Në Siri, një diktator është nën rrethim. A do ta shpëtojë dikush?

Në të gjithë Sirinë veriore dhe qendrore këtë javë, familjet që janë copëtuar nga më shumë se një dekadë e luftës civile janë ribashkuar.

“Nuk e besova, ishte shumë emocionuese”, tha Ismail Alabullah, vullnetar i Helmetave të Bardha, ndërsa përshkroi kthimin në qytetin e Aleppos për herë të parë që nga viti 2013 dhe ribashkimin me motrën e tij.

“Nuk mund ta besoja se po e shihja përsëri. Kam humbur vëllain tim, nënën dhe babanë gjatë dy viteve të fundit. Tani, jemi vetëm unë dhe motra ime”, shtoi ai.

Helmetat e Bardha, një grup i njohur për shpëtimin dhe evakuimin e civilëve nga zonat aktive të luftës, konsiderohen si armiq të përhershëm të regjimit të presidentit Bashar al-Assad.

Që nga viti 2016, forcat e Assadit kanë kontrolluar Aleppon.

Por me ushtrinë e tij që tani po tërhiqet nga territori, familjet e bllokuara në anët e kundërta të vijës së frontit mund të jenë sërish bashkë.

Situata dinamike

Pas vitesh ngërçi, harta e kontrollit të Sirisë po rivizatohet pothuajse çdo orë.

Së pari, Aleppo – një qytet me më shumë se 2.3 milionë banorë dhe i dyti më i madhi në vend – ra në duart e forcave opozitare më 27 nëntor.

Në ditët që pasuan, po ashtu edhe shumë qytete në jug.

Të enjten, forcat e Assadit braktisën qendrën strategjike të Hamës kur forcat rebele hynë brenda.

Pas Hamës, ka avancime të rebelëve në Homs dhe periferi të Damaskut.

Shumica e vëzhguesve presin që një sulm në bazën kryesore të pushtetit të Assadit – qyteti i Homsit,

“Është e qartë se vetë regjimi nuk mund t’i mbrojë këto territore”, tha Haid Haid, një analist për Sirinë me Chatham House, një institut me bazë në Londër.

Ky përfundim çon në spekulime të pashmangshme nëse qeveria e Assadit mund të jetë duke u rrëzuar më shpejt nga sa pritej.

“Askush nuk mund të japë ndonjë përgjigje absolute”, tha Haid.

“Askush nuk e di se kur dhe nëse regjimi do të shembet plotësisht”, shtoi ai.

Dinastia politike

Bëhet e ditur se Assad dhe familja e tij kanë sunduar Sirinë me një dorë të hekurt për më shumë se 50 vjet.

Që kur mori detyrën si president në vitin 2000 pas vdekjes së babait të tij, OKB-ja njoftoi se forcat e Asadit kanë vrarë më shumë se 350,000 kundërshtarë, kanë burgosur dhe torturuar mijëra të tjerë dhe kanë përdorur gaz të ndaluar në qytetet opozitare.

Në vitin 2011, Siria u trondit nga protestat kundër presidentit, të frymëzuara nga demonstratat kundër regjimit në të gjithë rajonin më të gjerë, të njohura si Pranvera Arabe.

Assad u përgjigj me një goditje të dhunshme që evoluoi në një luftë civile në shkallë të plotë, shkruan yahoonews, përcjell Telegrafi.

Deri në vitin 2015, grupet opozitare – dhe forcat e Shtetit Islamik (ISIS) – kishin kapur zona të mëdha të vendit.

Por ndërhyrja nga Rusia bëri kthesë.

Një fushatë shkatërruese e bombardimeve ajrore nga forcat e Vladimir Putinit siguroi pozicionin e Assadit, por me një kosto të tmerrshme.

Grupet humanitare akuzuan Rusinë dhe Sirinë për krime lufte për bombardimin pa dallim të civilëve duke përdorur municione thërrmuese.

Pas një përpjekjeje të përbashkët të udhëhequr nga Forcat Demokratike Siriane kurde në lindje – dhe me ndihmën e Rusisë – ISIS përfundimisht u shty përsëri në shkretëtirë.

Që nga viti 2016, Ushtria Arabe Siriane e Assadit (SAA) ka në kontroll shumicën e qyteteve kryesore të vendit.

Sukseset e mëdha

Në provincën Idlib, pranë Turqisë, forcat që i përkasin një dege dikur të Al-Kaedas, Hayat Tahrir al-Sham (HTS), kanë kontrolluar pjesën më të madhe të territorit.

Dhe grupi ka udhëhequr shumicën e sukseseve në fushën e betejës gjatë 10 ditëve të fundit.

Hayat Tahrir al-Sham është listuar si një entitet terrorist nga Kanada që nga viti 2013.

Por kohët e fundit, udhëheqësi i saj 42-vjeçar, Abu Muhammed al-Jolani, ka mohuar çdo lidhje me grupin ose ideologjinë e tij radikale.

