Skënderbeu, personalitet i epokës osmane

Nga: Agron Islami

Jo të gjithë, por një pjesë e studiuesve shqiptarë të Mesjetës (të cilët nuk mund të quhen medievistë, përderisa nuk njohin gjuhën e Bizantit), mbrojnë mendimin se periudha në të cilën jetoi dhe veproi Skënderbeu i takon periudhës historike të Mesjetës. Në anën tjetër, ka të tillë që Mesjetën e çojnë deri te Pashallëqet Shqiptare.

Megjithatë, si në çdo shkencë, edhe në histori ka një standard dhe metodologji që përdoret nga historishkruesit gjithandej botës dhe, gjithsesi, nëse duam të merremi seriozisht nga historiografia botërore, duhet të respektohen këto standarde objektive. Kur jemi ke ndarja e periudhave historike, në veçanti te kufiri mes periudhës së Mesjetës dhe Kohës së Re, pjesa më e madhe e historiografive botërore si pikë të ndarjes e marrin datën 29 maj 1453 – që koincidon me pushtimin e Stambollit dhe rënien e Perandorisë Romake të Lindjes – Bizantit. Disa të tjerë, që janë në numër më të vogël, ndarjen e madhe e përcaktojnë me zbulimin e Amerikës (1492).

29 maji i vitit 1453 merret me i saktë, për faktin se e plotëson edhe kriterin e zbulimeve teknologjike, siç ishte rasti me përdorimin e topit më të madh që kishte parë bota deri atëherë, e po ashtu edhe atë kriterin politik meqë osmanët arritën që të përmbysin njëherë e përgjithmonë një Perandori, siç ishte Bizanti.

Në anë tjetër, historiografia botërore erën e sundimit osman në hapësirën e Ballkanit të sotëm e piketon me rënien e Galipolit (Geliboğlu) më 1354. Ndërkaq, në hapësirat shqiptare kjo fillon me Betejën e parë të Kosovës (1389) e cila krijoi mundësi të shtrirjes së administratës osmane në drejtim të Shkupit dhe të trevave të tjera shqiptare.

Kjo erë e sundimit osman vërtetohet edhe me regjistrimet e para osmane të realizuara në këto anë, të cilat datojnë qysh në dekadën e fundit të shek. XIV. Respektivisht, defteri i parë i cili ka arritur deri në ditët e sotme dhe që emërohet si Defter i Sanxhakut Shqiptar (Arvanit) është i vitit 1431, por duke qenë se në disa vende i referohet timareve te vjetra (më të hershme), osmanistët kanë ardhur në përfundimin se bëhet fjalë për regjistrime më të hershme të realizuara në këto treva gjatë kohës së sundimit të Sulltan Bejazitit të Parë (1389-1402). Pra, tre vjet para lindjes se Gjergjit të birit të Gjon Kastriotit.

Siç është vërtetuar, Gjon Kastrioti, si shumë sundimtarë shqiptarë (te cilët në regjistrimet osmane njihen edhe si senjorë) pas disa dekadave të luftës së suksesshme kundër ushtrive osmane, u shtrënguan që ta pranojnë sundimin osmane. Sipas praktikës, fëmijët meshkuj të vasalëve dërgoheshin në kryeqendrën osmane. Kështu, edhe Gjergji, bashkë me vëllezërit e tij, u dërgua në sarajin osman të Edirnesë. Së bashku me të gjithë fëmijët e tjerë të vasalëve të osmanëve, edhe Gjergji mori mësimin më kualitativ të mundshëm të kohës. Qëllimi i këtij edukimi dhe i përgatitjes ushtarake ishte që në një të ardhme të afërt do t’i shërbente Sulltanit nga pozita e ushtarakut osman. Njëherësh, si rezultat i dukjes dhe shkathtësive ushtarake, emri i ri i tij ishte Iskender, emër i cili ishte i lidhur po ashtu me historinë e lavdishme të një paraardhësi të Gjergjit, pra të Aleksandrit të Madh.

Siç dihet, Gjergji në Shqipëri u kthye si zyrtar osman me emër dhe me gradën osmane Bej. Deri në kryengritjen kundër Sulltanit, ishte pjesë e ushtrisë osmane nëpër ekspedita, ku i ishin akorduar tokat në Krujë si rezultat i shkathtësive të treguara në betejat osmane.

Skënderbeu, arriti që t’i bashkojë shqiptarët nën një formacion politik, mbajti raporte diplomatike me fuqitë e kohës – duke filluar nga Papati. Ishte njëri nga ushtarakët e suksesshëm, për çfarë organizatorët e kryqëzatave e konsideronin fuqinë e tij ushtarake dhe kjo vinte si rezultat i sukseseve të njëpasnjëshme karshi ekspeditave osmane.

Të gjitha këto fakte dëshmojnë se është njëri ndër personalitet më të famshme të epokës osmane, i cili arriti të sfidojë ushtritë osmane për dekada. /Telegrafi/