Jeta nuk është simfoni

Një trekëndësh midis dirigjentes plot karakter (Cate Blanchett) në një botë të dominuar nga burrat, dashuria e saj lezbike për partneren dhe një marrëdhënie e vështirë me asistenten e saj. Sipas fjalëve të protagonistëve të filmit “Tár” i nominuar për Oscar, sfondi i këtij filmi është vendosur në botën e muzikës klasike.

LEXO PO ASHTU: “Tár”-i i Cate Blanchettit, si polemikë kinematografike

Lydia Tár është dirigjente e njërës prej orkestrave simfonike më të mëdha gjermane, dhe po përgatit shfaqjen e Simfonisë së Pestë – tejet të vështirë të kompozitorit Gustav Mahler. Kështu nis filmi “Tár”, i prezantuar në Festivalin e fundit të Filmit në Venecia, në prag të nominimit për Oscar, dhe që do të dalë në kinema nga data 9 shkurt.

Një film novator duke filluar nga skenari i regjisorit Todd Field, që shpenzoi disa vite për realizimin e një filmi, në qendër të të cilit është një Cate Blanchett madhështore në rolin e Lydia Tárit, e mbështetur nga dy aktore të njohura të shkëlqyera Nina Hoss, partnerja e saj në film, dhe Noémie Merlant, asistentja e tij personale.

Dy femra të dashuruara ndryshe me Lydian, rreth së cilës krijohet një trekëndësh plot tension. Risia e filmit është se Blanchett zë jo vetëm një pozicion me pushtet, por një rol që tradicionalisht është i rezervuar për burrat: në podiumin e një orkestre simfonike (dhe jo orkestre dosido, por e Filarmonisë së Berlinit).

Filmi rrëfen vetëm tri javë të jetës së dirigjentes, por ato mjaftojnë për të kuptuar stresin e madh psikofizik që kërkon ngjitja në majë. Dhe, sa e vështirë është të qëndrosh atje. E shpjegon vetë Blanchett, e veshur me një fustan që ka të njëjtën ngjyrë blu të akullt si sytë e saj.

“Lydia është në Olimp si një artiste. Por, si njeri, ajo e di se pas arritjes së majës ka vetëm zbritje. Dhe, përballja me të kërkon shumë guxim. Personazhi i saj torturohet psikikisht, nga e kaluara dhe nga një njeri. Në këtë aspekt, ishte magjepsëse të punoja për këtë film”, thotë aktorja.

“Tár” është film mbi transformimin, për diçka që ndodh dhe që sjell situata, të cilat nuk do t’i kishim imagjinuar kurrë. “Një aspekt themelor në çdo marrëdhënie krijuese është besimi”, vazhdon më tej dy herë fituesja e çmimit Oscar, e cila për këtë rol ka studiuar gjestet e Claudio Abbado, Carlos Kleiber dhe Emmanuelle Haïm.

“Mendoj se Lydia ka qenë objekt i bulizmit dhe besimi te njerëzit është për të një temë e vështirë, ashtu si falja e tyre. E dija që në rrokjen e parë të skenari se ajo ishte një personazh shumë kompleks. Evoluon dhe ndryshon, por ajo që nuk ndryshon është ajo vetë, që nuk mund ta kuptojë veten. Dhe për t’i përjetuar këto kontradikta s’ka nevojë të jesh dirigjenti i orkestrës më të madhe në botë”, thotë Blanchett.

Nina Hoss është cilësuar shpesh si “Cate Blanchett gjermane”. Përpara se t’i jepte rolin, regjisori e kishte parë punën e saj si violiniste në filmin “Audicioni” të Ina Weisse. “Unë nuk vij nga bota e muzikës, por mund të luaj në piano. Kam studiuar për violinë dhe kjo më ka ndihmuar. Para xhirimit të filmit kemi punuar me Filarmoninë e Drezdenit për të kuptuar mjedisin dhe për të hyrë në rol. Ata ishin shumë të hapur dhe na ndihmuan”, shprehet ajo.

Noémie Merlant është aktore dhe regjisore shumë e vlerësuar në Francë dhe më gjerë. “Unë nuk e njihja këtë botë disi të çmendur dhe tejet mashkullore. Ishte një përvojë shumë e fortë. Personazhi im, Francesca, dëshiron të bëhet si Lydia. U përpoqa ta interpretoja shikimin e kësaj gruaje që është ndihmësja e dirigjentes. Ajo qëndron në hije dhe është e duruar. Nuk është e qartë nëse është një heroinë apo një personazh negativ, pasi ajo e kontrollon Lydian. Si aktorë ne jemi vetë vegla. E vura re se si Cate krijonte personazhin e Lydias përpara meje. E pashë teksa transformohej, dhe në të njëjtën kohë Francesca e shihte Lydian në film”, thotë ajo.

