Analistët Weber dhe Perry: Ekziston marrëveshja për shpërbërjen e Bosnje dhe Hercegovinës

Politika e BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë, në fakt në Ballkanin Perëndimor dhe më gjerë, ka një trajektore në rënie që kur frenoi një dekadë e gjysmë më parë.

Tani, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, ai po përpiqet ta kamuflojë atë dështim duke qetësuar separatistët në Bosnje, duke i dhënë në të njëjtën kohë një fitore të lirë gjeopolitike kundërshtares së saj, Rusisë, raporton avaz.ba.

Kjo do të nënkuptonte, në fakt, negocimin me liderët nacionalistë të vendit në rrugën e përshpejtuar drejt një shpërbërjeje etno-territoriale të një shteti që nuk do të ishte paqësor, shkruajnë analistët e EUobserver, Bodo Weber dhe Valery Perry.

Megjithatë, ne tashmë shohim se një grusht shteti i tillë diplomatik do të reklamohej si një arritje dhe jo një dështim i pashmangshëm.

Kriza më e rëndë që nga Dejtoni
Praktika në negociatat diplomatike është të shtypet pala më e dobët derisa të arrihet një marrëveshje.

Ky ishte misioni që solli Angelina Eichhorst, drejtoren e përgjithshme të shërbimit diplomatik të Bashkimit Evropian për Evropën, në Sarajevë javën e kaluar, duke zemëruar qytetarët dhe politikëbërësit pro-evropianë dhe pro-amerikanë të Bosnjës: bashkohuni me të dërguarin e SHBA-së, Matthew Palmer dhe shtrydhni Partitë boshnjake, si dhe opozita jo-nacionaliste, të pranojnë një marrëveshje për të ashtuquajturën reformë të ligjit zgjedhor që do të thellonte ligjërisht dhe institucionalisht ndarjen etno-territoriale në Bosnje dhe Hercegovinë, transmeton Telegrafi.

E gjithë kjo po ndodh në një kohë të krizës më të rëndë në vend që nga Marrëveshja e Paqes e Dejtonit të vitit 1995. Udhëheqësi serb i Bosnjës, Milorad Dodik, në bashkëpunim me HDZ-në dhe i inkurajuar nga Zagrebi dhe Beogradi, ka rritur një sulm dhjetëvjeçar ndaj rendit kushtetues të vendit të pasluftës, duke njoftuar hapa të gjerë nga institucionet e Republika Serbe drejt shkëputjes.

Përshkallëzimi i fundit erdhi në gjashtë muajt e fundit pasi diplomatët e BE dhe të SHBA në terren në Bosnje, të mbështetur nga zyrtarë të rangut të mesëm në Uashington dhe Bruksel, krijuan bisedime ndërpartiake mbi reformën zgjedhore dhe të ashtuquajturën “reforma e kufizuar kushtetuese”.

Largimi nga institucionet shtetërore
Këto bisedime morën formën e një marrëveshjeje de fakto për të përmbushur axhendat e papërmbushura nacionaliste të udhëheqësve politikë, veçanërisht Dragan Çoviq, kreu i HDZ BiH, partia kryesore kroate e Bosnjës, e cila dëshiron të ruajë përparësinë e saj midis votuesve kroatë të Bosnjës.

Përfaqësuesi i atëhershëm i Lartë i BE-së në Bosnjës, Valentin Inzko, pas presionit nga BE dhe SHBA për të mbështetur marrëveshjen e ndërmjetësimit, ishte në detyrë ditën e fundit, duke vendosur një ligj kundër mohimit të gjenocidit dhe glorifikimit të krimeve të luftës dhe kriminelëve; një lëvizje krejtësisht personale dhe e kuptueshme moralisht, por pa asnjë kuadër apo mbështetje strategjike.

Ky veprim nxiti largimin e serbëve të Bosnjës nga institucionet shtetërore. Kjo e bëri të vështirë jetën edhe për pasardhësin e tij, gjermanin Christian Schmidt.

Nominimi i konceptuar keq i Schmidt nga kancelarja gjermane Angela Merkel, pa një politikë apo plan të qartë strategjik, e rriti më tej përshkallëzimin. Kjo bëri që Dodik të vinte në dyshim vetëm emërimin e Schmidt dhe ekzistencën e Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë (OHR) më gjerësisht, me mbështetjen e Rusisë, e cila ka rritur aktivitetet e saj antiperëndimore në lidhje me Bosnjën.

Vetoja e Rusisë në OKB këtë javë?
Masa ngriti rrezikun e një vetoje ruse në Këshillin e Sigurimit kundër forcës paqeruajtëse të BE në Bosnje, EUFOR, mandati i së cilës vjen për rinovim vjetor këtë muaj, ndoshta edhe këtë javë.

Milorad Dodik erdhi në pushtet si udhëheqës i Republika Serbe, një entitet serb në Bosnje dhe Hercegovinë, në vitin 2006, rreth kohës kur Bashkimi Evropian mori përsipër komunitetin ndërkombëtar të vendit.

