Kur regjimi komunist bënte parashkimin: Fëmija Tedi Papavrami, e ardhmja e violinës botërore

Në vjeshtën e vitit 1981, në zyrat më të larta të shtetit shqiptar diskutohej për talentin e rrallë të një violinisti të vogël. Ai ishte dhjetëvjeçari Tedi Papavrami. Kishte disa vite që kishte rënën në sy me interpretimet e tij virtuoze në violinë e dhuntitë e rralla të tij kishin nisur t’i kapërcenin kufijtë.

Në një varg shkresash zyrtare të tetorit 1981 e në vijim deri në një vit më vonë, në zyrat e regjimit diskutohej se si mund ta çonin këtë fëmijë me aftësi të rralla për t’u shkolluar në Francë.

Si në çdo rast tjetër, burokracitë e shtetit komunist i zvarrisin shkresat zyrtare për të dhënë lejen qëndrimi në Francë, e sidomos për të lejuar të atin e violinistit të vogël që ta shoqëronte të birin të paktën në periudhën e përgatitjeve për konkurs. Megjithatë, Tedi Papavrami arriti të shkojë në kohë në Francë për t’u përgatitur për konkursin e parë, i cili ishte në tre faza.

Konkursi i parë ku Tedi do të paraqitej mbahej më 12 tetor 1982, dhe aty i vogli shqiptar do të konkurronte me 150-200 violinistë të tjerë të moshës së tij nga e gjithë bota. Prej tyre, siç njoftohej nga Ambasada shqiptare në Paris, do të zgjidheshin vetëm 20 vetë, të cilët do të konkurronin mes tyre në konkursin e dytë me 12 nëntor të atij vitit. Më tej, finalistët e përzgjedhur do të nisnin menjëherë konservatorin, i cili zgjaste deri në 5 vjet.

Siç dëshmojnë shkresat zyrtare, Tedi Papavrami dhe i ati, profesor Robert Papavrami, arritën të shkojnë në Paris dhe në konkursin e parë Tedi shkëlqeu. Po ashtu edhe në konkursin e dytë, duke u përzgjedhur për të vijuar më tej konservatorin.

Në vargun e gjatë të shkresave zyrtare këmbyer për këtë rast, vlen të veçohet një sosh dërguar ministres Tefta Cami, ku i jepet lajmi se Tedi Papavrami e kishte fituar konkursin e parë dhe në interpretim kishte shfaqur shfaqur aftësi të jashtëzakonshme. Në radiogramin e dërguar në Minstrinë e Jashtme theksohej se “në të ardhmen ai mund të bëhej violinist me famë botërore”.

Më poshtë është teksti i kësaj shkrese:

“Shoqja Tefta,

me 18.10.82 erdhi ky radiogram i mbyllur nga Ministria e Punëve të jashtme:

Tedi Papavrami e mori konkursin e parë. Të dytin e ka me 20 nëntor. Profesori i tij i tha Thomait se djali ka të dhëna të jashtëzakonshme dhe mund të bëhet violinist me famë botërore.

Por sipas tij është e nevojshme të ketë një tutor muzikant. Tani për tani mendojmë që, patjetër, i ati të qëndrojë këtu edhe një muaj, deri në konkursin tjetër, që është periudhë pune tepër intensive.

18.10.1982

Dega e jashtme

Në fund të dokumentit janë një varg shënimesh me shkrim dore, ku pjesa më e madhe, mes tyre edhe vetë Ramzi Alia, shprehen se janë dakord që Robert Papavrami të qëndronte në Francë me të birin deri në konkursin e dytë.

“Më 19.10.82 sh.Tefta porositi që R.Papavrami të mos kthehet deri në një njoftim të dytë”.

“Jemi dakord që R. Papavrami të qëndrojë edhe një muaj në Francë”.

“Jam dakord që të qëndrojë i ati deri në konkursin e dytë”.

“Jam, dakord”

Ramiz Alia (firma) ….

Muzikanti i vogël virtuoz shkëlqeu edhe në konkursin e dytë dhe në fund e fitoi bursën e shtetit francez, duke ndjekur një prej konservatorëve më të mirë të muzikës në Evropë dhe duke e plotësuar parashikimin  e bërë pas konkursit të tij të parë, e pikërisht nga Partia, “se një ditë ai mund të bëhej një violinist me famë botërore”.

Por vite më vonë, ai “nuk do i ishte mirënjohës” Partisë, pasi profesor Papavrami, së bashku me të birin vendosën të mos kthehen në Shqipëri. Ishte një lloj arratisjeje nga ato që u shpeshtuan në fundin e viteve ’80, e që përfshinë sidomos kategori prej atyre që ua donte puna të dilnin “jashtë shtetit”, mes të cilëve veçoheshin sportistët.

Kujtojmë se krahas Tedi Papavramit, në vitet ’80 do ishin dhe dy emra të tjerë violonistësh nga Shqipëria që do merrnin famë botërore, bashkëmoshatarë të Tedi Papavramit: Arben Spahiu dhe Klodiana Skënderi. /tesheshi/