Pasioni për “llafe”, pse kemi dëshirë për të bërë thashetheme

Thashethemet nuk janë aq të pavlera sa i imagjinojmë. Dhe sipas shkencës, mund të zgjasin edhe jetën

Të komentosh pamjen e një aktoreje me rastin e një daljeje publike, ose prerjen e flokëve të kolegut tonë, ose edhe të hetosh të dashurën e re të shefit: ngrini dorën nëse nuk keni bërë ndonjëherë thashetheme të tilla.

Thashethemi vetë është i padëmshëm dhe fiziologjik; mund të ketë edhe shumë aspekte pozitive dhe mund të na shtyjë të përmirësojmë vetveten. Edhe pse shpesh ky lloj i bisedës shoqërohet nga ndjenjat e zilisë dhe vetëkënaqësisë keqdashëse. E megjithatë, shkenca thotë se e gjithë kjo është një fakt atavist dhe se ka kontribuar edhe në mbijetesën e specieve njerëzore.

Çështje kurioziteti – Në bazë të thashethemeve shpesh ka një lëvizje natyrore të kuriozitetit. Ne jemi të interesuar të njohim faktet e të tjerëve, duke zbuluar “çfarë vlon në tenxhere”, duke qenë në hap me lajmet e fundit.

Deri këtu shumë mirë: më pak pozitive është përpjekja për të futur hundët deri në gjëra se kush është objekt i thashethemit, gjëra që duan t’i mbajnë private, pa i ndarë ato me të tjerët. Edhe më keq, pasi zbulohet “sekreti”, e kthejnë atë në një objekt bisede dhe komente me të tjerët. Edhe pse, siç e dimë mirë, një pjesë e kënaqësisë së thashethemeve qëndron në ndarjen e diçkaje që nuk duhet ta dimë.

Efekt kohezioni – Një nga aspektet pozitive të thashethemeve qëndron në këtë formë të ndarjes, edhe pse pak e çoroditur, e cila ka aftësinë për t’u bashkuar me anëtarët e tjerë të grupit tonë dhe për të përmirësuar kohezionin që na lidh me ta.

Disa studime të kohëve të fundit kanë theksuar faktin se përgjimi është një ritual i vërtetë shoqëror i dobishëm në forcimin e rrjeteve të marrëdhënieve dhe afiniteteve. Ndarja e informacionit të ndaluar ose sekreteve të nxehta na ndihmon të mësojmë më shumë rreth grupit tonë shoqëror, përmirëson intimitetin tonë me ta dhe na bën të ndihemi pjesë e grupit.

Vetëkënaqësi keqdashëse – Gossip nuk është kurrë pa një sasi të caktuar helmimi: të flasësh për dikë shpesh do të thotë të flasësh keq për të. Përkundrazi, shija e vërtetë e thashethemeve është e fshehur në këtë nivel të ligësisë. Të shohësh një aktore seksi të fotografuar me bikini, pa qenë në gjendje ta fshehë celulitin, ose një shkrepje jo perfekte e saj gjeneron tek ne një ndjenjë të pamohueshme kënaqësie: me pak fjalë, fatkeqësitë e të tjerëve na kënaqin. Arsyeja është e thjeshtë: të shohësh se një person i suksesshëm ka dështuar në një gjë, përmirëson vetëvlerësimin tonë.

Disa studime kanë zbuluar se gëzimi për të parë fatkeqësitë e të tjerëve është një mekanizëm që gjendet në një pjesë të trurit të quajtur striatum ventral, i njëjtë që aktivizohet në mekanizmat e kënaqësisë dhe shpërblimit.

Kjo ndjenjë gjithashtu ka një emër shkencor: quhet atikophilia dhe është ndjenja e kënaqësisë që ne përjetojmë përpara fatkeqësisë së të tjerëve. Sipas studimeve të tjera, mekanizmi që qëndron në themel të gjithë kësaj është konfrontimi social: kjo vetëkënaqësi keqdashëse bazohet në vëzhgimin që kur njerëzit rreth nesh vuajnë nga ngjarje të ndryshme, ne shohim më mirë veten, veçanërisht nëse vetëvlerësimi ynë është i ulët.

Thashethemet zgjasin jetën – Ky është besimi i shprehur nga psikologu evolucionist Robin Dunbar i Universitetit të Liverpoolit.

Aftësia për të shkëmbyer informacion është ajo që i ka mundësuar njeriut të fillojë të jetojë në grupe gjithnjë e më të mëdha dhe të dallojë veten nga kafshët e tjera. Për shembull, në komunitetin parahistorik, kurioziteti për të mësuar rreth veglave të reja të zhvilluara nga fqinji i shpellës për të gjuajtur në mënyrë më efektive, ndihmoi gjithë komunitetin për të krijuar armë dhe mjete më të mira. Thashethemet, shkurtimisht, do të ishin funksionale për ruajtjen e specieve dhe përmirësimin e vetes.

Ana e mirë e thashethemeve – Me pak fjalë, nëse në njërën anë nuk ia lejojmë vetes, nëse ndodh që të kënaqemi me fatkeqësitë e të tjerëve, nga ana tjetër lejohet të mendojmë se disponimi negativ gjithashtu ka anën e tij të mirë. Zilia, për shembull, bazohet në krahasimin e pashmangshëm midis gjendjes sonë dhe asaj të të tjerëve.

Është një fakt i pashmangshëm, sepse vlerësimi i vetes nuk mund të fillojë nga një krahasim me atë që anëtarët e tjerë të grupit tonë marrin, veçanërisht ato që ne besojmë se janë më të suksesshëm. Pikërisht ky konfrontim, nganjëherë kaq i pamëshirshëm dhe i dhimbshëm, bëhet një shtytje e fuqishme për të përmirësuar veten. Në dritën e këtyre konsideratave, është e vështirë t’i quash thashethemet si një gjë e pavlerë. /Telegrafi/