Blanchett kishte luajtur tashmë një histori dashurie femërore në filmin “Carol”. Por, sot, komuniteti LGBT është shumë më tepër në qendër të vëmendjes sesa atëherë, sidomos në ShBA. “Përpara filmit ‘Carol’ nuk kishte filma të tillë. Gruaja ose vriste veten ose fshihej tek dashuria e një burri. Sot publiku ka një ndjeshmëri të ndryshme dhe më të pjekur mbi këtë temë. Si specie njerëzore, ne jemi tashmë mjaftueshëm të evoluar për të parë ‘Tár’-in, pa e bërë gjininë apo seksin si aspektin më të rëndësishëm. Vetëm kur përfunduam xhirimet dhe filluam të promovonim filmin, e kuptuam se kasti ishte pothuajse tërësisht femëror. Regjisori na tha se në realitet nuk ka asnjë orkestër gjermane të drejtuar nga një grua. Kjo ende është një botë patriarkale. Nëse ndodh ky ndryshim, vetë arti do të normalizohet. Në fillim të xhirimeve nuk e kisha menduar këtë aspekt”, thekson Blanchett.

Blanchett (me origjinë australiane) ka një përvojë të dorës së parë në lidhje me dinamikën e pushtetit midis burrave dhe grave. “Qëkur kam filluar të punoj, ambienti ka ndryshuar shumë. Dikur më thoshin: Shijo pesë vitet e ardhshme, pasi gjërat nuk do të jenë më njësoj … Karriera e një aktoreje përfundonte shpejt. Megjithatë, sot kemi shumë lidhje me kushërinjtë tanë në Hollivud, që në këtë fushë janë më përpara”, deklaron ajo.

Merlant nuk beson se “Tár” është një film feminist. “Përkundrazi, synimi i tij është të ngrejë pyetje në lidhje me dinamikën e pushtetit, dhe çfarë do të thotë të jesh në një pozicion kaq të lartë, ku si grua duhet të luftosh shumë më tepër se burrat. Për më tepër, filmi tregon se çfarë ndodh kur ëndrra bëhet realitet – në këtë rast dirigjimi i një simfonie të Mahlerit – dhe ku duhet të merresh me procesin krijues. Mund të të konsumojë shumë”.

Ndërkohë, Nina Hoss e zgjeron më tej analizën. “Vizioni i një gruaje në pushtet, nuk të lejon të arrish në përfundime të lehta, siç do të ndodhte nëse protagonisti do të ishte një burrë. Në këtë rast duhet më shumë kohë për të gjykuar. Lydia Tár arrin në majë, sepse është një artiste e mrekullueshme. Por, në një moment, ajo perceptohet si një person tjetër. Bota rreth saj fillon ta gjykojë në një mënyrë negative”, thekson ajo.

Në film, Hoss është Sharon, partnerja e protagonistes. Në film, marrëdhënia e tyre lezbike nuk është problem për shoqërinë përreth tyre. “Kjo do të thotë se në mjedise të caktuara, si ai artistik, klima është sot më tolerante. Fatkeqësisht në botën me të cilën Lydia përballet jashtë ka ende shumë për të bërë”, shton aktorja.

Zakonisht Hoss luan në role protagoniste. Nëse e pyet përse pranoi një rol më periferik, ajo përgjigjet: “Në këtë rast është ndryshe. Pranova të marr pjesë sepse protagoniste ishte Cate. Personazhi im, Sharon, nuk është vetëm një grua e pafajshme dhe xheloze. Ajo e do Lydian për gjenialitetin që ka. Dhe, ka fuqinë që një çift i tillë zotëron zakonisht në atë botë. Pra, ajo di ta manipulojë, di të jetë si një shkëmb për të, dhe i njeh pasiguritë e partneres. Unë u përpoqa të përfitoja sa më shumë nga këto nuanca. Një arsye tjetër, jo më pak e rëndësishme, është se në film unë kam luajtur muzikë. Duke kaluar disa javë me një orkestër të vërtetë, mësova të kisha respekt për ata profesionistë, të njihja pjesët muzikore, të dija se çfarë po bëja. Kjo rrugë krijoi një dinamikë shumë të re:ne e rikrijuam muzikën e Mahler dhe për këtë na u desh shumë punë. Por mendoj se shikuesi do ta vërë re punën e madhe që është bërë”, tha Hoss. /Burmi: Variety/Në shqip nga: bota.al/