Mbrëmjen e së shtunës, në Teatrin Shqiptar në Shkup, u jetësua teksti i Eugene Ionesco “Rinoqerontët”, me regji të regjisorit bullgar Vasil Vasilev, koreografi të Rosen Mihajlov, skenografi të Maria Kunçeva dhe muzikë nga Milen Apostolov.
Ky tekst i shkruar më 1959 shpalosi para audiencës shqipfolse dhe jo vetëm, dramën në frymën e ‘teatrit të absurdit’e cila ndonëse me vite e largët e shkruar, ende pasqyron realitetin e ditëve të sotme.
Vepra “Rinocerontët” është shkruar në periudhën e pasluftës, kur tmerret dhe traumat e Luftës së Dytë Botërore ishin ende shumë të pranishme në ndërgjegjen e evropianëve. Drama përbën një kritikë ndaj mentalitetit borgjez, i cili kontribuon në ngritjen e regjimeve totalitare.
Në të, banorët e një qyteti të vogël provincial francez shndërrohen në rinocerontë, ndërsa i vetmi person që nuk i nënshtrohet këtij transformimi masiv është personazhi kryesor Beranzhe (në rolin e tij – Shkëlqim Islami). Ai është një individ i zakonshëm, i shqetësuar, i cili fillimisht kritikohet për pirjen e alkoolit, vonesat dhe stilin e tij të shkujdesur të jetesës, e më vonë – për paranojën dhe obsesionin e tij në rritje ndaj rinocerontëve.
Kjo shfaqje që u jetësua nga trupa e aktorëve të Teatrit Shqiptar në Shkup u mirëprit jashtëzakonisht shumë nga publiku si dhe nga kritikët e teatrit, të cilët për dy dytë me radhë shkruajnë recensione në lidhje me shfaqjen.
Një e tillë u shkrua edhe nga kritikut teatror Emin Azemi, i cili u citua nga dir.bg, një media online në Bullgari.
“Kjo është një përshkrim karikatural i një bote të tmerrshme dhe të pakuptueshme, në të cilën integriteti njerëzor është i kërcënuar – një realitet njëkohësisht realist dhe i formësuar në mënyrë fantastike, me personazhe që ngjajnë me kukulla dhe që provokojnë reagime kontradiktore te publiku.”
Në shtypin evropian, kjo dramë shpesh interpretohet si një përgjigje dhe kritikë ndaj ngritjes së papritur të fashizmit dhe nazizmit në periudhën që i parapriu Luftës së Dytë Botërore, duke trajtuar tema si konformizmi, kultura, fashizmi, përgjegjësia, logjika, lëvizjet masive, mentaliteti i turmës, filozofia dhe morali.
Megjithatë, regjisori (mysafir nga Bullgaria) Vasil Vasilev arrin me mjeshtëri të ofrojë një lexim të ri skenik të kësaj drame, duke e vendosur atë edhe në një kontekst bashkëkohor. Shfaqja duket se na fton të mos bëhemi pjesë e tufës, të mos i bindemi mendimit të shumicës nga frika se do të gjykohemi, dhe të mos fillojmë të mbyllim sytë për të mbrojtur karrierën tonë…
Mesazhi i dramës lidhet me prirjen natyrore të çdo qenieje njerëzore për t’u asimiluar në një grup – një grup njerëzish me mënyrë të ngjashme të të menduarit – por ky grup nuk duhet të çojë në humbjen e individualitetit për shkak të rrethanave kaotike, ku njeriu përballet me murin e trashë të absurdit dhe pakuptimësisë së jetës. Megjithatë, ekziston shpresë, të cilën njerëzit e ruajnë përmes solidaritetit mes tyre, për t’iu kundërvënë dehumanizimit dhe tendencave që çojnë drejt shkatërrimit të natyrës njerëzore.
Ansambli i aktorëve i angazhuar në këtë projekt, së bashku me skenografinë dhe muzikën, krijuan një “simfoni” skenike brilante, ku dallohet qartë plasticiteti i ndërtimit dhe transformimit të personazheve, si dhe anatomia e një vizualiteti dinamik brenda një koncepti të avancuar regjisorial”, është cituar Emin Azemi, nga Dir.bg.
