Cilat vende kanë ndaluar furnizimin me armë për Izraelin?

Senati i Shteteve të Bashkuara ka miratuar një projekt-ligj që jep 14 miliardë dollarë për të mbështetur luftën e Izraelit në Gaza.

Edhe para fillimit të luftës tetorin e kaluar, SHBA-ja mbështeti fuqishëm Izraelin me furnizimin e pajisjeve ushtarake, duke kontribuar me 3 miliardë dollarë në vit në ndihmë ushtarake.

Por edhe shumë vende të tjera ofrojnë mbështetje ushtarake për Izraelin nëpërmjet shitjes së armëve.

Ndryshe, numri i viktimave civile vazhdon të rritet në Gaza – aktualisht janë më shumë se 28,000 të vdekur me mijëra të tjerë të bllokuar nën rrënoja dhe të supozuar të vdekur në vetëm katër muaj bombardime dhe operacione tokësore.

Rritja e numrit të vdekjeve po nxit dënimin ndërkombëtar nga grupet humanitare dhe të shoqërisë civile në formën e deklaratave, protestave dhe padive të ngritura kundër vendeve që supozohet se po ofrojnë mbështetje ushtarake për Izraelin.

Dhe disa vende po i përgjigjen këtij presioni.

Të hënën, shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, komentoi përshkrimin e presidentit amerikan Joe Biden për përgjigjen e Izraelit ndaj sulmeve të Hamasit të 7 tetorit si “të tepruar”.

“Epo, nëse besoni se shumë njerëz po vriten, ndoshta duhet të siguroni më pak armë në mënyrë që të parandaloni vrasjen e kaq shumë njerëzve”, u tha Borrell gazetarëve.

Pra, cilat vende vazhdojnë të dërgojnë armë në Izrael dhe cilat janë duke ndërmarrë hapa për të pezulluar furnizimin?

Kush e furnizon Izraelin me armë?

Sipas bazës së të dhënave të transfertave të armëve të Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm, 68 për qind e importeve të armëve të Izraelit midis 2013 dhe 2022 vinin nga SHBA, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Ushtria amerikane gjithashtu “grumbullon” armë në terren në Izrael, me sa duket për përdorim nga vetë ushtria amerikane.

Megjithatë, SHBA-ja e ka lejuar Izraelin të përdorë disa nga këto furnizime gjatë luftës së Gazës.

Përveç SHBA-së, Izraeli bën edhe importe ushtarake nga vende të tjera.

Armët e importuara nga Gjermania përbëjnë 28 për qind të importeve ushtarake të Izraelit.

Eksportet ushtarake të Gjermanisë u rritën gati dhjetëfish në vitin 2023 krahasuar me 2022 pasi rriti shitjet në Izrael në nëntor, sipas shifrave nga Ministria e Ekonomisë Gjermane.

Gjermania kryesisht furnizon Izraelin me komponentë për sistemet e mbrojtjes ajrore dhe pajisjet e komunikimit, sipas agjencisë gjermane të shtypit dpa.

Mbretëria e Bashkuar ka licencuar të paktën 474 milionë paund (594 milionë dollarë) në eksporte ushtarake në Izrael që nga viti 2015, raportoi Human Rights Watch në dhjetor të vitit 2023.

Këto eksporte përfshinin aeroplanë, raketa, tanke, teknologji dhe municione, duke përfshirë komponentët për F-35 bombardues të përdorur në Gaza.

Në Kanada, dhjetëra grupe të shoqërisë civile i kanë kërkuar së fundmi kryeministrit Justin Trudeau që t’i japë fund eksporteve të armëve në Izrael.

Qeveria thotë se nuk dërgon sisteme të plota armësh në Izrael, por këto grupe të shoqërisë civile pretendojnë se po minimizon sasinë e mbështetjes ushtarake që ofron, përcjell Telegrafi.

“Kompanitë kanadeze kanë eksportuar mbi 84 milionë dollarë [114 milionë dollarë kanadezë] mallra ushtarake në Izrael që nga viti 2015”, tha Michael Bueckert, nënkryetar i një grupi avokues, duke shtuar se qeveria ka vazhduar për të miratuar eksportet e armëve që nga fillimi i luftës.

Ndërsa ministri i Punëve të Jashtme të Australisë ka thënë se vendi nuk i ka ofruar armë Izraelit që nga fillimi i luftës.

Megjithatë, zëdhënësi i mbrojtjes i Partisë Australiane të Gjelbërve, David Shoebridge, ka kërkuar që qeveria të jetë më transparente në lidhje me saktësisht se cilat artikuj janë eksportuar në Izrael, duke shtuar se vendi ka një nga sistemet më të fshehta të eksportit të armëve në botë.

Ndërkohë Amnesty International i ka bërë thirrje gjithashtu Australisë që të ndalojë shitjet e armëve në Izrael dhe pretendon se vendi ka miratuar 322 eksporte të mbrojtjes në Izrael gjatë gjashtë viteve të fundit.

