Opinione

Perëndimi duhet të shqetësohet: “DeepSeek” lë të kuptohet se Kina ka zotëruar artin e kaizen-it

Ilustrimi: María Hergueta / FT

Koncepti japonez i përmirësimit të vazhdueshëm industrial, ndihmon në shpjegimin e suksesit teknologjik të Pekinit.

Nga: Leo Lewis / The Financial Times
Përkthimi: Telegrafi.com

Gjatë kulmit të garës hapësinore, Amerika shpenzoi miliona dollarë nga taksapaguesit për të zhvilluar një stilolaps që do të funksiononte në gjendje pa gravitet. Përballë të njëjtit problem, rusët përdorën … një laps.

Kjo, në fakt, është një përrallë e trilluar. Të dyja palët fillimisht provuan lapsat dhe në fund përdorën Stilolapsin Hapësinor [Space Pen], një produkt i zhvilluar krejtësisht nga sektori privat. Por, miti rikthehet shpesh si një parabolë industriale, gjeopolitike dhe ideologjike, sepse përmbledh frikën që i përshkon të gjitha këto fusha: se kompania, pozita apo modeli ekonomik i kundërt mund të jetë më i strukturuar për të punuar në mënyrë më të zgjuar dhe më të lirë.

A u rikthye këtë javë memja e Stilolapsit Hapësinor, ndërsa investitorët dhe qeveritë u mahnitën nga modeli – i supozuar me kosto të ulët – i Kinës i inteligjencës artificiale [IA], DeepSeek, duke u pyetur nëse kontrollet e eksportit të ShBA-së kishin rezultuar në të kundërtën e synuar dhe duke humbur besimin te miliardat e investuara në qasjen më të shtrenjtë amerikane ndaj të njëjtit problem? Natyrisht që po.

Por, termi më shqetësues i momentit duhet të jetë kaizen-i – koncepti japonez i “përmirësimit të vazhdueshëm”, i cili dikur ngjalli frikë në zemrat e korporatave amerikane dhe që tani Kina, në një mënyrë ose tjetër, duket se e ka zotëruar në heshtje – pjesërisht duke punësuar mjeshtër japonezë të kaizen-it, të cilët ishin nënvlerësuar në ekonominë e tyre.

Kaizen-i u bë pjesë e vërtetë e leksikut të biznesit ndërkombëtar në vitet ’80 të shekullit XX, kur kompanitë amerikane dhe evropiane kishin nevojë të kuptonin pse kompanitë japoneze po i mundnin – si në çmim ashtu edhe në cilësi – në industritë si automobilizmi, elektronika e konsumit dhe gjysmëpërçuesit. Të dyja palët e identifikonin dallimin si një përmirësim të durueshëm dhe thellësisht japonez të produktit dhe procesit.

Efektet praktike të kaizen-it ishin të jashtëzakonshme: ato ishin një nga arsyet kryesore pse ekonomia e Japonisë u bë një superfuqi në vitet 1970-‘80 dhe pse shumë nga kompanitë e saj mbeten ende konkurrente globale në një gamë të gjerë sektorësh prodhimi.

Por, është ndoshta edhe më i jashtëzakonshëm evolucioni i kaizen-it gjatë dekadave të gjata të stagnimit ekonomik të Japonisë, pas shpërthimit të flluskës financiare. Pasi u shua epoka e tepricave financiare, kaizen-i u bë një superfuqi mbijetese: një mekanizëm i njëkohshëm për të rritur cilësinë dhe për të ulur kostot në kohë të vështira. Deflacioni dhe paaftësia e prodhuesve japonezë për të siguruar fuqi çmimesh në tregun e tyre vendor, e shndërruan uljen e kostove në një art të vërtetë.

Prodhuesit kinezë, të përqendruar prej kohësh në kosto dhe teknologji, e kanë vëzhguar me kujdes gjithë këtë proces dhe kanë gjetur mënyra për ta bërë kaizen-in pjesë të tyre. DeepSeek mund të përfaqësojë një përparim të madh në softuer, por është një arritje e bazuar mbi themelet e një sektori të pajisjeve harduerike që po ecën përpara në mënyrë të pamëshirshme dhe të vazhdueshme.

Shumë vetë do të argumentojnë se përvetësimi i teknologjisë nga Kina ka qenë, në rastin më të mirë, oportunist dhe, në rastin më të keq, i pandershëm. Kur nuk fajësohen vjedhja e hapur apo detyrimi (gjë që ndodh shpesh), kompanitë e huaja kanë humbur teknologjitë kyçe për shkak të marrëveshjeve të dobëta të transferimit ose optimizmit të tepruar mbi aftësinë për të mbrojtur pronësinë intelektuale. Por, kjo nuk shpjegon më gjithçka.

Në arritjet më të fundit dhe më të dukshme industriale të Kinës – prodhimi i makinave elektrike me kosto të ulët dhe cilësi konkurruese, elektronika e konsumit, makineritë industriale, trenat me shpejtësi të lartë dhe robotët – një version i kaizen-it është tashmë në veprim. Dhe, ka arsye për të dyshuar se versioni kinez mund të funksionojë për një periudhë më të shpejtë, më trazuese dhe me rezultate më të dukshme sesa origjinali japonez.

Së pari, Kina ka burimet njerëzore dhe talentin për të aplikuar kaizen-in në një shkallë shumë më të madhe sesa Japonia ka arritur ndonjëherë. Përmirësimet graduale funksionojnë më mirë kur ka shumë prej tyre.

Së dyti, kjo po ndodh në një epokë ku konsumatorët janë shumë më të shpejtë për të identifikuar dhe komunikuar kur një produkt nuk është saktësisht ashtu siç do të donin.

Por, së treti, Kina mund të jetë në gjendje të paguajë për shpejtësinë. Përveçse kanë vëzhguar drejtpërdrejt kaizen-in në veprim në operacionet e prodhimit japonez, kompanitë kineze, sipas agjentëve të rekrutimit në Tokio, kanë zbuluar se mund të tërheqin si konsulentë inxhinierë japonezë të specializuar në gjysmëpërçues, hekurudha dhe robotikë. Kjo nuk është diçka e re, thonë agjentët, por tani po përshpejtohet ndjeshëm.

Korporatat japoneze kanë prirjen t’i nxjerrin relativisht herët në pension punonjësit shumë të kualifikuar, të cilët nuk i kanë paguar veçanërisht mirë gjatë viteve të deflacionit dhe nuk kanë arritur të krijojnë ndjenjën e besnikërisë që mund të kishin shpresuar. Një inxhinier i tillë mund të paguhet mirë nga një kompani kineze dhe, pa zbuluar drejtpërdrejt sekrete industriale, vlera e tij mbetet e jashtëzakonshme: kaizen-i është në thelb një proces eksperimentimi dhe gabimi, dhe një inxhinier me përvojë mund të ofrojë një këshillë të paçmueshme për atë që është provuar dhe nuk ka funksionuar.