A mund të anëtarësohet Kanada në BE?

Janë ngritur pyetje nëse Kanada mund të aplikojë hipotetikisht për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian në mes të marrëdhënieve të saj “të tensionuara” me SHBA-në, por ekspertët thonë se distanca e saj gjeografike dhe kulturore me kontinentin përbën një problem.

Rrjetet sociale janë plot me evropianë dhe kanadezë që bëjnë thirrje që Kanada të anëtarësohet në Bashkimin Evropian.

Postimet janë plot me komente nga përdoruesit që sugjerojnë se Kanada mund dhe duhet të bashkohet me BE-në për t’u shkëputur nga lidhjet e saj me Uashingtonin, pasi administrata Trump kërcënon ta bëjë Kanadanë shtetin e saj të 51-të dhe vendos tarifa për aleatët e saj tradicionalë atje dhe në Evropë.

Bëhet e ditur se përkrahësit që Kanada të bëhet shteti i 28-të anëtar i bllokut përmendin sistemin e saj të kujdesit shëndetësor publik të stilit evropian, kulturën e saj unike anglisht dhe frëngjishtfolëse dhe pjesëmarrjen e saj në NATO si disa nga arsyet për t’u anëtarësuar.

Megjithatë, më shumë postime të këtij lloji vijnë pasi kryeministri i ri Mark Carney aludoi për rrënjët evropiane të Kanadasë gjatë një vizite në kontinentin e vjetër – udhëtimi i tij i parë zyrtar i jashtëm që nga marrja e detyrës – ku u takua me presidentin francez Emmanuel Macron dhe kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer për të diskutuar në lidhje me Trumpin.

“Dua të siguroj që Franca dhe e gjithë Evropa, të punojnë me entuziazëm me Kanadanë, shtetin më evropian nga jo-evropianët”, tha Carney, duke shtuar se ai dëshironte “të ruante marrëdhëniet më pozitive të mundshme me SHBA-në”.

🚀🇨🇦🇪🇺 Canada, join the EU!#CanadaEU #ElbowsUp #Canada #EU #BuyCanadian pic.twitter.com/a0mN2NPRiR

— Mārtiņš Staķis (@MStakis) March 16, 2025

Takimi vjen pasi një sondazh i publikuar nga Abacus Data në fund të shkurtit zbuloi se 44% e kanadezëve besojnë se vendi i tyre duhet të bashkohet me BE-në, krahasuar me 34% që thonë se nuk duhet.

Një tjetër 46% e të anketuarve mbështesin anëtarësimin e Kanadasë, krahasuar me 29% që do ta kundërshtonin atë.

Por a është në të vërtetë e mundur kjo? A mund të bashkohet vërtet Kanada me bllokun?

Çfarë thotë ligji i BE-së?

Paula Pinho, zëdhënëse e Presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tha në një konferencë në fillim të marsit se ata ishin “të nderuar” me rezultatet e sondazhit sepse ato treguan atraktivitetin e BE-së, por shtoi se neni 49 i Traktatit për Bashkimin Evropian thotë se vetëm shtetet evropiane mund të aplikojnë për anëtarësim në BE.

Kjo është në të vërtetë ajo që thotë traktati: “Çdo shtet evropian që respekton vlerat e përmendura në nenin 2 dhe angazhohet për t’i promovuar ato, mund të aplikojë për t’u bërë anëtar i Bashkimit”.

Megjithatë, traktati nuk përcakton saktësisht se çfarë përbën një “shtet evropian”.

Një dokument i vitit 1992 nga komisioni i Komuniteteve të atëhershme Evropiane na jep një të dhënë, megjithatë, duke theksuar rëndësinë e lidhjeve gjeografike dhe kulturore, shkruan euronews, përcjell Telegrafi.

“Termi “evropian” nuk është përcaktuar zyrtarisht”, thuhet në të.

“Ai kombinon elemente gjeografike, historike dhe kulturore të cilat të gjitha kontribuojnë në identitetin evropian.”