Në Francë, një demonstratë pro Palestinës më 7 shkurt u bëri thirrje kompanive franceze, përfshirë Dassault Aviation, të ndalonin shitjen e armëve për Izraelin.

Demonstruesit thanë, sipas agjencisë së lajmeve Anadolu, se “të gjitha kompanitë franceze që i shesin armë administratës së Tel Avivit janë bashkëpunëtorë në gjenocidin e Izraelit në Gaza”.

Cilat vende po ndalojnë furnizimin me armë për Izraelin?

Në Holandë, një gjykatë të hënën i dha qeverisë një javë për të bllokuar të gjitha eksportet e pjesëve për aeroplanët luftarakë F-35, të cilët Izraeli po i përdorë për të bombarduar Rripin e Gazës.

Vendimi ishte rezultat i një padie të ngritur nga disa organizata humanitare holandeze kundër qeverisë.

Shqetësimet e paraqitura në këtë padi mbivendosen me çështjet që Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) po shqyrton në çështjen e Afrikës së Jugut kundër Izraelit.

“Është e pamohueshme që ekziston një rrezik i qartë që pjesët e eksportuara të F-35 të përdoren në shkelje të rënda të ligjit ndërkombëtar humanitar”, thuhej në vendimin e gjykatës.

Në Belgjikë, një qeveri rajonale tha se pezulloi dy licenca për eksportin e barutit në Izrael më 6 shkurt. U raportua se qeveria rajonale citoi vendimin e përkohshëm të ICJ-së, i cili zbuloi se Izraeli mund “me siguri” të jetë duke kryer gjenocid në Gaza.

Kompania japoneze Itochu Corporation njoftoi më 5 shkurt se do të përfundojë partneritetin e saj me prodhuesin izraelit të armëve Elbit Systems deri në fund të shkurtit.

Shefi financiar i Itochu, Tsuyoshi Hachimura tha në një konferencë shtypi se pezullimi i një memorandumi mirëkuptimi (MOU) me Elbit Systems bazohej në një kërkesë nga Ministria e Mbrojtjes e Japonisë dhe “nuk lidhej në asnjë mënyrë me konfliktin aktual midis Izraelit dhe Palestinës”.

Megjithatë, ai shtoi: “Duke marrë parasysh urdhrin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë më 26 janar, dhe që qeveria japoneze mbështet rolin e Gjykatës, ne kemi pezulluar tashmë aktivitetet e reja në lidhje me Memorandumin e Mirëkuptimit dhe planifikojmë t’i japim fund MOU-së deri në fundi i shkurtit”.

Ministri i Jashtëm, Antonio Tajani tha më 20 janar se Italia kishte pezulluar të gjitha dërgesat e sistemeve të armëve ose materialeve ushtarake në Izrael që nga shpërthimi i luftës më 7 tetor.

Kjo ishte në përgjigje të thirrjeve të liderit të Partisë Demokratike, Elly Schlein, drejtuar qeverisë për të ndaluar furnizimin armëve për Izraelin.

Ministri i Jashtëm i Spanjës theksoi në janar se vendi nuk i ka shitur asnjë armë Izraelit që nga fillimi i luftës edhe se tani ka një embargo për shitjen e armëve.

Megjithatë, të hënën, e përditshmja spanjolle “El Diario” publikoi një raport që tregon se Spanja kishte eksportuar municione me vlerë rreth 1.1 milion dollarë në Izrael në nëntor.

Ndërsa sekretari i Shtetit për Tregtinë e Spanjës justifikoi shitjen e municioneve, duke i thënë “El Diario” se “materiali ishte për teste ose demonstrime” dhe “korrespondon me licencat e dhëna para 7 tetorit”.

Çfarë roli ka luajtur vendimi i GJND-së në ndalimin e shitjeve të armëve?

Në vendimin e saj të përkohshëm mbi “çështjen e gjenocidit” të Afrikës së Jugut kundër Izraelit më 26 janar, GJND-ja deklaroi se Izraeli po kryen “në mënyrë të besueshme” gjenocid në Gaza dhe e urdhëroi atë të marrë “të gjitha masat brenda fuqisë së saj” për të parandaluar aktet që mund të përbëjnë gjenocid kundër palestinezëve në Gaza.

Kjo ka nxitur organizatat humanitare në mbarë botën që t’i bëjnë presion qeverive të tyre që të ndalojnë shitjet e armëve dhe ndihmës ushtarake.

Vendimi “shkon vetëm përtej Izraelit”, tha Raed Jarrar, drejtor i avokimit në institutin e mendimit Democracy for the Arab World Now (DAWN) me bazë në Uashington, DC.

Vendimi i përkohshëm thekson detyrimet ligjore dhe politike të vendeve për të parandaluar gjenocidin.

Mbrojtësit thonë se shitjet e armëve dhe ndihma ushtarake mund të konsiderohen si bashkëpunim në gjenocid dhe janë në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. /Telegrafi/