si jo strategjikë.

Në 2018, Rusia vazhdoi operacionet me rreze të gjatë mbi oqeanet e Arktikut, Atlantikut dhe Paqësorit. Dhe në dhjetor, ajo dërgoi gjithashtu në Venezuelë dy aeroplanë Tu-160, të cilët janë pjesë e flotës së komandës së aviacionit të saj me rreze të gjatë.

Ndërkohë çfarë po ndodhë në Kinë, Indi dhe Pakistan

Kina ka rreth 290 mbushje bërthamore. Megjithëse Kina po punon për të zgjeruar forcat e saj bërthamore, vëren raporti, ajo ka thënë se është e angazhuar për një politikë “pa përdorim të parë”.

Raporti shtoi se Kina ka ndërmarrë hapa për të përmirësuar reagimin e saj. Ndërsa rivalët India dhe Pakistani japin pak informacion rreth madhësisë së arsenaleve të tyre bërthamore.

**Lloji 094A Jin-class i raketave balistike në Detin e Kinës Jugore, 12 prill 2018.**

Megjithatë, ata kanë bërë deklarata të veçanta rreth testeve të raketave. India ka rreth 130-140 mbushje raketore, dhe Pakistani ka rreth 150-160 mbushje raketore.

Të dy vendet vlerësohen të kenë rritur arsenalin e tyre me 10 deri në 20 mbushje raketore në vitin e fundit, përcjell Telegrafi.

Sa i përket Koresë së Veriut thuhet se ka ofruar pak transparencë në lidhje me aftësitë e armëve bërthamore, përveç njoftimit të testeve raketore më pas. Është vlerësuar se vendi ka 20-30 mbushje bërthamore, të cilat do të ishin një rritje prej 10-20 nga një vlerësim i vitit 2018.

Raporti i SIPRI ndër tjerash përmend një mungesë transparence nga shumica e vendeve në lidhje me stoqet bërthamore.

Ndonëse SHBA, Britania e Madhe dhe Franca kanë zbuluar disa informacione për arsenalet e tyre përkatëse thuhet se informacioni nga kombet e tjera bazohet kryesisht në testet e raketave dhe furnizimin e materialeve të zbërthyeshme ushtarake. /Telegrafi/