Në një postim në rrjete sociale, HTS në mënyrë të pazakontë iu referua atij me emrin e tij të dhënë – Ahmad al-Shara – në vend të al-Jolani, të cilin ai e përdor në mjedise ushtarake.

Kjo dukej se e shfaqte atë si një burrë shteti apo politikan dhe jo si udhëheqës të një milicie të ndaluar.

Al-Jolani dha gjithashtu një intervistë të rrallë për një media perëndimore, duke i thënë CNN se qëllimi i tij është të përmbysë regjimin e Assadit dhe ta zëvendësojë atë me një qeveri të re për të gjithë sirianët.

Siç raportohet, Instituti për Studimin e Luftës, një institut me bazë në SHBA që studion zonat e konfliktit global, vuri në dukje se një arsye kryesore që HTS ka fituar territor kaq shpejt ka qenë gatishmëria e tij për të negociuar marrëveshje me komunitetet lokale për të shmangur luftimet.

ISW tha se dy qytete me shumicë të krishterë dhe një qytet kryesisht shiit kishin rënë dakord të gjithë me HTS, duke lejuar luftëtarët e grupit të shmangin luftimet e kushtueshme në zonat rurale.

Megjithatë, listimi i HTS si një entitet terrorist i ka vënë OJQ-të dhe qeveritë perëndimore në një pozitë sfiduese, me shumicën e pavullnetshme për të ndihmuar drejtpërdrejt grupin, duke rezultuar në një përkeqësim të situatës humanitare në vende të tilla si Aleppo.

Ismail Alabduallah tha se qyteti tashmë po sheh mungesa ushqimore.

“Situata është shumë e vështirë. Disa OJQ me të cilat bashkërendojmë e kanë këtë përgjegjësi dhe tani askush nuk po shpërndan bukë çdo ditë në Aleppo”, tha ai.

Aktorë të huaj

Me qytetin e Homsit, një tjetër bazë kyçe e pushtetit për Assadin, pyetja kryesore është nëse ndonjë nga aleatët e regjimit do të ndërhyjë ushtarakisht për të ndaluar shtytjen e fundit të opozitës.

Qeveria iraniane thuhet se ka urdhëruar disa nga milicitë që ajo kontrollon në Irakun fqinj të kalojnë kufirin për të ndihmuar aleatin e saj Assad.

Por prania e tyre në fushën e betejës ende nuk është ndjerë.

Shefi i Hezbollahut, Naim Qassem tha se grupi i tij do të ndihmojë Assadin dhe ka raporte se ato që grupi i quan “forcat mbikëqyrëse” mbërritën në Siri gjatë natës.

Deri kohët e fundit, Hezbollahu i mbështetur nga Irani ishte padyshim milicia më e fuqishme në Lindjen e Mesme.

Por vrasjet izraelite të lidershipit të tij të lartë dhe një fushatë e madhe ajrore kundër luftëtarëve të saj në Libanin jugor e kanë dobësuar rëndë grupin.

Një fqinj ku Assad nuk do të jetë në gjendje të llogarisë është Turqia.

Qeveria e saj ka qenë një furnizues i madh i armëve dhe parave për disa grupe opozitare dhe së fundmi, presidenti Recep Tayyip Erdogan tha se shpreson që forcat e opozitës siriane të vazhdojnë të fitojnë.

Kjo e lë si opsion Vladimir Putinin, i cili i ka meritat për shpëtimin e Assadit herën e fundit që forcat opozitare shkelën Sirinë në 2016.

“Nuk është e qartë se ku po shkon Moska apo cili është prioriteti i saj kryesor në këtë pikë”, tha Haid.

Bombardimet ruse të zonës së Aleppos dhe të qasjeve kyçe ndaj Homsit kanë rifilluar ditët e fundit, por me luftën e Putinit në Ukrainë që ka shteruar burimet e tij luftarake, opsionet e Rusisë për ndërhyrje mund të jenë të kufizuara.

Ndryshe, Rusia ka marrë me qira një bazë detare në qytetin sirian Tartus që nga vitet 1970.

Ajo gjithashtu ka një bazë të konsiderueshme ajrore jashtë Latakisë, më në veri.

Të dy mund të jenë të prekshme nga forcat opozitare nëse linjat e Assadit vazhdojnë të shemben.

Haid tha se edhe nëse Assad arrin të shmangë përparimet e opozitës, Rusia tashmë është shfaqur si një nga humbësit kryesorë të luftimeve të ripërtëritura.

“Fitoret e kaluara të Rusisë janë harruar tani për shkak të disfatës së fundit të forcave të regjimit”, tha Haid.

“Kjo do të thotë se Rusia nuk ka qenë në gjendje të mbështesë aleatët e saj”, përfundoi ai. /Telegrafi/