“Përvoja e përbashkët e afërsisë, ideve, vlerave dhe ndërveprimit historik nuk mund të kondensohet në një formulë të thjeshtë dhe është subjekt i rishikimit të çdo brezi pasardhës”, vazhdon dokumenti.

“Organizatat e tjera kontinentale mund të shërbejnë gjithashtu si barometër për evropianitetin”, sipas Peter Van Elsuwege, profesor i së drejtës së BE-së në Universitetin e Gentit.

“Një pikë tjetër referimi është anëtarësimi në Këshillin e Evropës, pasi kjo organizatë është gjithashtu e hapur vetëm për shtetet evropiane”, tha ai.

“Prandaj, anëtarësimi në Këshillin e Evropës jep një tregues të kufijve të Evropës”, vazhdoi profesori.

Raportohet se Statuti i Këshillit të Evropës, i cili i paraprin BE-së, thotë: “Çdo shtet evropian…mund të ftohet të bëhet anëtar i Këshillit të Evropës nga Komiteti i Ministrave”.

A ka aplikuar më parë ndonjë vend joevropian për t’u anëtarësuar në BE?

Vendet nga jashtë Evropës kontinentale kanë kërkuar më parë dhe madje përfundimisht u bashkuan me BE-në.

Qiproja, e cila është kulturalisht dhe politikisht evropiane, por gjeografikisht e vendosur në Azinë Perëndimore, u bë anëtare e plotë e BE-së në vitin 2004.

Ndërsa një pjesë e Turqisë ndodhet në Evropë, pjesa më e madhe është gjithashtu në Azinë Perëndimore.

Megjithatë, është një vend zyrtar kandidat për në BE, pavarësisht se bisedimet e pranimit kanë ngecur për vite me radhë.

Maroku, megjithatë, aplikoi për t’u bashkuar në 1987, por u refuzua sepse nuk ishte një vend evropian.

Ndryshe nga Qiproja dhe Turqia, Maroku nuk është anëtar i Këshillit të Evropës, dhe as Kanadaja, e cila është një nga pengesat më të mëdha për anëtarësimin e saj në BE, sipas Van Elsuwege.

“Kanada – ashtu si Maroku në të kaluarën – nuk e plotëson kriterin e një shteti evropian”, tha ai.

“Në veçanti, Kanada gjeografikisht nuk ndodhet në Evropë, nuk është një vend anëtar i Këshillit të Evropës dhe nuk ka ndonjë lidhje të lashtë me zhvillimin kulturor të Evropës”, shtoi Van Elsuwege.

Profesori ndër tjera vuri në dukje se kjo është thelbësisht e ndryshme për Qipron dhe Turqinë.

Në rastin e parë, Komisioni Evropian vendosi që roli i Qipros në zhvillimin e kulturës dhe qytetërimit evropian, përveç lidhjeve të ngushta kulturore, politike dhe ekonomike me pjesën tjetër të kontinentit, e bëri aplikimin e saj të pranueshëm.

Për Turqinë, gjeografia dhe historia e saj luajnë një rol që ajo të konsiderohet një “shtet evropian”.

“Ky ishte tashmë rasti në marrëveshjen e asocimit të vitit 1963 midis Komunitetit Ekonomik Evropian dhe Turqisë, e cila përfshin një referencë për një aplikim të mundshëm për anëtarësim në të ardhmen nga Turqia”, tha Van Elsuwege.

“Qiproja dhe Turqia janë raste mjaft specifike, të cilat nuk mund të shihen si precedentë për të arritur në përfundimin se Kanada mund të konsiderohet potencialisht si një shtet evropian sipas nenit 49 TEU”, përfundoi ai.

Prandaj, përfundimi më i mundshëm është se Kanada nuk mund të anëtarësohet ligjërisht në BE sepse nuk është evropiane kulturalisht, politikisht apo gjeografikisht dhe një aplikim hipotetik kanadez do të kërkonte një rishikim ligjor të traktateve. /Telegrafi/