Që atëherë, gjërat kanë qenë në një spirale në rënie. Dodik testoi rreth tre duzina herë vijat e kuqe të Perëndimit, duke kërcënuar se do të thërriste referendume të ndryshme ose do të shkëputej plotësisht; Përgjigjet e dobëta të Perëndimit ndihmuan në minimin e integritetit të qeverisë qendrore dhe në zhbërjen e reformave shumë demokratike dhe të sundimit të ligjit, të cilat supozohej se ishin të nevojshme që vendi të bënte përparimin e nevojshëm për të kandiduar për në BE, transmeton Telegrafi.

Këtë herë, vetë Dodik u duk i befasuar nga mungesa e refuzimit të BE-së dhe SHBA-së, e cila, sipas disa raporteve, e detyroi atë të përshkallëzonte kërcënimet e tij më tej se ku kishte ndërmend të shkonte.

Do të ishte një lëvizje e thjeshtë për të ndaluar aventurizmin e Dodik, duke penguar në të njëjtën kohë një veto të mundshme ruse kundër EUFOR-it. Dërgimi i përforcimeve në EUFOR dhe vendosja e trupave të EUFOR-it dhe NATO-s në qytetin strategjik të Brckos, një qark autonom që ndan RS në dysh, do të demonstronte vullnetin strategjik të BE-së për të parandaluar një sfidë serioze ndaj sigurisë dhe integritetit territorial të vendit.

Mjerisht, ai vullnet nuk ekziston – as strategjia.

Në vend të kësaj, hendeku u krijua nga mungesa e politikës strategjike të Perëndimit dhe vullnetit politik. Eichhorst dhe Palmer u shtynë në skenë – të dy ishin lojtarë kyç në përpjekjet e rrezikshme të BE-së dhe SHBA-së drejt marrëveshjes për shkëmbimin etno-territorial të territoreve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në 2017-2020.

“Qetësimi i situatës”
Dhe në Bosnje, ata duket se synojnë të qetësojnë të dyja axhendat nacionaliste të ndara përmes një marrëveshjeje pakete: Dodik do të merrte një dhuratë të rëndësishme për të ndarë një pjesë kyçe të pronës shtetërore dhe të mbrojtjes, shteti i së cilës është pronari ligjor, për entitetet (ose kantonet). pika kryesore në listën e dëshirave të Dodik, në këmbim të revokimit të hapave të menjëhershëm të shkëputjes; ndërsa HDZ BiH do të merrte marrëveshjen e vet për të reformuar ligjin zgjedhor, duke i siguruar atij një vend në presidencën prej tre anëtarësh të vendit nëpërmjet inxhinierisë zgjedhore.

Një marrëveshje e tillë do të thellonte ndarjen etno-territoriale të Bosnje-Hercegovinës dhe do të vendoste formën e fragmentimit gradual, të ndihmuar dhe nxitur nga BE dhe SHBA.

Shpallja e fitores dhe pretendimi se vendi ka plotësuar kushtet për mbylljen e OHR (“zgjidhja” e çështjes së pronës shtetërore dhe të mbrojtjes, e bllokuar prej kohësh nga aktivitetet antikushtetuese të RS, është në thelb 5 + 2 kushte për mbyllje) do të hiqte njëkohësisht kushtet e fundit të komunitetit ndërkombëtar. instrument ekzekutiv për të ndalur spiralen në rënie, së bashku me EUFOR-in.

OHR duhet ta marrë seriozisht mbrojtjen e Bosnjës
Franca, Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar duket se janë në rrugën e duhur për të përcjellë një mesazh të mbështetjes së reduktuar për Përfaqësuesin e Lartë për të parandaluar një veto ruse (dhe potencialisht kineze) të EUFOR të planifikuar për të mërkurën (3 nëntor) në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.

Moska dhe Pekini nuk mund të vendosnin veton ndaj emërimit të Schmidt; ata mund të kundërshtojnë EUFOR-in në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, transmeton Telegrafi.

Kryeqytetet e BE-së, veçanërisht Berlini dhe Parisi, më në fund duhet të interesohen për situatën dhe të përballen me transaksionalizmin e politikës së Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm, duke e zëvendësuar atë me një politikë strategjike.

Përfaqësuesi i Lartë, Joseph Borrell duhet të fillojë të bëjë punën e tij, siç kërkohet në një letër të nënshkruar nga deputetët e katër grupeve kryesore politike në Parlamentin Evropian më 21 tetor, dhe të zëvendësojë Eichhorst në rolin e tij aktual.

OHR, e udhëhequr nga Christian Schmidt, duhet të marrë seriozisht mbrojtjen e Bosnjë-Hercegovinës dhe Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit dhe të kundërshtojë impulset e rrezikshme për të arritur një marrëveshje BE-SHBA.

EUFOR duhet të rritet në Brcko dhe komuniteti ndërkombëtar duhet të përmbahet nga urgjenca e rreme në reformimin e Ligjit Zgjedhor të Bosnjës, në vend që të fokusohet nga afër në përmirësimin e integritetit zgjedhor. Koha e ndryshimeve të gjithanshme kushtetuese është pas zgjedhjeve të vitit 2022-përfundojnë në analizën e tyre Bodo dhe Perry. /Telegrafi/